Vita:Mahábhárata/Bhagavad-Gíta/Vekerdi József fordítása
I. Ének
szerkesztés1 धृतराष्ट्र उवाच
धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सवः
मामकाः पाण्डवाश चैव किम अकुर्वत संजय
1 dhṛtarāṣṭra uvāca
dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ
māmakāḥ pāṇḍavāś caiva kim akurvata saṃjaya
Dhritarástra szólt: 1. Mondd, Szandzsaja, mit műveltek a Kuru-síkon, a szent mezőn csatára egybegyűlt Pándufiak és az enyéim?
| 2 संजय उवाच थृष्ट्वा तु पाण्डवानीकं वयूढं थुर्यॊधनस तथा आचार्यम उपसंगम्य राजा वचनम अब्रवीत 2 saṃjaya uvāca dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ vyūḍhaṃ duryodhanas tadā ācāryam upasaṃgamya rājā vacanam abravīt Szandzsaja szólt: 2. A hadrendbe állított Pándavasereg láttán Durjódhana király tanítója elé lépett, és így beszélt: |
| 3 पश्यैतां पाण्डुपुत्राणाम आचार्य महतीं चमूम वयूढां थरुपथपुत्रेण तव शिष्येण धीमता 3 paśyaitāṃ pāṇḍuputrāṇām ācārya mahatīṃ camūm vyūḍhāṃ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā 3. "Tanítóm, nézd a Pándufiak hatalmas seregét, melyet bölcs tanítványod, Drupada fia állított hadrendbe. |
| 4 अत्र शूरा महेष्वासा भीमार्जुनसमा युधि युयुधानॊ विराटश च थरुपथश च महारदः 4 atra śūrā maheṣvāsā bhīmārjunasamā yudhi yuyudhāno virāṭaś ca drupadaś ca mahārathaḥ 4. Nagy íjászok vannak köztük, csatában Bhíma és Ardzsuna párjai: Jujudhána és Viráta, s nagy harciszekerén Drupada, |
| 5 धृष्टकेतुश चेकितानः काशिराजश च वीर्यवान पुरुजित कुन्तिभॊजश च शैब्यश च नरपुंगवः 5 dhṛṣṭaketuś cekitānaḥ kāśirājaś ca vīryavān purujit kuntibhojaś ca śaibyaś ca narapuṃgavaḥ 5. Dhristakétu, Csékitána, és Kásí vitéz királya, és Purudzsit, Kuntibhódzsa, és Sibi ura, férfiak vezére, |
| 6 युधामन्युश च विक्रान्त उत्तमौजाश च वीर्यवान सौभथ्रॊ थरौपथेयाश च सर्व एव महारदाः 6 yudhāmanyuś ca vikrānta uttamaujāś ca vīryavān saubhadro draupadeyāś ca sarva eva mahārathāḥ 6. rettenthetetlen Judhámanju, vitéz Uttamaudzsasz, Szubhadrá fia, Draupadí fiai, mind híres kocsiharcosok. |
| 7 अस्माकं तु विशिष्टा ये तान निबॊध थविजॊत्तम नायका मम सैन्यस्य संज्ञार्दं तान बरवीमि ते 7 asmākaṃ tu viśiṣṭā ye tān nibodha dvijottama nāyakā mama sainyasya saṃjñārthaṃ tān bravīmi te 7. Most pedig figyeld, legnemesebb bráhman, kik a mi seregünk legkiválóbb vezérei; felsorolom, hogy tudj róluk. |
| 8 भवान भीष्मश च कर्णश च कृपश च समितिंजयः अश्वत्दामा विकर्णश च सौमथत्तिर जयथ्रदः 8 bhavān bhīṣmaś ca karṇaś ca kṛpaś ca samitiṃjayaḥ aśvatthāmā vikarṇaś ca saumadattir jayadrathaḥ 8. Te magad, Bhísma és Karna, a viadalokban győztes Kripa, Asvattháman és Vikarna, velük Szómadatta fia, |
| 9 अन्ये च बहवः शूरा मथर्दे तयक्तजीविताः नानाशस्त्रप्रहरणाः सर्वे युथ्धविशारथाः 9 anye ca bahavaḥ śūrā madarthe tyaktajīvitāḥ nānāśastrapraharaṇāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ 9. és sok más hős, akik érettem lemondtak életükről; mind harcban jártasak, fegyverforgatáshoz értők. |
| 10 अपर्याप्तं तथ अस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम पर्याप्तं तव इथम एतेषां बलं भीमाभिरक्षितम 10 aparyāptaṃ tad asmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam paryāptaṃ tv idam eteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam 10. Csekély számú a mi haderőnk, de Bhísma őrködik fölötte; nagy számú az ő haderejük, Bhíma őrködik fölötte. |
| 11 अयनेषु च सर्वेषु यदाभागम अवस्दिताः भीष्मम एवाभिरक्षन्तु भवन्तः सर्व एव हि 11 ayaneṣu ca sarveṣu yathābhāgam avasthitāḥ bhīṣmam evābhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi 11. Vigyázzatok hát Bhísmára mindannyian, ahogy ki-ki saját hadsorában hadrendben áll!" |
| 12 तस्य संजनयन हर्षं कुरुवृथ्धः पितामहः सिंहनाथं विनथ्यॊच्चैः शङ्खं थध्मौ परतापवान 12 tasya saṃjanayan harṣaṃ kuruvṛddhaḥ pitāmahaḥ siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān 12. Ekkor a vitéz Bhísma, a Kuru-nemzetség éltes ősatyja, hangos csatakiáltást hallatott, és csigakürtjébe fújt, megörvendeztetve Durjódhanát. |
| 13 ततः शङ्खाश च भेर्यश च पणवानकगॊमुखाः सहसैवाभ्यहन्यन्त स शब्थस तुमुलॊ ऽभवत 13 tataḥ śaṅkhāś ca bheryaś ca paṇavānakagomukhāḥ sahasaivābhyahanyanta sa śabdas tumulo 'bhavat 13. Majd tüstént felharsantak a kürtök és az üstdobok, verőlantok, csörgők, tülkök. Kavargó hangzavar támadt. |
| 14 ततः शवेतैर हयैर युक्ते महति सयन्थने सदितौ माधवः पाण्डवश चैव थिव्यौ शङ्खौ परथध्मतुः 14 tataḥ śvetair hayair yukte mahati syandane sthitau mādhavaḥ pāṇḍavaś caiva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ 14. Most fehér lovak vonta, nagy harciszekerükön állva Krisna és Ardzsuna is megfújta csodás kürtjét: |
| 15 पाञ्चजन्यं हृषीकेशॊ थेवथत्तं धनंजयः पौण्ड्रं थध्मौ महाशङ्खं भीमकर्मा वृकॊथरः 15 pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanaṃjayaḥ pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ 15. Krisna a Páncsadzsanját, Ardzsuna a Dévadattát, a farkasgyomrú, rettentő Bhíma a nagy Paundra kür-töt, |
| 16 अनन्तविजयं राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः नकुलः सहथेवश च सुघॊषमणिपुष्पकौ 16 anantavijayaṃ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ nakulaḥ sahadevaś ca sughoṣamaṇipuṣpakau 16. Judhisthira király, Kuntí fia, a Győzedelmest, Nakula a Búgóhangút, Szahadéva az Ékkövest, |
| 17 काश्यश च परमेष्वासः शिखण्डी च महारदः धृष्टथ्युम्नॊ विराटश च सात्यकिश चापराजितः 17 kāśyaś ca parameṣvāsaḥ śikhaṇḍī ca mahārathaḥ dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca sātyakiś cāparājitaḥ 17. és Kásí ura, a páratlan íjász, és a vitéz kocsiharcos Sikhandin, Dhristadjumna, Viráta, a győzhetetlen Szátjaki, |
| 18 थरुपथॊ थरौपथेयाश च सर्वशः पृदिवीपते सौभथ्रश च महाबाहुः शङ्खान थध्मुः पृदक पृदक 18 drupado draupadeyāś ca sarvaśaḥ pṛthivīpate saubhadraś ca mahābāhuḥ śaṅkhān dadhmuḥ pṛthak pṛthak 18. Drupada, Draupadí fiai, az erőskarú Szubhadráfi, külön-külön mind fújta csigakürtjét, uralkodóm. |
| 19 स घॊषॊ धार्तराष्ट्राणां हृथयानि वयथारयत नभश च पृदिवीं चैव तुमुलॊ वयनुनाथयन 19 sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṃ hṛdayāni vyadārayat nabhaś ca pṛthivīṃ caiva tumulo vyanunādayan 19. Az eget-földet betöltő, kusza rivalgás megszaggatta a Dhritarástrafiak szívét. |
| 20 अद वयवस्दितान थृष्ट्वा धार्तराष्ट्रान कपिध्वजः परवृत्ते शस्त्रसंपाते धनुर उथ्यम्य पाण्डवः 20 atha vyavasthitān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān kapidhvajaḥ pravṛtte śastrasaṃpāte dhanur udyamya pāṇḍavaḥ 20. Ekkor a felsorakozott Dhritarástrasereg láttán, midőn a fegyverek már-már összecsapni készültek, a majomlobogós Ardzsuna felemelte íját, |
| 21 हृषीकेशं तथा वाक्यम इथम आह महीपते सेनयॊर उभयॊर मध्ये रदं सदापय मे ऽचयुत 21 hṛṣīkeśaṃ tadā vākyam idam āha mahīpate senayor ubhayor madhye rathaṃ sthāpaya me 'cyuta 21. és így szólította meg Krisnát, uralkodóm: Ardzsuna szólt: Állítsd meg szekeremet, Krisna, a két hadsereg között, |
| 22 यावथ एतान निरीक्षे ऽहं यॊथ्धुकामान अवस्दितान कैर मया सह यॊथ्धव्यम अस्मिन रणसमुथ्यमे 22 yāvad etān nirīkṣe 'haṃ yoddhukāmān avasthitān kair mayā saha yoddhavyam asmin raṇasamudyame 22. hadd vegyem szemügyre e harcrakészen felsorakozottakat, kikkel kell megküzdenem ebben a vészes ütközetben. |
| 23 यॊत्स्यमानान अवेक्षे ऽहं य एते ऽतर समागताः धार्तराष्ट्रस्य थुर्बुथ्धेर युथ्धे परियचिकीर्षवः 23 yotsyamānān avekṣe 'haṃ ya ete 'tra samāgatāḥ dhārtarāṣṭrasya durbuddher yuddhe priyacikīrṣavaḥ 23. Látni akarom, kik azok, akik ide gyűltek csatára, hogy a balga Dhritarástrafi javát szolgálják. |
| 24 एवम उक्तॊ हृषीकेशॊ गुडाकेशेन भारत सेनयॊर उभयॊर मध्ये सदापयित्वा रदॊत्तमम 24 evam ukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata senayor ubhayor madhye sthāpayitvā rathottamam Szandzsaja szólt: 24. Király, Ardzsuna szavára Krisna a két hadsereg között középen megállította a pompás kocsit, |
| 25 भीष्मथ्रॊणप्रमुखतः सर्वेषां च महीक्षिताम उवाच पार्द पश्यैतान समवेतान कुरून इति 25 bhīṣmadroṇapramukhataḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitām uvāca pārtha paśyaitān samavetān kurūn iti 25. s Bhísma, Dróna és a többi fejedelem színe előtt így szólt: "Nézd, Ardzsuna, az összesereglett Kauravákat!" |
| 26 तत्रापश्यत सदितान पार्दः पितॄन अद पितामहान आचार्यान मातुलान भरातॄन पुत्रान पौत्रान सखींस तदा 26 tatrāpaśyat sthitān pārthaḥ pitṝn atha pitāmahān ācāryān mātulān bhrātṝn putrān pautrān sakhīṃs tathā 26. És Ardzsuna látta, hogy ott állnak az atyák, nagyatyák, tanítók, nagybátyák, testvérek, fiak, unokák, barátok, |
| 27 शवशुरान सुहृथश चैव सेनयॊर उभयॊर अपि तान समीक्ष्य स कौन्तेयः सर्वान बन्धून अवस्दितान 27 śvaśurān suhṛdaś caiva senayor ubhayor api tān samīkṣya sa kaunteyaḥ sarvān bandhūn avasthitān 27. apósok, ismerősök mind a két hadseregben. Összes rokonait szembenállva látta Ardzsuna, |
| 28 कृपया परयाविष्टॊ विषीथन्न इथम अब्रवीत थृष्ट्वेमं सवजनं कृष्ण युयुत्सुं समुपस्दितम 28 kṛpayā parayāviṣṭo viṣīdann idam abravīt dṛṣṭvemaṃ svajanaṃ kṛṣṇa yuyutsuṃ samupasthitam 28. s ekkor végtelen szánalom fogta el, és kétségbeesetten szólt: Ardzsuna szólt: Krisna, enyéimet látva összecsapásra készen, |
| 29 सीथन्ति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति वेपदुश च शरीरे मे रॊमहर्षश च जायते 29 sīdanti mama gātrāṇi mukhaṃ ca pariśuṣyati vepathuś ca śarīre me romaharṣaś ca jāyate 29. tagjaim elzsibbadnak, nyelvem kiszárad, testemet remegés bénítja, hajam égnek mered, |
| 30 गाण्डीवं सरंसते हस्तात तवक चैव परिथह्यते न च शक्नॊम्य अवस्दातुं भरमतीव च मे मनः 30 gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāt tvak caiva paridahyate na ca śaknomy avasthātuṃ bhramatīva ca me manaḥ 30. íjam kihull kezemből, bőröm tűzben ég, lábamon állni nem bírok, fejem kóvályog. |
| 31 निमित्तानि च पश्यामि विपरीतानि केशव न च शरेयॊ ऽनुपश्यामि हत्वा सवजनम आहवे 31 nimittāni ca paśyāmi viparītāni keśava na ca śreyo 'nupaśyāmi hatvā svajanam āhave 31. És baljós előjeleket látok, Krisna! Nem is várhatok jót, ha hozzátartozóimat gyilkolom le csatában. |
| 32 न काङ्क्षे विजयं कृष्ण न च राज्यं सुखानि च किं नॊ राज्येन गॊविन्थ किं भॊगैर जीवितेन वा 32 na kāṅkṣe vijayaṃ kṛṣṇa na ca rājyaṃ sukhāni ca kiṃ no rājyena govinda kiṃ bhogair jīvitena vā 32. Nem vágyom a győzelemre, Krisna, sem királyságra, sem pompára. Mit ér nekem a királyság, mit a gyönyörök, mit az élet? |
| 33 येषाम अर्दे काङ्क्षितं नॊ राज्यं भॊगाः सुखानि च त इमे ऽवस्दिता युथ्धे पराणांस तयक्त्वा धनानि च 33 yeṣām arthe kāṅkṣitaṃ no rājyaṃ bhogāḥ sukhāni ca ta ime 'vasthitā yuddhe prāṇāṃs tyaktvā dhanāni ca 33. Akik kedvéért királyságra, gyönyörökre, pompára vágynék, azok itt állnak csatára készen, életükről és vagyonukról lemondva: |
| 34 आचार्याः पितरः पुत्रास तदैव च पितामहाः मातुलाः शवशुराः पौत्राः शयालाः संबन्धिनस तदा 34 ācāryāḥ pitaraḥ putrās tathaiva ca pitāmahāḥ mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ śyālāḥ saṃbandhinas tathā 34. tanítók, atyák, fiak, nagyatyák, nagybátyák, apósok, unokák, sógorok, atyafiak. |
| 35 एतान न हन्तुम इच्छामि घनतॊ ऽपि मधुसूथन अपि तरैलॊक्यराज्यस्य हेतॊः किं नु महीकृते 35 etān na hantum icchāmi ghnato 'pi madhusūdana api trailokyarājyasya hetoḥ kiṃ nu mahīkṛte 35. Nem akarom megölni őket, még ha ők ölnek is meg engem, Krisna, a Három Világ uralmáért sem, nemhogy a föld birtokáért. |
| 36 निहत्य धार्तराष्ट्रान नः का परीतिः सयाज जनार्थन पापम एवाश्रयेथ अस्मान हत्वैतान आततायिनः 36 nihatya dhārtarāṣṭrān naḥ kā prītiḥ syāj janārdana pāpam evāśrayed asmān hatvaitān ātatāyinaḥ 36. Ha kiirtanánk Dhritarástra népét, mi örömünk származna belőle, Krisna? A mi fejünkre szállna a bűn, ha legyilkolnánk ezeket a gyilkosokat. |
| 37 तस्मान नार्हा वयं हन्तुं धार्तराष्ट्रान सवबान्धवान सवजनं हि कदं हत्वा सुखिनः सयाम माधव 37 tasmān nārhā vayaṃ hantuṃ dhārtarāṣṭrān svabāndhavān svajanaṃ hi kathaṃ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava 37. Így hát nem szabad megölnünk Dhritarástra fiait, rokonainkat. Lehetnénk-e boldogok, ha hozzátartozóinkat gyilkolnánk meg , Krisna? |
| 38 यथ्य अप्य एते न पश्यन्ति लॊभॊपहतचेतसः कुलक्षयकृतं थॊषं मित्रथ्रॊहे च पातकम 38 yady apy ete na paśyanti lobhopahatacetasaḥ kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ mitradrohe ca pātakam 38. Ha ők kapzsiság-nyűgözte eszükkel nem látják a családírtás vétkét és barátok elpusztításának bűnét, |
| 39 कदं न जञेयम अस्माभिः पापाथ अस्मान निवर्तितुम कुलक्षयकृतं थॊषं परपश्यथ्भिर जनार्थन 39 kathaṃ na jñeyam asmābhiḥ pāpād asmān nivartitum kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ prapaśyadbhir janārdana 39. nekünk, akik tisztában vagyunk a családírtás vétkével, tudnunk kell távol tartani magunkat ettől a bűntől, Krisna. |
| 40 कुलक्षये परणश्यन्ति कुलधर्माः सनातनाः धर्मे नष्टे कुलं कृत्स्नम अधर्मॊ ऽभिभवत्य उत 40 kulakṣaye praṇaśyanti kuladharmāḥ sanātanāḥ dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnam adharmo 'bhibhavaty uta 40. A család pusztulásával odaveszvesznek a család örök hagyományai; a hagyományok vesztével eluralkodik a törvénytelenség minden családban. |
| 41 अधर्माभिभवात कृष्ण परथुष्यन्ति कुलस्त्रियः सत्रीषु थुष्टासु वार्ष्णेय जायते वर्णसंकरः 41 adharmābhibhavāt kṛṣṇa praduṣyanti kulastriyaḥ strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇasaṃkaraḥ 41. Ha eluralkodik a törvénytelenség, a hű hitves elzüllik; ha az asszonyok elzüllenek, kasztkeveredés támad, Krisna. |
| 42 संकरॊ नरकायैव कुलघ्नानां कुलस्य च पतन्ति पितरॊ हय एषां लुप्तपिण्डॊथकक्रियाः 42 saṃkaro narakāyaiva kulaghnānāṃ kulasya ca patanti pitaro hy eṣāṃ luptapiṇḍodakakriyāḥ 42. A kasztkeveredés pokolra juttat családírtót és családot; halotti vízáldozatukat vesztő őseik lebuknak a mennyből. |
| 43 थॊषैर एतैः कुलघ्नानां वर्णसंकरकारकैः उत्साथ्यन्ते जातिधर्माः कुलधर्माश च शाश्वताः 43 doṣair etaiḥ kulaghnānāṃ varṇasaṃkarakārakaiḥ utsādyante jātidharmāḥ kuladharmāś ca śāśvatāḥ 43. Családirtók kasztkeveredést teremtő bűne lerombolja a nemzetség és család örök törvényeit. |
| 44 उत्सन्नकुलधर्माणां मनुष्याणां जनार्थन नरके नियतं वासॊ भवतीत्य अनुशुश्रुम 44 utsannakuladharmāṇāṃ manuṣyāṇāṃ janārdana narake niyataṃ vāso bhavatīty anuśuśruma 44. A családi törvényeket tipró emberek menthetetlenül pokolra jutnak, így tartja a hagyomány, Krisna. |
| 45 अहॊ बत महत पापं कर्तुं वयवसिता वयम यथ राज्यसुखलॊभेन हन्तुं सवजनम उथ्यताः 45 aho bata mahat pāpaṃ kartuṃ vyavasitā vayam yad rājyasukhalobhena hantuṃ svajanam udyatāḥ 45. Óh jaj, nagy bűn elkövetésére szántam magamat, hogy királyság gyönyörére áhítozva, hozzátartozóim meggyilkolására keltem fel. |
| 46 यथि माम अप्रतीकारम अशस्त्रं शस्त्रपाणयः धार्तराष्ट्रा रणे हन्युस तन मे कषेमतरं भवेत 46 yadi mām apratīkāram aśastraṃ śastrapāṇayaḥ dhārtarāṣṭrā raṇe hanyus tan me kṣemataraṃ bhavet 46. Jobban járnék, ha ellenállás nélkül, fegyvertelenül megölnének a csatában Dhritarástra fegyveres kezű fiai! |
| 47 एवम उक्त्वार्जुनः संख्ये रदॊपस्द उपाविशत विसृज्य सशरं चापं शॊकसंविग्नमानसः 47 evam uktvārjunaḥ saṃkhye rathopastha upāviśat visṛjya saśaraṃ cāpaṃ śokasaṃvignamānasaḥ Szandzsaja szólt: 47. Így beszélt Ardzsuna, és bánatfelkavarta lélekkel leroskadt szekerén a harcmezőn, elejtve íját és nyilát. Így hangzik A Magasztos Szózatában az Ardzsuna kétségbeesése című első tanítás |
II. Ének
szerkesztés| 1 संजय उवाच तं तदा कृपयाविष्टम अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम विषीथन्तम इथं वाक्यम उवाच मधुसूथनः 1 saṃjaya uvāca taṃ tathā kṛpayāviṣṭam aśrupūrṇākulekṣaṇam viṣīdantam idaṃ vākyam uvāca madhusūdanaḥ Szandzsaja szólt: 1. Szánalommal eltelt, könny-fátyolozta szemű, kétségbeesett Ardzsunának e szókkal válaszolt Madhu leverője: |
| 2 शरीभगवान उवाच कुतस तवा कश्मलम इथं विषमे समुपस्दितम अनार्यजुष्टम अस्वर्ग्यम अकीर्तिकरम अर्जुन 2 śrībhagavān uvāca kutas tvā kaśmalam idaṃ viṣame samupasthitam anāryajuṣṭam asvargyam akīrtikaram arjuna A Magasztos szólt: 2. Honnan támadt benned ez a csüggedtség veszély idején? Nem méltó vitézhez, nem vezet mennybe, nem hoz dicsőséget, Ardzsuna. |
| 3 कलैब्यं मा सम गमः पार्द नैतत तवय्य उपपथ्यते कषुथ्रं हृथयथौर्बल्यं तयक्त्वॊत्तिष्ठ परंतप 3 klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha naitat tvayy upapadyate kṣudraṃ hṛdayadaurbalyaṃ tyaktvottiṣṭha paraṃtapa 3. Kislelkűségnek sose engedj, Prithá fia; ez nem méltó hozzád. Űzd el szíved hitvány gyengeségét, kelj csatára, ellenségeid ostora! |
| 4 अर्जुन उवाच कदं भीष्मम अहं संख्ये थरॊणं च मधुसूथन इषुभिः परतियॊत्स्यामि पूजार्हाव अरिसूथन 4 arjuna uvāca kathaṃ bhīṣmam ahaṃ saṃkhye droṇaṃ ca madhusūdana iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāv arisūdana Ardzsuna szólt: 4. Madhu leverője, hogyan támadjak csatában nyíllal Bhímára és Drónára, akiket tiszteletet illet meg tőlem, ellenségeid lesújtója? |
| 5 गुरून अहत्वा हि महानुभावाञ; शरेयॊ भॊक्तुं भैक्ष्यम अपीह लॊके हत्वार्दकामांस तु गुरून इहैव; भुञ्जीय भॊगान रुधिरप्रथिग्धान 5 gurūn ahatvā hi mahānubhāvāñ; śreyo bhoktuṃ bhaikṣyam apīha loke hatvārthakāmāṃs tu gurūn ihaiva; bhuñjīya bhogān rudhirapradigdhān 5. Inkább éljem világomat koldusként kegyelemkenyéren, de fennkölt lelkű mestereim bántalmazása nélkül; ha megölném mestereimet - még akkor is, ha ők hatalomra vágynak -, vér szennyezné be a gyönyöröket, amelyeket élveznék. |
| 6 न चैतथ विथ्मः कतरन नॊ गरीयॊ; यथ वा जयेम यथि वा नॊ जयेयुः यान एव हत्वा न जिजीविषामस; ते ऽवस्दिताः परमुखे धार्तराष्ट्राः 6 na caitad vidmaḥ kataran no garīyo; yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ yān eva hatvā na jijīviṣāmas; te 'vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ 6. Nem is tudom, mivel járunk jobban: ha mi győzünk, vagy ha bennünket győznek le; hiszen azok állnak velünk szemben - Dhritarástra fiai -, akiknek legyilkolása esetén magunk sem kívánhatunk tovább élni. |
| 7 कार्पण्यथॊषॊपहतस्वभावः; पृच्छामि तवां धर्मसंमूढचेताः यच छरेयः सयान निश्चितं बरूहि तन मे; शिष्यस ते ऽहं शाधि मां तवां परपन्नम 7 kārpaṇyadoṣopahatasvabhāvaḥ; pṛcchāmi tvāṃ dharmasaṃmūḍhacetāḥ yac chreyaḥ syān niścitaṃ brūhi tan me; śiṣyas te 'haṃ śādhi māṃ tvāṃ prapannam 7. Gyengeség hibája béklyózza lelkemet, elmém nem tud a Törvényben eligazodni. Téged kérdezlek, világosíts fel: mi a helyes? Tanítványként esdek hozzád: oktass! |
| 8 न हि परपश्यामि ममापनुथ्याथ; यच छॊकम उच्छॊषणम इन्थ्रियाणाम अवाप्य भूमाव असपत्नम ऋथ्धं; राज्यं सुराणाम अपि चाधिपत्यम 8 na hi prapaśyāmi mamāpanudyād; yac chokam ucchoṣaṇam indriyāṇām avāpya bhūmāv asapatnam ṛddhaṃ; rājyaṃ surāṇām api cādhipatyam 8. Mert elgondolni sem tudom, mi űzhetné el ezt a minden érzékemet kiszikkasztó bánatot, ha az egész föld gazdag királyságát nyerném is el vetélytárs nélkül, vagy akár az istenek fölötti uralmat. |
| 9 संजय उवाच एवम उक्त्वा हृषीकेशं गुडाकेशः परंतपः न यॊत्स्य इति गॊविन्थम उक्त्वा तूष्णीं बभूव ह 9 saṃjaya uvāca evam uktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ paraṃtapaḥ na yotsya iti govindam uktvā tūṣṇīṃ babhūva ha Szandzsaja szólt: 9. Így beszélt Góvindához, az Érzékek Urához, a Tömör fürtű, ellenfelei ostora, majd szólt: "Nem fogok harcolni", és elhallgatott. |
| 10 तम उवाच हृषीकेशः परहसन्न इव भारत सेनयॊर उभयॊर मध्ये विषीथन्तम इथं वचः 10 tam uvāca hṛṣīkeśaḥ prahasann iva bhārata senayor ubhayor madhye viṣīdantam idaṃ vacaḥ 10. Az Érzékek Ura elmosolyodott, és e szavakkal válaszolt a két hadsereg között a kétségekgyötörte Ardzsunának: |
| 11 शरीभगवान उवाच अशॊच्यान अन्वशॊचस तवं परज्ञावाथांश च भाषसे गतासून अगतासूंश च नानुशॊचन्ति पण्डिताः 11 śrībhagavān uvāca aśocyān anvaśocas tvaṃ prajñāvādāṃś ca bhāṣase gatāsūn agatāsūṃś ca nānuśocanti paṇḍitāḥ A Magasztos szólt: 11. Okos szavakat szólsz, de olyanokért bánkódsz, akikért nem szabad bánkódnod. Bölcsek nem bánkódnak sem élőkért, sem az életből távozottakért. |
| 12 न तव एवाहं जातु नासं न तवं नेमे जनाधिपाः न चैव न भविष्यामः सर्वे वयम अतः परम 12 na tv evāhaṃ jātu nāsaṃ na tvaṃ neme janādhipāḥ na caiva na bhaviṣyāmaḥ sarve vayam ataḥ param 12. Mert nem volt olyan idő, hogy ne léteztem volna én, vagy te, vagy ezek az uralkodók, és ezután sem lesz úgy, hogy ne létezzünk mindannyian. |
| 13 थेहिनॊ ऽसमिन यदा थेहे कौमारं यौवनं जरा तदा थेहान्तरप्राप्तिर धीरस तत्र न मुह्यति 13 dehino 'smin yathā dehe kaumāraṃ yauvanaṃ jarā tathā dehāntaraprāptir dhīras tatra na muhyati 13. Ahogy az embernek vagy: léleknek] ebben a testben osztályrésze a gyermekkor, ifjúság, öregség, ugyanúgy másik testet is fog nyerni. Értőt ez nem zavarhat meg. |
| 14 मात्रास्पर्शास तु कौन्तेय शीतॊष्णसुखथुःखथाः आगमापायिनॊ ऽनित्यास तांस तितिक्षस्व भारत 14 mātrāsparśās tu kaunteya śītoṣṇasukhaduḥkhadāḥ āgamāpāyino 'nityās tāṃs titikṣasva bhārata 14. Kuntí fia, a hideg és meleg, öröm és bánat érzését csak az anyagi világhoz fűződő kapcsolatok keltik; ezek jönnek és eltűnnek, nem állandóak; viseld őket közönynyel, Bhárata. |
| 15 यं हि न वयदयन्त्य एते पुरुषं पुरुषर्षभ समथुःखसुखं धीरं सॊ ऽमृतत्वाय कल्पते 15 yaṃ hi na vyathayanty ete puruṣaṃ puruṣarṣabha samaduḥkhasukhaṃ dhīraṃ so 'mṛtatvāya kalpate 15. Akit ezek nem zavarnak, s egyformán fogadja a bánatot és örömet, az a szilárd lelkű ember megérett a halhatatlanságra, férfiak vezére. |
| 16 नासतॊ विथ्यते भावॊ नाभावॊ विथ्यते सतः उभयॊर अपि थृष्टॊ ऽनतस तव अनयॊस तत्त्वथर्शिभिः 16 nāsato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate sataḥ ubhayor api dṛṣṭo 'ntas tv anayos tattvadarśibhiḥ 16. A nemlétező nem juthat létbe, a létező nem juthat nemlétbe; a kettő határát jól látják a valóságot felismerők. |
| 17 अविनाशि तु तथ विथ्धि येन सर्वम इथं ततम विनाशम अव्ययस्यास्य न कश चित कर्तुम अर्हति 17 avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam vināśam avyayasyāsya na kaś cit kartum arhati 17. Tudd meg, hogy nem múlhat el az, amely ezt a Mindenséget kifeszítette; ennek az Örökkévalónak az elmúlását senki sem képes előidézni. |
| 18 अन्तवन्त इमे थेहा नित्यस्यॊक्ताः शरीरिणः अनाशिनॊ ऽपरमेयस्य तस्माथ युध्यस्व भारत 18 antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śarīriṇaḥ anāśino 'prameyasya tasmād yudhyasva bhārata 18. Az elpusztíthatatlan, mérhetetlen, örök emberi léleknek csak a testei végesek; kelj hát csatára, Bhárata! |
| 19 य एनं वेत्ति हन्तारं यश चैनं मन्यते हतम उभौ तौ न विजानीतॊ नायं हन्ति न हन्यते 19 ya enaṃ vetti hantāraṃ yaś cainaṃ manyate hatam ubhau tau na vijānīto nāyaṃ hanti na hanyate 19. Aki egyiket ölőnek véli, másikat megöltnek hiszi - mindketten tévesen tudják: ez nem öl és nem ölhető. |
| 20 न जायते मरियते वा कथा चिन; नायं भूत्वा भविता वा न भूयः अजॊ नित्यः शाश्वतॊ ऽयं पुराणॊ; न हन्यते हन्यमाने शरीरे 20 na jāyate mriyate vā kadā cin; nāyaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ ajo nityaḥ śāśvato 'yaṃ purāṇo; na hanyate hanyamāne śarīre 20. Nem születik, és nem hal sohasem meg; ha létrejött, nem válhat nemlétezővé; ezt a születetlen, örök, állandó, ősit nem ölik meg, ha megölik a testet. |
| 21 वेथाविनाशिनं नित्यं य एनम अजम अव्ययम कदं स पुरुषः पार्द कं घातयति हन्ति कम 21 vedāvināśinaṃ nityaṃ ya enam ajam avyayam kathaṃ sa puruṣaḥ pārtha kaṃ ghātayati hanti kam 21. Aki tudja, hogy ez elpusztíthatatlan, állandó, nem születő, örökkévaló, az olyan ember kit és hogyan ölethet meg? kit ölhet meg, Prithá fia? |
| 22 वासांसि जीर्णानि यदा विहाय; नवानि गृह्णाति नरॊ ऽपराणि तदा शरीराणि विहाय जीर्णानि; अन्यानि संयाति नवानि थेही 22 vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya; navāni gṛhṇāti naro 'parāṇi tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāni; anyāni saṃyāti navāni dehī 22. Ahogy elviselt ruháját leveti és másik, új ruhát ölt az ember, ugyanúgy vetkőzi le elviselt testét a lélek, hogy másik, új testbe költözzék. |
| 23 नैनं छिन्थन्ति शस्त्राणि नैनं थहति पावकः न चैनं कलेथयन्त्य आपॊ न शॊषयति मारुतः 23 nainaṃ chindanti śastrāṇi nainaṃ dahati pāvakaḥ na cainaṃ kledayanty āpo na śoṣayati mārutaḥ 23. Ezt kard nem vághatja, tűz nem égetheti, víz el nem áztatja, szelek nem szikkasztják. |
| 24 अच्छेथ्यॊ ऽयम अथाह्यॊ ऽयम अक्लेथ्यॊ ऽशॊष्य एव च नित्यः सर्वगतः सदाणुर अचलॊ ऽयं सनातनः 24 acchedyo 'yam adāhyo 'yam akledyo 'śoṣya eva ca nityaḥ sarvagataḥ sthāṇur acalo 'yaṃ sanātanaḥ 24. Nem vágható, nem égethető, nem ázhat el, nem szikkad ki; változatlan, mindent áthat, szilárd, mozdulatlan, örökkévaló. |
| 25 अव्यक्तॊ ऽयम अचिन्त्यॊ ऽयम अविकार्यॊ ऽयम उच्यते तस्माथ एवं विथित्वैनं नानुशॊचितुम अर्हसि 25 avyakto 'yam acintyo 'yam avikāryo 'yam ucyate tasmād evaṃ viditvainaṃ nānuśocitum arhasi 25. Láthatatlan, felfoghatatlan, megmásíthatatlan, így tudhatod. Ha tehát így megismerted, nem szabad többé bánkódnod. |
| 26 अद चैनं नित्यजातं नित्यं वा मन्यसे मृतम तदापि तवं महाबाहॊ नैवं शॊचितुम अर्हसि 26 atha cainaṃ nityajātaṃ nityaṃ vā manyase mṛtam tathāpi tvaṃ mahābāho naivaṃ śocitum arhasi 26. De ha úgy gondolod, hogy szüntelenül születik és szüntelenül meghal, akkor sem szabad emésztened magadat miatta, erőskarú. |
| 27 जातस्य हि धरुवॊ मृत्युर धरुवं जन्म मृतस्य च तस्माथ अपरिहार्ये ऽरदे न तवं शॊचितुम अर्हसि 27 jātasya hi dhruvo mṛtyur dhruvaṃ janma mṛtasya ca tasmād aparihārye 'rthe na tvaṃ śocitum arhasi 27. Mert ami születik, annak elkerülhetetlen a halála, és a megholtnak elkerülhetetlen a születése; ami pedig elkerülhetetlen, amiatt nem szabad bánkódnod. |
| 28 अव्यक्ताथीनि भूतानि वयक्तमध्यानि भारत अव्यक्तनिधनान्य एव तत्र का परिथेवना 28 avyaktādīni bhūtāni vyaktamadhyāni bhārata avyaktanidhanāny eva tatra kā paridevanā 28. Ismeretlen az élők kezdete, ismert létük középső szakasza, elmúlásuk megint ismeretlen, Bhárata; mire jó a síránkozás? |
| 29 आश्चर्यवत पश्यति कश चिथ एनम; आश्चर्यवथ वथति तदैव चान्यः आश्चर्यवच चैनम अन्यः शृणॊति; शरुत्वाप्य एनं वेथ न चैव कश चित 29 āścaryavat paśyati kaś cid enam; āścaryavad vadati tathaiva cānyaḥ āścaryavac cainam anyaḥ śṛṇoti; śrutvāpy enaṃ veda na caiva kaś cit 29. Egyik ember mint csodát bámulja; másik mint csodáról beszél róla; van, aki mint csodáról hall felőle, de ha hallotta, sem ismeri senki. |
| 30 थेही नित्यम अवध्यॊ ऽयं थेहे सर्वस्य भारत तस्मात सर्वाणि भूतानि न तवं शॊचितुम अर्हसि 30 dehī nityam avadhyo 'yaṃ dehe sarvasya bhārata tasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṃ śocitum arhasi 30. Mindenkinek a testében ez a soha meg nem ölhető lélek lakozik, Bhárata; ezért egyetlen lény miatt sem szabad bánkódnod. |
| 31 सवधर्मम अपि चावेक्ष्य न विकम्पितुम अर्हसि धर्म्याथ धि युथ्धाच छरेयॊ ऽनयत कषत्रियस्य न विथ्यते 31 svadharmam api cāvekṣya na vikampitum arhasi dharmyād dhi yuddhāc chreyo 'nyat kṣatriyasya na vidyate 31. Ha kötelességedre gondolsz, szintén nem szabad visszarettenned, mert harcosnak semmi sem fontosabb, mint a kötelességből vállalt harc. |
| 32 यथृच्छया चॊपपन्नं सवर्गथ्वारम अपावृतम सुखिनः कषत्रियाः पार्द लभन्ते युथ्धम ईथृशम 32 yadṛcchayā copapannaṃ svargadvāram apāvṛtam sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛśam 32. Ezt a harcot a szerencsés harcosok úgy fogadják, Prithá fia, mint a menny váratlanul elébük táruló kapuját. |
| 33 अद चेत तवम इमं धर्म्यं संग्रामं न करिष्यसि ततः सवधर्मं कीर्तिं च हित्वा पापम अवाप्स्यसि 33 atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi tataḥ svadharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpam avāpsyasi 33. Ám ha kitérsz e kötelesség-parancsolta ütközet elől, akkor hivatásodtól és becsületedtől tántorulsz el, bűn súlyosul rád. |
| 34 अकीर्तिं चापि भूतानि कदयिष्यन्ति ते ऽवययाम संभावितस्य चाकीर्तिर मरणाथ अतिरिच्यते 34 akīrtiṃ cāpi bhūtāni kathayiṣyanti te 'vyayām saṃbhāvitasya cākīrtir maraṇād atiricyate 34. Az emberek lemoshatatlan gyalázatodat fogják emlegetni, és aki megbecsülésre vágyik, annak a gyalázat a halálnál is keservesebb. |
| 35 भयाथ रणाथ उपरतं मंस्यन्ते तवां महारदाः येषां च तवं बहुमतॊ भूत्वा यास्यसि लाघवम 35 bhayād raṇād uparataṃ maṃsyante tvāṃ mahārathāḥ yeṣāṃ ca tvaṃ bahumato bhūtvā yāsyasi lāghavam 35. Az erős kocsiharcosok azt fogják hinni, hogy félelemből futottál meg a csatából, és akik eddig tiszteltek, megvetéssel fognak sújtani. |
| 36 अवाच्यवाथांश च बहून वथिष्यन्ति तवाहिताः निन्थन्तस तव सामर्द्यं ततॊ थुःखतरं नु किम 36 avācyavādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tavāhitāḥ nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkhataraṃ nu kim 36. Ellenségeid gyalázó szavak özönét fogják rád szórni, vitézségedet ócsárolva, s van-e ennél keservesebb? |
| 37 हतॊ वा पराप्स्यसि सवर्गं जित्वा वा भॊक्ष्यसे महीम तस्माथ उत्तिष्ठ कौन्तेय युथ्धाय कृतनिश्चयः 37 hato vā prāpsyasi svargaṃ jitvā vā bhokṣyase mahīm tasmād uttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛtaniścayaḥ 37. Ha elesel, a mennybe jutsz; ha győzöl, birtokod lesz a föld. Kelj hát csatára, Kuntí fia, szánd el magadat az ütközetre! |
| 38 सुखथुःखे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ ततॊ युथ्धाय युज्यस्व नैवं पापम अवाप्स्यसि 38 sukhaduḥkhe same kṛtvā lābhālābhau jayājayau tato yuddhāya yujyasva naivaṃ pāpam avāpsyasi 38. Fogadj egyformán örömet és bánatot, nyereséget és veszteséget, győzelmet és vereséget, így szállj csatába, s ekkor nem hárul reád bűn. |
| 39 एषा ते ऽभिहिता सांख्ये बुथ्धिर यॊगे तव इमां शृणु बुथ्ध्या युक्तॊ यया पार्द कर्मबन्धं परहास्यसि 39 eṣā te 'bhihitā sāṃkhye buddhir yoge tv imāṃ śṛṇu buddhyā yukto yayā pārtha karmabandhaṃ prahāsyasi 39. Erre a bölcsességre tanít a szánkhja, de most hallgasd meg a jógát, mert ha annak a bölcsességével fegyelmezed magadat, lerázod a tettek bilincsét, Prithá fia. |
| 40 नेहाभिक्रमनाशॊ ऽसति परत्यवायॊ न विथ्यते सवल्पम अप्य अस्य धर्मस्य तरायते महतॊ भयात 40 nehābhikramanāśo 'sti pratyavāyo na vidyate svalpam apy asya dharmasya trāyate mahato bhayāt 40. Ebben nincs sikertelen erőfeszítés, nincs csalódás; ebből a tanból egy szemernyi is nagy veszedelemtől szabadít meg. |
| 41 वयवसायात्मिका बुथ्धिर एकेह कुरुनन्थन बहुशाखा हय अनन्ताश च बुथ्धयॊ ऽवयवसायिनाम 41 vyavasāyātmikā buddhir ekeha kurunandana bahuśākhā hy anantāś ca buddhayo 'vyavasāyinām 41. Ebben egyetlen célra összpontosul a határozott gondolat, Kurusarj; határozatlanok gondolatai vég nélkül, sokfelé ágaznak. |
| 42 याम इमां पुष्पितां वाचं परवथन्त्य अविपश्चितः वेथवाथरताः पार्द नान्यथ अस्तीति वाथिनः 42 yām imāṃ puṣpitāṃ vācaṃ pravadanty avipaścitaḥ vedavādaratāḥ pārtha nānyad astīti vādinaḥ 42. Szóvirágokat ismételgetnek a balgák, a Védaigék tisztelői, s azt vallják: egyéb nincs, Pártha. |
| 43 कामात्मानः सवर्गपरा जन्मकर्मफलप्रथाम करियाविशेषबहुलां भॊगैश्वर्यगतिं परति 43 kāmātmānaḥ svargaparā janmakarmaphalapradām kriyāviśeṣabahulāṃ bhogaiśvaryagatiṃ prati 43. Vágyaik rabjai, égi örömökre vágynak, s szertartások özönével kísérik, hogy gyönyörökhöz, hatalomhoz jussanak, ám tetteik gyümölcséül csak újjászületést nyernek tőlük. |
| 44 भॊगैश्वर्यप्रसक्तानां तयापहृतचेतसाम वयवसायात्मिका बुथ्धिः समाधौ न विधीयते 44 bhogaiśvaryaprasaktānāṃ tayāpahṛtacetasām vyavasāyātmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate 44. A gyönyörökön-hatalmon csüggők elméjét elbódítják ezek az igék, s nem érik el elmélyedésben a gondolat határozottságát. |
| 45 तरैगुण्यविषया वेथा निस्त्रैगुण्यॊ भवार्जुन निर्थ्वन्थ्वॊ नित्यसत्त्वस्दॊ निर्यॊगक्षेम आत्मवान 45 traiguṇyaviṣayā vedā nistraiguṇyo bhavārjuna nirdvandvo nityasattvastho niryogakṣema ātmavān 45. A Védák a dolgok hármas jellegére vonatkoznak; te szabadulj meg e hármasságtól, Ardzsuna. Ellentétpárokkal szemben közönyösen, szilárdan állva az igazságban, birtoklás vágyát levetkőzve, uralkodj magadon. |
| 46 यावान अर्द उथपाने सर्वतः संप्लुतॊथके तावान सर्वेषु वेथेषु बराह्मणस्य विजानतः 46 yāvān artha udapāne sarvataḥ saṃplutodake tāvān sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ 46. Amennyi haszna egy kútnak van, amikor mindenfelől vízözön árad, annyi haszna van az összes Védából a tisztán látó bráhmannak. |
| 47 कर्मण्य एवाधिकारस ते मा फलेषु कथा चन मा कर्मफलहेतुर भूर मा ते सङ्गॊ ऽसत्व अकर्मणि 47 karmaṇy evādhikāras te mā phaleṣu kadā cana mā karmaphalahetur bhūr mā te saṅgo 'stv akarmaṇi 47. A tetthez jogod van, de annak gyümölcséhez soha; ne a tett gyümölcse legyen indítékod. Ám a tétlenség se vonzzon! |
| 48 यॊगस्दः कुरु कर्माणि सङ्गं तयक्त्वा धनंजय सिथ्ध्यसिथ्ध्यॊः समॊ भूत्वा समत्वं यॊग उच्यते 48 yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃjaya siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate 48. Tetteidet jógában tedd, vonzódástól távol tartva magadat, Kincs Győztese! Közömbösen fogadd a sikert vagy sikertelenséget, mert a közömbösséget hívják jógának. |
| 49 थूरेण हय अवरं कर्म बुथ्धियॊगाथ धनंजय बुथ्धौ शरणम अन्विच्छ कृपणाः फलहेतवः 49 dūreṇa hy avaraṃ karma buddhiyogād dhanaṃjaya buddhau śaraṇam anviccha kṛpaṇāḥ phalahetavaḥ 49. Mert a tett messze mögötte marad a tudat jógájának vagy: megkötésének], Kincs Győztese. A tudatban keress menedéket; szánalmasak, akiket a tett gyümölcse indít. |
| 50 बुथ्धियुक्तॊ जहातीह उभे सुकृतथुष्कृते तस्माथ यॊगाय युज्यस्व यॊगः कर्मसु कौशलम 50 buddhiyukto jahātīha ubhe sukṛtaduṣkṛte tasmād yogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam 50. Aki jógával köti meg tudatát, az egyformán távol tartja magát jótettektől és gaztettektől. Ezért kösd meg magadat jógába; a jóga igazít el a cselekvésben. |
| 51 कर्मजं बुथ्धियुक्ता हि फलं तयक्त्वा मनीषिणः जन्मबन्धविनिर्मुक्ताः पथं गच्छन्त्य अनामयम 51 karmajaṃ buddhiyuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ janmabandhavinirmuktāḥ padaṃ gacchanty anāmayam 51. A bölcsek, akik megkötik tudatukat és lemondanak a tett gyümölcséről, felszabadulnak az újjászületés kényszere alól, és nemmúló helyre jutnak el. |
| 52 यथा ते मॊहकलिलं बुथ्धिर वयतितरिष्यति तथा गन्तासि निर्वेथं शरॊतव्यस्य शरुतस्य च 52 yadā te mohakalilaṃ buddhir vyatitariṣyati tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca 52. Amikor tudatod túljut a káprázatok sűrűségén, akkor közömbössé válsz mindennel szemben, amit a Védákból hallottál és hallani fogsz. |
| 53 शरुतिविप्रतिपन्ना ते यथा सदास्यति निश्चला समाधाव अचला बुथ्धिस तथा यॊगम अवाप्स्यसि 53 śrutivipratipannā te yadā sthāsyati niścalā samādhāv acalā buddhis tadā yogam avāpsyasi 53. Amikor a Védák tanításaitól megzavart tudatod mozdulatlanul, szilárdan megáll révületben, akkor érted el a jógát. |
| 54 अर्जुन उवाच सदितप्रज्ञस्य का भाषा समाधिस्दस्य केशव सदितधीः किं परभाषेत किम आसीत वरजेत किम 54 arjuna uvāca sthitaprajñasya kā bhāṣā samādhisthasya keśava sthitadhīḥ kiṃ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim Ardzsuna szólt: 54. Mi a jellemző arra, aki elnyugodott elmével révületbe mélyedt, Fürtöshajú? Az elnyugodott lelkű egyén beszél-e? ül-e? jár-e? |
| 55 परजहाति यथा कामान सर्वान पार्द मनॊगतान आत्मन्य एवात्मना तुष्टः सदितप्रज्ञस तथॊच्यते 55 prajahāti yadā kāmān sarvān pārtha manogatān ātmany evātmanā tuṣṭaḥ sthitaprajñas tadocyate A Magasztos szólt: 55. Aki szívének minden vágyáról lemond, Prithá fia, és megelégszik önmagával önmagában, azt nevezik elnyugodott elméjűnek. |
| 56 थुःखेष्व अनुथ्विग्नमनाः सुखेषु विगतस्पृहः वीतरागभयक्रॊधः सदितधीर मुनिर उच्यते 56 duḥkheṣv anudvignamanāḥ sukheṣu vigataspṛhaḥ vītarāgabhayakrodhaḥ sthitadhīr munir ucyate 56. Akit a baj nem rendít meg, az örömöt nem kívánja, szenvedélyt, félelmet, haragot elhagyott, azt a bölcset mondják elnyugodott lelkűnek. |
| 57 यः सर्वत्रानभिस्नेहस तत तत पराप्य शुभाशुभम नाभिनन्थति न थवेष्टि तस्य परज्ञा परतिष्ठिता 57 yaḥ sarvatrānabhisnehas tat tat prāpya śubhāśubham nābhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā 57. Aki nem vonzódik semmihez, s ha jó vagy rossz éri, nem örvend és nem haragszik, annak elméje elnyugodott. |
| 58 यथा संहरते चायं कूर्मॊ ऽङगानीव सर्वशः इन्थ्रियाणीन्थ्रियार्देभ्यस तस्य परज्ञा परतिष्ठिता 58 yadā saṃharate cāyaṃ kūrmo 'ṅgānīva sarvaśaḥ indriyāṇīndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā 58. Ha - mint tagjait a teknősbéka - visszavonja minden érzékét az érzékelt dolgoktól, akkor elméje elnyugodott. |
| 59 विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य थेहिनः रसवर्जं रसॊ ऽपय अस्य परं थृष्ट्वा निवर्तते 59 viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ rasavarjaṃ raso 'py asya paraṃ dṛṣṭvā nivartate 59. A benyomások leperegnek a táplálék nélkül maradó lélekről, csak emlékük íze marad meg; de amikor megpillantja a Legmagasabbat, az emlék is lepereg. |
| 60 यततॊ हय अपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चितः इन्थ्रियाणि परमादीनि हरन्ति परसभं मनः 60 yatato hy api kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ 60. Mert még a törekvő, bölcs férfi érzelmeit is erővel elragadják az izgató érzékek, Kuntí fia. |
| 61 तानि सर्वाणि संयम्य युक्त आसीत मत्परः वशे हि यस्येन्थ्रियाणि तस्य परज्ञा परतिष्ठिता 61 tāni sarvāṇi saṃyamya yukta āsīta matparaḥ vaśe hi yasyendriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā 61. Fojtsa el minden érzékét, és egyedül velem törődjön jógában vagy: önfegyelemben]; mert aki uralkodni tud érzékein, annak elméje elnyugodott. |
| 62 धयायतॊ विषयान पुंसः सङ्गस तेषूपजायते सङ्गात संजायते कामः कामात करॊधॊ ऽभिजायते 62 dhyāyato viṣayān puṃsaḥ saṅgas teṣūpajāyate saṅgāt saṃjāyate kāmaḥ kāmāt krodho 'bhijāyate 62. Az érzékelt dolgokkal törődő ember gondolatai ezekhez ragaszkodnak vagy: vonzódnak]; a ragaszkodásból (vonzódásból) vágy támad, a vágyból harag születik, |
| 63 करॊधाथ भवति संमॊहः संमॊहात समृतिविभ्रमः समृतिभ्रंशाथ बुथ्धिनाशॊ बुथ्धिनाशात परणश्यति 63 krodhād bhavati saṃmohaḥ saṃmohāt smṛtivibhramaḥ smṛtibhraṃśād buddhināśo buddhināśāt praṇaśyati 63. a haragból tévelygés keletkezik, a tévelygésből emlékezetzavar, az emlékezetzavarból tudatvesztés, s a tudatvesztő elpusztul. |
| 64 रागथ्वेषवियुक्तैस तु विषयान इन्थ्रियैश चरन आत्मवश्यैर विधेयात्मा परसाथम अधिगच्छति 64 rāgadveṣaviyuktais tu viṣayān indriyaiś caran ātmavaśyair vidheyātmā prasādam adhigacchati 64. Ám aki önmagát legyőzi, és önuralommal, szenvedélytől és gyűlölettől mentes érzékekkel veszi tudomásul az érzékelt dolgokat, az nyugalomra lel. |
| 65 परसाथे सर्वथुःखानां हानिर अस्यॊपजायते परसन्नचेतसॊ हय आशु बुथ्धिः पर्यवतिष्ठते 65 prasāde sarvaduḥkhānāṃ hānir asyopajāyate prasannacetaso hy āśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate 65.A nyugalomban minden szenvedés megszűnik; mert a nyugodt lelkű egyén tudata hamarosan megállapodik. |
| 66 नास्ति बुथ्धिर अयुक्तस्य न चायुक्तस्य भावना न चाभावयतः शान्तिर अशान्तस्य कुतः सुखम 66 nāsti buddhir ayuktasya na cāyuktasya bhāvanā na cābhāvayataḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham 66. Fegyelmezettség vagy: Megkötés] nélkül nincs (igazi) tudat, megkötés nélkül nincs elmélyültség, elmélyültség nélkül nincs béke, s béke nélkül hogyan lehetne boldogság? |
| 67 इन्थ्रियाणां हि चरतां यन मनॊ ऽनुविधीयते तथ अस्य हरति परज्ञां वायुर नावम इवाम्भसि 67 indriyāṇāṃ hi caratāṃ yan mano 'nuvidhīyate tad asya harati prajñāṃ vāyur nāvam ivāmbhasi 67. Mert akinek gondolatai a csapongó érzékeket követik, azok magukkal ragadják elméjét, mint szél a hajót a tengeren. |
| 68 तस्माथ यस्य महाबाहॊ निगृहीतानि सर्वशः इन्थ्रियाणीन्थ्रियार्देभ्यस तस्य परज्ञा परतिष्ठिता 68 tasmād yasya mahābāho nigṛhītāni sarvaśaḥ indriyāṇīndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā 68. Tehát, erőskarú hős, aki visszavonja minden érzékét az érzékelt dolgoktól, annak elméje elnyugodott. |
| 69 या निशा सर्वभूतानां तस्यां जागर्ति संयमी यस्यां जाग्रति भूतानि सा निशा पश्यतॊ मुनेः 69 yā niśā sarvabhūtānāṃ tasyāṃ jāgarti saṃyamī yasyāṃ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ 69. Amikor éjszaka van minden élőnek, akkor az önmagán uralkodó egyén ébren van; amikor az élők ébren vannak, a tisztán látó bölcsnek éjszaka van. |
| 70 आपूर्यमाणम अचलप्रतिष्ठं; समुथ्रम आपः परविशन्ति यथ्वत तथ्वत कामा यं परविशन्ति सर्वे; स शान्तिम आप्नॊति न कामकामी 70 āpūryamāṇam acalapratiṣṭhaṃ; samudram āpaḥ praviśanti yadvat tadvat kāmā yaṃ praviśanti sarve; sa śāntim āpnoti na kāmakāmī 70. Akibe minden vágy úgy ömlik, ahogyan a folyók ömlenek a szakadatlanul megtelő és mégis változatlanul maradó óceánba, az éri el a békét, nem az, aki vágyra vágyik. |
| 71 विहाय कामान यः सर्वान पुमांश चरति निःस्पृहः निर्ममॊ निरहंकारः स शान्तिम अधिगच्छति 71 vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṃś carati niḥspṛhaḥ nirmamo nirahaṃkāraḥ sa śāntim adhigacchati 71. Aki minden vágyról lemondva, közönnyel, érdektelenül, önösség nélkül éli életét, az a férfi békére jut. |
| 72 एषा बराह्मी सदितिः पार्द नैनां पराप्य विमुह्यति सदित्वास्याम अन्तकाले ऽपि बरह्मनिर्वाणम ऋच्छति 72 eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha naināṃ prāpya vimuhyati sthitvāsyām antakāle 'pi brahmanirvāṇam ṛcchati 72. Ez a Brahmanlét, Prithá fia; aki ezt eléri, nem tévelyeg tovább. S ha ebben éri halála, a Brahman-nirvánába jut. Így hangzik A Magasztos Szózatában A szánkhja jógája című második tanítás |
III. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच जयायसी चेत कर्मणस ते मता बुथ्धिर जनार्थन तत किं कर्मणि घॊरे मां नियॊजयसि केशव 1 arjuna uvāca jyāyasī cet karmaṇas te matā buddhir janārdana tat kiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava Ardzsuna szólt: 1. Lelkek Leigázója, ha értékesebbnek tartod a tettnél a tudatot, akkor miért ösztönzöl szörnyű tettre, Fürtöshajú? |
| 2 वयामिश्रेणैव वाक्येन बुथ्धिं मॊहयसीव मे तथ एकं वथ निश्चित्य येन शरेयॊ ऽहम आप्नुयाम 2 vyāmiśreṇaiva vākyena buddhiṃ mohayasīva me tad ekaṃ vada niścitya yena śreyo 'ham āpnuyām 2. Elmémet megzavarod kétértelmű szavaiddal; nevezd meg világosan azt az egyet, amelyik inkább javamra válik. |
| 3 शरीभगवान उवाच लॊके ऽसमिन थविविधा निष्ठा पुरा परॊक्ता मयानघ जञानयॊगेन सांख्यानां कर्मयॊगेन यॊगिनाम 3 śrībhagavān uvāca loke 'smin dvividhā niṣṭhā purā proktā mayānagha jñānayogena sāṃkhyānāṃ karmayogena yoginām A Magasztos szólt: 3. Bűntelen hős, már beszéltem arról, hogy kétféle irányzat van e világon: a szánkhja követői a tudás jógáját vagy: megkötését, fegyelmezését, módszerét], a jóga követői a cselekvés jógáját hirdetik. |
| 4 न कर्मणाम अनारम्भान नैष्कर्म्यं पुरुषॊ ऽशनुते न च संन्यसनाथ एव सिथ्धिं समधिगच्छति 4 na karmaṇām anārambhān naiṣkarmyaṃ puruṣo 'śnute na ca saṃnyasanād eva siddhiṃ samadhigacchati 4. A cselekvéstől tartózkodás nem szabadítja meg az embert a tettek következményétől : az újjászületéstől], és a puszta lemondás sem vezet tökéletességre. |
| 5 न हि कश चित कषणम अपि जातु तिष्ठत्य अकर्मकृत कार्यते हय अवशः कर्म सर्वः परकृतिजैर गुणैः 5 na hi kaś cit kṣaṇam api jātu tiṣṭhaty akarmakṛt kāryate hy avaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijair guṇaiḥ 5. Mert senki sem élhet egy pillanatig sem cselekvés nélkül, mivel akaratán kívül is cselekvésre kényszerül mindenki a Természetből fakadó adottságok folytán. |
| 6 कर्मेन्थ्रियाणि संयम्य य आस्ते मनसा समरन इन्थ्रियार्दान विमूढात्मा मिद्याचारः स उच्यते 6 karmendriyāṇi saṃyamya ya āste manasā smaran indriyārthān vimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyate 6. Aki visszafogja érzékszerveit a cselekvéstől, de gondolataiban az érzékek tárgyainál időzik, az a balgatag ember képmutató nevet érdemel. |
| 7 यस तव इन्थ्रियाणि मनसा नियम्यारभते ऽरजुन कर्मेन्थ्रियैः कर्मयॊगम असक्तः स विशिष्यते 7 yas tv indriyāṇi manasā niyamyārabhate 'rjuna karmendriyaiḥ karmayogam asaktaḥ sa viśiṣyate 7. Aki viszont gondolataival féken tartja érzékszerveit, és cselekvő érzékszerveivel a cselekvés jógája vagy: fegyelmezése] újtára lép a tettekhez ragaszkodás (vonzalom) nélkül, az kiválik a többiek közül. |
| 8 नियतं कुरु कर्म तवं कर्म जयायॊ हय अकर्मणः शरीरयात्रापि च ते न परसिध्येथ अकर्मणः 8 niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hy akarmaṇaḥ śarīrayātrāpi ca te na prasidhyed akarmaṇaḥ 8. Tedd meg a rádszabott tettet, mert tétlenségnél több a tett; tétlenséggel testedet sem bírnád fenntartani. |
| 9 यज्ञार्दात कर्मणॊ ऽनयत्र लॊकॊ ऽयं कर्मबन्धनः तथर्दं कर्म कौन्तेय मुक्तसङ्गः समाचर 9 yajñārthāt karmaṇo 'nyatra loko 'yaṃ karmabandhanaḥ tadarthaṃ karma kaunteya muktasaṅgaḥ samācara 9. A cselekvés gúzsba köti az embereket, kivéve, ha áldozat kedvéért cselekszenek. Ennek kedvéért végezd a cselekvést, Kuntí fia, vágyaktól távol tartva magadat. |
| 10 सहयज्ञाः परजाः सृष्ट्वा पुरॊवाच परजापतिः अनेन परसविष्यध्वम एष वॊ ऽसत्व इष्टकामधुक 10 sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ anena prasaviṣyadhvam eṣa vo 'stv iṣṭakāmadhuk 10. Egykor az Alkotó az emberekkel együtt teremtette az áldozatot is, és szólt: "Ezzel tartsátok fenn fajotokat, ez legyen kívánságaitok fejőstehene. |
| 11 थेवान भावयतानेन ते थेवा भावयन्तु वः परस्परं भावयन्तः शरेयः परम अवाप्स्यद 11 devān bhāvayatānena te devā bhāvayantu vaḥ parasparaṃ bhāvayantaḥ śreyaḥ param avāpsyatha 11. Ezzel tiszteljétek az isteneket, s az istenek is tisztelni fognak benneteket. Ha így kölcsönösen tisztelitek egymást, a legnagyobb áldásban lesz részetek." |
| 12 इष्टान भॊगान हि वॊ थेवा थास्यन्ते यज्ञभाविताः तैर थत्तान अप्रथायैभ्यॊ यॊ भुङ्क्ते सतेन एव सः 12 iṣṭān bhogān hi vo devā dāsyante yajñabhāvitāḥ tair dattān apradāyaibhyo yo bhuṅkte stena eva saḥ 12. Mert az áldozattal megtisztelt istenek megadják nektek a kívánt élveket. Aki adományaikat viszonzás nélkül élvezi, az tolvaj. |
| 13 यज्ञशिष्टाशिनः सन्तॊ मुच्यन्ते सर्वकिल्बिषैः भुञ्जते ते तव अघं पापा ये पचन्त्य आत्मकारणात 13 yajñaśiṣṭāśinaḥ santo mucyante sarvakilbiṣaiḥ bhuñjate te tv aghaṃ pāpā ye pacanty ātmakāraṇāt 13. Az áldozatból visszamaradt étellel táplálkozó, igazlelkű emberek megszabadulnak minden bűntől. A gonoszok, akik csak saját maguknak főznek, kárhozatot esznek. |
| 14 अन्नाथ भवन्ति भूतानि पर्जन्याथ अन्नसंभवः यज्ञाथ भवति पर्जन्यॊ यज्ञः कर्मसमुथ्भवः 14 annād bhavanti bhūtāni parjanyād annasaṃbhavaḥ yajñād bhavati parjanyo yajñaḥ karmasamudbhavaḥ 14. Az élők élelemből élnek, az élelem az esőtől fakad, az eső az áldozatból támad, az áldozat tettből születik, |
| 15 कर्म बरह्मॊथ्भवं विथ्धि बरह्माक्षरसमुथ्भवम तस्मात सर्वगतं बरह्म नित्यं यज्ञे परतिष्ठितम 15 karma brahmodbhavaṃ viddhi brahmākṣarasamudbhavam tasmāt sarvagataṃ brahma nityaṃ yajñe pratiṣṭhitam 15. e tettről tudnod kell, hogy a Brahmanból keletkezett, a Brahman az Óm szóból vagy: az Elmúlhatatlanból] származik, így a mindent átható Brahman örökké jelen van az áldozatban. |
| 16 एवं परवर्तितं चक्रं नानुवर्तयतीह यः अघायुर इन्थ्रियारामॊ मॊघं पार्द स जीवति 16 evaṃ pravartitaṃ cakraṃ nānuvartayatīha yaḥ aghāyur indriyārāmo moghaṃ pārtha sa jīvati 16. Aki ezt a körforgást nem lendíti tovább e földön, annak a bűnös, élvhajhász embernek az élete hiábavaló, Prithá fia. |
| 17 यस तव आत्मरतिर एव सयाथ आत्मतृप्तश च मानवः आत्मन्य एव च संतुष्टस तस्य कार्यं न विथ्यते 17 yas tv ātmaratir eva syād ātmatṛptaś ca mānavaḥ ātmany eva ca saṃtuṣṭas tasya kāryaṃ na vidyate 17. Ám az a halandó, aki önmagában leli boldogságát, önmagának örvend, önmagával megelégszik, annak már nincs mit tennie. |
| 18 नैव तस्य कृतेनार्दॊ नाकृतेनेह कश चन न चास्य सर्वभूतेषु कश चिथ अर्दव्यपाश्रयः 18 naiva tasya kṛtenārtho nākṛteneha kaś cana na cāsya sarvabhūteṣu kaś cid arthavyapāśrayaḥ 18. Annak már nincs oka sem tettre, sem tétlenségre, s nincs semmi ok, amelyért bármely élőlényhez kellene fordulnia a földön. |
| 19 तस्माथ असक्तः सततं कार्यं कर्म समाचर असक्तॊ हय आचरन कर्म परम आप्नॊति पूरुषः 19 tasmād asaktaḥ satataṃ kāryaṃ karma samācara asakto hy ācaran karma param āpnoti pūruṣaḥ 19. Ezért mindenkor végezd kiszabott teendődet, anélkül, hogy ragaszkodnál hozzá. A ragaszkodás nélkül cselekvő egyén a legfelső célt éri el. |
| 20 कर्मणैव हि संसिथ्धिम आस्दिता जनकाथयः लॊकसंग्रहम एवापि संपश्यन कर्तुम अर्हसि 20 karmaṇaiva hi saṃsiddhim āsthitā janakādayaḥ lokasaṃgraham evāpi saṃpaśyan kartum arhasi 20. Mert cselekvéssel érte el a tökéletességet Dzsanaka és a többi király. És népeid irányítására való tekintettel is cselekedned kell. |
| 21 यथ यथ आचरति शरेष्ठस तत तथ एवेतरॊ जनः स यत परमाणं कुरुते लॊकस तथ अनुवर्तते 21 yad yad ācarati śreṣṭhas tat tad evetaro janaḥ sa yat pramāṇaṃ kurute lokas tad anuvartate 21. Amit a kiválóbbak tesznek, azt követik a többiek. Amit ő példaként művel, azt utánozza a nép. |
| 22 न मे पार्दास्ति कर्तव्यं तरिषु लॊकेषु किं चन नानवाप्तम अवाप्तव्यं वर्त एव च कर्मणि 22 na me pārthāsti kartavyaṃ triṣu lokeṣu kiṃ cana nānavāptam avāptavyaṃ varta eva ca karmaṇi 22. Prithá fia, nincs semmi a Három Világon, amit nekem tennem kellene; nincs elérendő, amit nem értem volna el, mégis szüntelenül cselekszem. |
| 23 यथि हय अहं न वर्तेयं जातु कर्मण्य अतन्थ्रितः मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्द सर्वशः 23 yadi hy ahaṃ na varteyaṃ jātu karmaṇy atandritaḥ mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ 23. Mert ha nem cselekedném ernyedetlenül, mindenben az én példámat követnék az emberek, Prithá fia. |
| 24 उत्सीथेयुर इमे लॊका न कुर्यां कर्म चेथ अहम संकरस्य च कर्ता सयाम उपहन्याम इमाः परजाः 24 utsīdeyur ime lokā na kuryāṃ karma ced aham saṃkarasya ca kartā syām upahanyām imāḥ prajāḥ 24. Romba dőlne a Mindenség, ha nem végezném tettemet. Felfordulást okoznék, és elpusztítanám a teremtményeket. |
| 25 सक्ताः कर्मण्य अविथ्वांसॊ यदा कुर्वन्ति भारत कुर्याथ विथ्वांस तदासक्तश चिकीर्षुर लॊकसंग्रहम 25 saktāḥ karmaṇy avidvāṃso yathā kurvanti bhārata kuryād vidvāṃs tathāsaktaś cikīrṣur lokasaṃgraham 25. Ahogy a tetteikhez ragaszkodó tudatlanok cselekesznek, úgy cselekedjék a bölcs is, de ragaszkodás nélkül, pusztán azért, hogy a népet irányítsa. |
| 26 न बुथ्धिभेथं जनयेथ अज्ञानां कर्मसङ्गिनाम जॊषयेत सर्वकर्माणि विथ्वान युक्तः समाचरन 26 na buddhibhedaṃ janayed ajñānāṃ karmasaṅginām joṣayet sarvakarmāṇi vidvān yuktaḥ samācaran 26. Ne keltsen bizonytalanságot a tettükhöz ragaszkodó tudatlanokban: végezze minden tettét készséggel a tudó, de magát jógával megkötve vagy: fegyelmezve]. |
| 27 परकृतेः करियमाणानि गुणैः कर्माणि सर्वशः अहंकारविमूढात्मा कर्ताहम इति मन्यते 27 prakṛteḥ kriyamāṇāni guṇaiḥ karmāṇi sarvaśaḥ ahaṃkāravimūḍhātmā kartāham iti manyate 27. Minden dolgot a Természet törvényei művelnek, csupán az önösségtől megtévesztett egyén gondolja: "Én vagyok a cselekvő". |
| 28 तत्त्ववित तु महाबाहॊ गुणकर्मविभागयॊः गुणा गुणेषु वर्तन्त इति मत्वा न सज्जते 28 tattvavit tu mahābāho guṇakarmavibhāgayoḥ guṇā guṇeṣu vartanta iti matvā na sajjate 28. Ám aki a törvényszerűség és a tett megoszlását helyesen ismeri, az tisztában van vele, hogy törvények érvényesülnek (automatikusan) a törvényszerűségekben, és nem ragaszkodik (a tett gyümölcséhez). |
| 29 परकृतेर गुणसंमूढाः सज्जन्ते गुणकर्मसु तान अकृत्स्नविथॊ मन्थान कृत्स्नविन न विचालयेत 29 prakṛter guṇasaṃmūḍhāḥ sajjante guṇakarmasu tān akṛtsnavido mandān kṛtsnavin na vicālayet 29. Akik a Természet törvényeit nem látják világosan, azok e törvények végezte tettekhez ragaszkodnak (mint saját tettükhöz). Ám a teljességtudó mégse keltsen kétséget e résztudó balgákban. |
| 30 मयि सर्वाणि कर्माणि संन्यस्याध्यात्मचेतसा निराशीर निर्ममॊ भूत्वा युध्यस्व विगतज्वरः 30 mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā nirāśīr nirmamo bhūtvā yudhyasva vigatajvaraḥ 30. Minden tettedet ajánld nekem, a Legfelső Énre függesztett gondolattal, remény és haszonvágy nélkül, s harcolj, elvetve aggályaidat. |
| 31 ये मे मतम इथं नित्यम अनुतिष्ठन्ति मानवाः शरथ्धावन्तॊ ऽनसूयन्तॊ मुच्यन्ते ते ऽपि कर्मभिः 31 ye me matam idaṃ nityam anutiṣṭhanti mānavāḥ śraddhāvanto 'nasūyanto mucyante te 'pi karmabhiḥ 31. A halandó, aki ernyedetlenül követi e tanításomat, hittel és ellentmondás nélkül, tettei révén szintén megváltást nyer. |
| 32 ये तव एतथ अभ्यसूयन्तॊ नानुतिष्ठन्ति मे मतम सर्वज्ञानविमूढांस तान विथ्धि नष्टान अचेतसः 32 ye tv etad abhyasūyanto nānutiṣṭhanti me matam sarvajñānavimūḍhāṃs tān viddhi naṣṭān acetasaḥ 32. Ám akik ellenzik és nem követik tanításomat, elkárhoznak e minden tudásukban tévedő ostobák. |
| 33 सथृशं चेष्टते सवस्याः परकृतेर जञानवान अपि परकृतिं यान्ति भूतानि निग्रहः किं करिष्यति 33 sadṛśaṃ ceṣṭate svasyāḥ prakṛter jñānavān api prakṛtiṃ yānti bhūtāni nigrahaḥ kiṃ kariṣyati 33. A bölcs is cselekszik, saját természetének megfelelően; minden lény a maga természetét követi; mit ér, ha valaki elfojtja a természetet? |
| 34 इन्थ्रियस्येन्थ्रियस्यार्दे रागथ्वेषौ वयवस्दितौ तयॊर न वशम आगच्छेत तौ हय अस्य परिपन्दिनौ 34 indriyasyendriyasyārthe rāgadveṣau vyavasthitau tayor na vaśam āgacchet tau hy asya paripanthinau 34. Minden egyes érzékszerv tárgyaihoz érzeteihez] vonzalom vagy ellenszenv tapad; ne légy e kettőnek rabja, mert mindkettő akadály utadon. |
| 35 शरेयान सवधर्मॊ विगुणः परधर्मात सवनुष्ठितात सवधर्मे निधनं शरेयः परधर्मॊ भयावहः 35 śreyān svadharmo viguṇaḥ paradharmāt svanuṣṭhitāt svadharme nidhanaṃ śreyaḥ paradharmo bhayāvahaḥ 35. Jobb, ha saját kötelességedet eredménytelenül végzed, mint ha más kötelességét sikeresen; saját kötelességed teljesítése közben a halál is jobb; más kötelessége veszélybe sodor. |
| 36 अर्जुन उवाच अद केन परयुक्तॊ ऽयं पापं चरति पूरुषः अनिच्छन्न अपि वार्ष्णेय बलाथ इव नियॊजितः 36 arjuna uvāca atha kena prayukto 'yaṃ pāpaṃ carati pūruṣaḥ anicchann api vārṣṇeya balād iva niyojitaḥ Ardzsuna szólt: 36. De hát akkor milyen kényszer hatására követ el bűnt az ember saját akarata ellenére is, Vrisninép ura, mintha erőszak hajtaná? |
| 37 शरीभगवान उवाच काम एष करॊध एष रजॊगुणसमुथ्भवः महाशनॊ महापाप्मा विथ्ध्य एनम इह वैरिणम 37 śrībhagavān uvāca kāma eṣa krodha eṣa rajoguṇasamudbhavaḥ mahāśano mahāpāpmā viddhy enam iha vairiṇam A Magasztos szólt: 37. A vágy az oka, a harag az oka, amely a szenvedélyből fakad, s igen falánk, igen vétkes; ez a legnagyobb ellenség a földön. |
| 38 धूमेनाव्रियते वह्निर यदाथर्शॊ मलेन च यदॊल्बेनावृतॊ गर्भस तदा तेनेथम आवृतम 38 dhūmenāvriyate vahnir yathādarśo malena ca yatholbenāvṛto garbhas tathā tenedam āvṛtam 38. Mint tüzet a füst, mint tükröt a szenny beborítja, mint anyaméh a magzatot borítja, úgy borítja ez a Mindenséget. |
| 39 आवृतं जञानम एतेन जञानिनॊ नित्यवैरिणा कामरूपेण कौन्तेय थुष्पूरेणानलेन च 39 āvṛtaṃ jñānam etena jñānino nityavairiṇā kāmarūpeṇa kaunteya duṣpūreṇānalena ca 39. Ez az ezer alakot öltő, örök ellenség telhetetlen tűzként beborítja a tudó tudását, Kuntí fia. |
| 40 इन्थ्रियाणि मनॊ बुथ्धिर अस्याधिष्ठानम उच्यते एतैर विमॊहयत्य एष जञानम आवृत्य थेहिनम 40 indriyāṇi mano buddhir asyādhiṣṭhānam ucyate etair vimohayaty eṣa jñānam āvṛtya dehinam 40. Befészkeli magát az érzékekbe, a gondolatokba, a tudatba, ezek segítségével vezeti félre a tudást, és beborítja a lelket. |
| 41 तस्मात तवम इन्थ्रियाण्य आथौ नियम्य भरतर्षभ पाप्मानं परजहि हय एनं जञानविज्ञाननाशनम 41 tasmāt tvam indriyāṇy ādau niyamya bharatarṣabha pāpmānaṃ prajahi hy enaṃ jñānavijñānanāśanam 41. Ezért legelőször is érzékeidet fékezd meg, Bháraták hőse. Sújtsd le e gonoszt, amely elemészt észt, tudást. |
| 42 इन्थ्रियाणि पराण्य आहुर इन्थ्रियेभ्यः परं मनः मनसस तु परा बुथ्धिर यॊ बुथ्धेः परतस तु सः 42 indriyāṇi parāṇy āhur indriyebhyaḥ paraṃ manaḥ manasas tu parā buddhir yo buddheḥ paratas tu saḥ 42. Erősnek mondják az érzékeket, az érzékeknél erősebb a gondolkozás, a gondolkozásnál erősebb az értelem, de az értelemnél is erősebb ez. |
| 43 एवं बुथ्धेः परं बुथ्ध्वा संस्तभ्यात्मानम आत्मना जहि शत्रुं महाबाहॊ कामरूपं थुरासथम 43 evaṃ buddheḥ paraṃ buddhvā saṃstabhyātmānam ātmanā jahi śatruṃ mahābāho kāmarūpaṃ durāsadam 43. Ha felismerted, hogy ez erősebb az értelemnél, légy magad önmagad támasza, erőskarú hős, és sújtsd le ezt az ezer alakú, veszedelmes ellenséget. Így hangzik A Magasztos Szózatában A cselekvés jógája című harmadik tanítás. |
IV. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच इमं विवस्वते यॊगं परॊक्तवान अहम अव्ययम विवस्वान मनवे पराह मनुर इक्ष्वाकवे ऽबरवीत 1 śrībhagavān uvāca imaṃ vivasvate yogaṃ proktavān aham avyayam vivasvān manave prāha manur ikṣvākave 'bravīt A Magasztos szólt: 1. Ezt az örök jógatant egykor Vivaszvánnak nyilatkoztattam ki, Vivaszván Manunak adta tovább, Manu Iksvákunak mondta el. |
| 2 एवं परम्पराप्राप्तम इमं राजर्षयॊ विथुः स कालेनेह महता यॊगॊ नष्टः परंतप 2 evaṃ paramparāprāptam imaṃ rājarṣayo viduḥ sa kāleneha mahatā yogo naṣṭaḥ paraṃtapa 2. Így hagyományozódott sorra a királyi bölcsekre ez a tudás, azonban a hosszú idő sodrában feledésbe merült ez a jóga. |
| 3 स एवायं मया ते ऽथय यॊगः परॊक्तः पुरातनः भक्तॊ ऽसि मे सखा चेति रहस्यं हय एतथ उत्तमम 3 sa evāyaṃ mayā te 'dya yogaḥ proktaḥ purātanaḥ bhakto 'si me sakhā ceti rahasyaṃ hy etad uttamam 3. Most azonban neked nyilatkoztattam ki ezt az ősi jógatant, mert hívem és barátom vagy. A legnagyobb titok ez. |
| 4 अर्जुन उवाच अपरं भवतॊ जन्म परं जन्म विवस्वतः कदम एतथ विजानीयां तवम आथौ परॊक्तवान इति 4 arjuna uvāca aparaṃ bhavato janma paraṃ janma vivasvataḥ katham etad vijānīyāṃ tvam ādau proktavān iti Ardzsuna szólt: 4. Te később születtél Vivaszvánnál, ő régebben született. Hogyan értsem, hogy kezdetben te nyilatkoztattad ki neki? |
| 5 शरीभगवान उवाच बहूनि मे वयतीतानि जन्मानि तव चार्जुन तान्य अहं वेथ सर्वाणि न तवं वेत्द परंतप 5 śrībhagavān uvāca bahūni me vyatītāni janmāni tava cārjuna tāny ahaṃ veda sarvāṇi na tvaṃ vettha paraṃtapa A Magasztos szólt: 5. Sok születésem volt már a múltban, s neked is, Ardzsuna. Én valamennyit ismerem, te azonban nem ismered, ellenségeid ostora. |
| 6 अजॊ ऽपि सन्न अव्ययात्मा भूतानाम ईश्वरॊ ऽपि सन परकृतिं सवाम अधिष्ठाय संभवाम्य आत्ममायया 6 ajo 'pi sann avyayātmā bhūtānām īśvaro 'pi san prakṛtiṃ svām adhiṣṭhāya saṃbhavāmy ātmamāyayā 6. Noha születetlen és haláltalan vagyok, s noha minden lény ura vagyok, saját természetem fölött is uralkodva megszületek a magamteremtette káprázat révén. |
| 7 यथा यथा हि धर्मस्य गलानिर भवति भारत अभ्युत्दानम अधर्मस्य तथात्मानं सृजाम्य अहम 7 yadā yadā hi dharmasya glānir bhavati bhārata abhyutthānam adharmasya tadātmānaṃ sṛjāmy aham 7. Valahányszor az igazság aláhanyatlik, Bhárata, és eluralkodik a törvénytelenség, én megalkotom önmagamat. |
| 8 परित्राणाय साधूनां विनाशाय च थुष्कृताम धर्मसंस्दापनार्दाय संभवामि युगे युगे 8 paritrāṇāya sādhūnāṃ vināśāya ca duṣkṛtām dharmasaṃsthāpanārthāya saṃbhavāmi yuge yuge 8. Az igazak oltalmára, a gonoszok elpusztítására, az igazság uralomra juttatására koronként testet öltök. |
| 9 जन्म कर्म च मे थिव्यम एवं यॊ वेत्ति तत्त्वतः तयक्त्वा थेहं पुनर्जन्म नैति माम एति सॊ ऽरजुन 9 janma karma ca me divyam evaṃ yo vetti tattvataḥ tyaktvā dehaṃ punarjanma naiti mām eti so 'rjuna 9. Aki valósághoz híven így ismeri születésemet és csodálatos működésemet, teste elhagyása után nem születik újjá: belém olvad, Ardzsuna. |
| 10 वीतरागभयक्रॊधा मन्मया माम उपाश्रिताः बहवॊ जञानतपसा पूता मथ्भावम आगताः 10 vītarāgabhayakrodhā manmayā mām upāśritāḥ bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvam āgatāḥ 10. Szenvedélyt, félelmet, haragot levetkőzve, velem eltelve, nálam keresve oltalmat, tudás vezeklésével megtisztulva, sokan egyesültek már lényemmel. |
| 11 ये यदा मां परपथ्यन्ते तांस तदैव भजाम्य अहम मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्द सर्वशः 11 ye yathā māṃ prapadyante tāṃs tathaiva bhajāmy aham mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ 11. Akik hozzám fordulnak, azokat én is ugyanúgy szeretem. Bármilyen úton indulnak, hozzám jutnak az emberek, Prithá fia. |
| 12 काङ्क्षन्तः कर्मणां सिथ्धिं यजन्त इह थेवताः कषिप्रं हि मानुषे लॊके सिथ्धिर भवति कर्मजा 12 kāṅkṣantaḥ karmaṇāṃ siddhiṃ yajanta iha devatāḥ kṣipraṃ hi mānuṣe loke siddhir bhavati karmajā 12. Akik tetteikben sikerre vágynak, azok az isteneknek áldoznak; az emberek világában gyors sikerre vezet a tett. |
| 13 चातुर्वर्ण्यं मया सृष्टं गुणकर्मविभागशः तस्य कर्तारम अपि मां विथ्ध्य अकर्तारम अव्ययम 13 cāturvarṇyaṃ mayā sṛṣṭaṃ guṇakarmavibhāgaśaḥ tasya kartāram api māṃ viddhy akartāram avyayam 13. Én teremtettem a négy rendet, kiszabva teendőiket és jellegüket; értsd meg, hogy én cselekedtem ezt is, bár örök nem-cselekvő vagyok. |
| 14 न मां कर्माणि लिम्पन्ति न मे कर्मफले सपृहा इति मां यॊ ऽभिजानाति कर्मभिर न स बध्यते 14 na māṃ karmāṇi limpanti na me karmaphale spṛhā iti māṃ yo 'bhijānāti karmabhir na sa badhyate 14. A tett engem nem szennyez be, tett gyümölcsére nem vágyom; aki ilyennek ismer fel, azt nem béklyózza meg a tett. |
| 15 एवं जञात्वा कृतं कर्म पूर्वैर अपि मुमुक्षुभिः कुरु कर्मैव तस्मात तवं पूर्वैः पूर्वतरं कृतम 15 evaṃ jñātvā kṛtaṃ karma pūrvair api mumukṣubhiḥ kuru karmaiva tasmāt tvaṃ pūrvaiḥ pūrvataraṃ kṛtam 15. Ezzel a felismeréssel végezték tetteiket az egykori megváltást keresők is; te is végezd tetteidet, amint egykor a régiek tették. |
| 16 किं कर्म किमकर्मेति कवयॊ ऽपय अत्र मॊहिताः तत ते कर्म परवक्ष्यामि यज जञात्वा मॊक्ष्यसे ऽशुभात 16 kiṃ karma kimakarmeti kavayo 'py atra mohitāḥ tat te karma pravakṣyāmi yaj jñātvā mokṣyase 'śubhāt 16. A látnokok is zavarban vannak, hogy mi a tett, és mi a tétlenség; én felvilágosítalak arról a tettről, amelynek ismerete megszabadít minden bajtól. |
| 17 कर्मणॊ हय अपि बॊथ्धव्यं बॊथ्धव्यं च विकर्मणः अकर्मणश च बॊथ्धव्यं गहना कर्मणॊ गतिः 17 karmaṇo hy api boddhavyaṃ boddhavyaṃ ca vikarmaṇaḥ akarmaṇaś ca boddhavyaṃ gahanā karmaṇo gatiḥ 17. Ismerned kell a tett, ismerned kell a bűntett, s ismerned a tétlen tett titkos útját. |
| 18 कर्मण्य अकर्म यः पश्येथ अकर्मणि च कर्म यः स बुथ्धिमान मनुष्येषु स युक्तः कृत्स्नकर्मकृत 18 karmaṇy akarma yaḥ paśyed akarmaṇi ca karma yaḥ sa buddhimān manuṣyeṣu sa yuktaḥ kṛtsnakarmakṛt 18. Aki felismeri a tettben a tétlenséget és a tétlenségben a tettet, az olyan ember a bölcs, az olyan az önmagát fegyelmező, bármely tettet végez. |
| 19 यस्य सर्वे समारम्भाः कामसंकल्पवर्जिताः जञानाग्निथग्धकर्माणं तम आहुः पण्डितं बुधाः 19 yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṃkalpavarjitāḥ jñānāgnidagdhakarmāṇaṃ tam āhuḥ paṇḍitaṃ budhāḥ 19. Aki minden tettéhez vágy és ábrándok nélkül kezd, azt tetteit a tudás tüzében felperzselő bölcsnek nevezik a tudók. |
| 20 तयक्त्वा कर्मफलासङ्गं नित्यतृप्तॊ निराश्रयः कर्मण्य अभिप्रवृत्तॊ ऽपि नैव किं चित करॊति सः 20 tyaktvā karmaphalāsaṅgaṃ nityatṛpto nirāśrayaḥ karmaṇy abhipravṛtto 'pi naiva kiṃ cit karoti saḥ 20. Aki levetkőzte a tett gyümölcsének óhaját, mindennel elégedett, minden kapcsolatról lemondott, az elmerülhet a tettekben, mégsem tesz semmit. |
| 21 निराशीर यतचित्तात्मा तयक्तसर्वपरिग्रहः शारीरं केवलं कर्म कुर्वन नाप्नॊति किल्बिषम 21 nirāśīr yatacittātmā tyaktasarvaparigrahaḥ śārīraṃ kevalaṃ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam 21. Aki remények nélkül, visszafogott elmével, minden birtokvágyról lemondva, pusztán testével cselekszik, azt nem szennyezi vétek. |
| 22 यथृच्छालाभसंतुष्टॊ थवन्थ्वातीतॊ विमत्सरः समः सिथ्धाव असिथ्धौ च कृत्वापि न निबध्यते 22 yadṛcchālābhasaṃtuṣṭo dvandvātīto vimatsaraḥ samaḥ siddhāv asiddhau ca kṛtvāpi na nibadhyate 22. Aki elégedett azzal, amit véletlenül kap, irígységet nem ismer, sikert-balsikert egyformán fogad, ellentétpárokon túljutott, azt ha cselekszik sem bilincseli a tett. |
| 23 गतसङ्गस्य मुक्तस्य जञानावस्दितचेतसः यज्ञायाचरतः कर्म समग्रं परविलीयते 23 gatasaṅgasya muktasya jñānāvasthitacetasaḥ yajñāyācarataḥ karma samagraṃ pravilīyate 23. Aki minden ragaszkodást elvetve, felszabadultan, tudásban szilárd elmével, áldozatként végzi cselekvését, annak minden tette semmibe olvad. |
| 24 बरह्मार्पणं बरह्म हविर बरह्माग्नौ बरह्मणा हुतम बरह्मैव तेन गन्तव्यं बरह्मकर्मसमाधिना 24 brahmārpaṇaṃ brahma havir brahmāgnau brahmaṇā hutam brahmaiva tena gantavyaṃ brahmakarmasamādhinā 24.A felajánlás Brahman, az áldozat Brahman, Brahman-tűzben a Brahman mutatja be; ezzel jut el a Brahmanba a Brahman-tettbe merülő. |
| 25 थैवम एवापरे यज्ञं यॊगिनः पर्युपासते बरह्माग्नाव अपरे यज्ञं यज्ञेनैवॊपजुह्वति 25 daivam evāpare yajñaṃ yoginaḥ paryupāsate brahmāgnāv apare yajñaṃ yajñenaivopajuhvati 25. Egyes jógik az isteneknek mutatnak be áhítattal áldozatot, mások a Brahman tüzében áldozattal áldozzák fel az áldozatot. |
| 26 शरॊत्राथीनीन्थ्रियाण्य अन्ये संयमाग्निषु जुह्वति शब्थाथीन विषयान अन्य इन्थ्रियाग्निषु जुह्वति 26 śrotrādīnīndriyāṇy anye saṃyamāgniṣu juhvati śabdādīn viṣayān anya indriyāgniṣu juhvati 26. Egyesek a hallást és többi érzékszervüket ajánlják fel áldozatul az önfegyelmezés tüzében, mások az érzékszervek tüzében a hangot és a többi érzetet ajánlják fel áldozatként. |
| 27 सर्वाणीन्थ्रियकर्माणि पराणकर्माणि चापरे आत्मसंयमयॊगाग्नौ जुह्वति जञानथीपिते 27 sarvāṇīndriyakarmāṇi prāṇakarmāṇi cāpare ātmasaṃyamayogāgnau juhvati jñānadīpite 27. Ismét mások minden érzékszervük működését vagy a lélegzés folyamatát áldozzák fel önuralmuk tudásgyújtotta jóga-tüzében. |
| 28 थरव्ययज्ञास तपॊयज्ञा यॊगयज्ञास तदापरे सवाध्यायज्ञानयज्ञाश च यतयः संशितव्रताः 28 dravyayajñās tapoyajñā yogayajñās tathāpare svādhyāyajñānayajñāś ca yatayaḥ saṃśitavratāḥ 28. Mások anyagi javakkal áldoznak, vezekléssel áldoznak, jógával áldoznak, és a Védák tanulásával áldoznak a fogadalmukban szilárd aszkéták. |
| 29 अपाने जुह्वति पराणं पराणे ऽपानं तदापरे पराणापानगती रुथ्ध्वा पराणायामपरायणाः 29 apāne juhvati prāṇaṃ prāṇe 'pānaṃ tathāpare prāṇāpānagatī ruddhvā prāṇāyāmaparāyaṇāḥ 29. Mások a lélegzet visszatartásához folyamodnak, és a leheletben áldozzák fel a lélegzetet, vagy a lélegzetben a leheletet, elzárva a ki- és belélegzés útját. |
| 30 अपरे नियताहाराः पराणान पराणेषु जुह्वति सर्वे ऽपय एते यज्ञविथॊ यज्ञक्षपितकल्मषाः 30 apare niyatāhārāḥ prāṇān prāṇeṣu juhvati sarve 'py ete yajñavido yajñakṣapitakalmaṣāḥ 30. Ismét mások élelemtől tartóztatják meg magukat, és életerejükben áldozzák fel életerejüket. Mindezek az áldozatértők áldozattal eltörlik bűneiket. |
| 31 यज्ञशिष्टामृतभुजॊ यान्ति बरह्म सनातनम नायं लॊकॊ ऽसत्य अयज्ञस्य कुतॊ ऽनयः कुरुसत्तम 31 yajñaśiṣṭāmṛtabhujo yānti brahma sanātanam nāyaṃ loko 'sty ayajñasya kuto 'nyaḥ kurusattama 31. Áldozat maradékának életeledelével táplálkozók az örök Brahmanba jutnak; aki nem áldozik, itt a földön sincs helye, nemhogy ott túl, Kuruk vitéze. |
| 32 एवं बहुविधा यज्ञा वितता बरह्मणॊ मुखे कर्मजान विथ्धि तान सर्वान एवं जञात्वा विमॊक्ष्यसे 32 evaṃ bahuvidhā yajñā vitatā brahmaṇo mukhe karmajān viddhi tān sarvān evaṃ jñātvā vimokṣyase 32. Így a Teremtő szájából sokféle áldozat áradt ki. Tudd, hogy tettből születik valamennyi; ha ezt tudod, megszabadulsz eléred a megváltást]. |
| 33 शरेयान थरव्यमयाथ यज्ञाज जञानयज्ञः परंतप सर्वं कर्माखिलं पार्द जञाने परिसमाप्यते 33 śreyān dravyamayād yajñāj jñānayajñaḥ paraṃtapa sarvaṃ karmākhilaṃ pārtha jñāne parisamāpyate 33. Anyagi javak áldozatánál többet ér a tudás áldozata, ellenségeid ostora; mert minden tettet teljességgel magában foglal a tudás, Prithá fia. |
| 34 तथ विथ्धि परणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया उपथेक्ष्यन्ति ते जञानं जञानिनस तत्त्वथर्शिनः 34 tad viddhi praṇipātena paripraśnena sevayā upadekṣyanti te jñānaṃ jñāninas tattvadarśinaḥ 34. Tudd meg, hogy erre a tudásra alázat, kérdezősködés, szolgálat jutalmául tanítanak meg a valóságot látó tudók. |
| 35 यज जञात्वा न पुनर मॊहम एवं यास्यसि पाण्डव येन भूतान्य अशेषेण थरक्ष्यस्य आत्मन्य अदॊ मयि 35 yaj jñātvā na punar moham evaṃ yāsyasi pāṇḍava yena bhūtāny aśeṣeṇa drakṣyasy ātmany atho mayi 35. S ha ezt megismerted, többé nem fogsz tévedni, Pándu fia; ennek birtokában minden lényt önmagadban fogsz látni, és ugyanakkor énbennem. |
| 36 अपि चेथ असि पापेभ्यः सर्वेभ्यः पापकृत्तमः सर्वं जञानप्लवेनैव वृजिनं संतरिष्यसि 36 api ced asi pāpebhyaḥ sarvebhyaḥ pāpakṛttamaḥ sarvaṃ jñānaplavenaiva vṛjinaṃ saṃtariṣyasi 36. Ha minden bűnöző közül a legbűnösebb volnál is, minden bűnön átkelsz a tudás bárkáján. |
| 37 यदैधांसि समिथ्धॊ ऽगनिर भस्मसात कुरुते ऽरजुन जञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात कुरुते तदा 37 yathaidhāṃsi samiddho 'gnir bhasmasāt kurute 'rjuna jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasāt kurute tathā 37. Mint ahogy a lobogó tűz minden fát hamuvá hamvaszt, Ardzsuna, ugyanúgy hamuvá hamvaszt minden tettet a tudás tüze. |
| 38 न हि जञानेन सथृशं पवित्रम इह विथ्यते तत सवयं यॊगसंसिथ्धः कालेनात्मनि विन्थति 38 na hi jñānena sadṛśaṃ pavitram iha vidyate tat svayaṃ yogasaṃsiddhaḥ kālenātmani vindati 38. Nincs semmi, ami a tudáshoz hasonló tisztító erővel bírna. Aki a jógában tökéletességre jutott, ezt idővel önmagában találja meg. |
| 39 शरथ्धावाँल लभते जञानं तत्परः संयतेन्थ्रियः जञानं लब्ध्वा परां शान्तिम अचिरेणाधिगच्छति 39 śraddhāvāṁl labhate jñānaṃ tatparaḥ saṃyatendriyaḥ jñānaṃ labdhvā parāṃ śāntim acireṇādhigacchati 39. A hívő, aki érzékeit megfékezi, elnyeri a tudást, ha minden erejével erre törekszik. Ha a tudást elnyerte, igen hamar a legteljesebb nyugalmat is eléri. |
| 40 अज्ञश चाश्रथ्थधानश च संशयात्मा विनश्यति नायं लॊकॊ ऽसति न परॊ न सुखं संशयात्मनः 40 ajñaś cāśraddadhānaś ca saṃśayātmā vinaśyati nāyaṃ loko 'sti na paro na sukhaṃ saṃśayātmanaḥ 40. A tudatlan, a nem hívő, a kételkedő elpusztul; a kételkedőnek sem itt a földön, sem ott túl nincs helye, s boldogsága sincsen. |
| 41 यॊगसंन्यस्तकर्माणं जञानसंछिन्नसंशयम आत्मवन्तं न कर्माणि निबध्नन्ति धनंजय 41 yogasaṃnyastakarmāṇaṃ jñānasaṃchinnasaṃśayam ātmavantaṃ na karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya 41. Aki a jóga segítségével lemondott a cselekvésről, kételyét tudással metszette szét, s önmaga ura, azt nem béklyózzák többé tettei, Kincs Győztese. |
| 42 तस्माथ अज्ञानसंभूतं हृत्स्दं जञानासिनात्मनः छित्त्वैनं संशयं यॊगम आतिष्ठॊत्तिष्ठ भारत 42 tasmād ajñānasaṃbhūtaṃ hṛtsthaṃ jñānāsinātmanaḥ chittvainaṃ saṃśayaṃ yogam ātiṣṭhottiṣṭha bhārata 42. Így hát tudatlanságból fakadó, szívedbe férkőzött kételyedet mesd szét a tudás kardjával, s kövesd a jógát! Indult csatára, Bhárata! Így hangzik A Magasztos Szózatában A tudás jógája című negyedik tanítás. |
V. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच संन्यासं कर्मणां कृष्ण पुनर यॊगं च शंससि यच छरेय एतयॊर एकं तन मे बरूहि सुनिश्चितम 1 arjuna uvāca saṃnyāsaṃ karmaṇāṃ kṛṣṇa punar yogaṃ ca śaṃsasi yac chreya etayor ekaṃ tan me brūhi suniścitam Ardzsuna szólt: 1. A cselekvésről lemondást hirdeted, Krisna, majd pedig a jógát; mondd meg világosan, hogy a kettő közül melyik a célravezetőbb? |
| 2 शरीभगवान उवाच संन्यासः कर्मयॊगश च निःश्रेयसकराव उभौ तयॊस तु कर्मसंन्यासात कर्मयॊगॊ विशिष्यते 2 śrībhagavān uvāca saṃnyāsaḥ karmayogaś ca niḥśreyasakarāv ubhau tayos tu karmasaṃnyāsāt karmayogo viśiṣyate A Magasztos szólt: 2. A lemondás is, a cselekvés jógája is egyaránt a legfőbb üdvhöz vezet, azonban a kettő közül a cselekvésről lemondásnál értékesebb a cselekvés jógája. |
| 3 जञेयः स नित्यसंन्यासी यॊ न थवेष्टि न काङ्क्षति निर्थ्वन्थ्वॊ हि महाबाहॊ सुखं बन्धात परमुच्यते 3 jñeyaḥ sa nityasaṃnyāsī yo na dveṣṭi na kāṅkṣati nirdvandvo hi mahābāho sukhaṃ bandhāt pramucyate 3. Azt tekintsd véglegesen lemondónak, aki nem gyűlöl és nem kíván; aki szenvtelen, könnyen megszabadul kötelékeitől, erőskarú hős. |
| 4 सांख्ययॊगौ पृदग बालाः परवथन्ति न पण्डिताः एकम अप्य आस्दितः सम्यग उभयॊर विन्थते फलम 4 sāṃkhyayogau pṛthag bālāḥ pravadanti na paṇḍitāḥ ekam apy āsthitaḥ samyag ubhayor vindate phalam 4. A szánkhját és a jógát együgyűek vallják különbözőnek, nem a bölcsek. Aki az egyiket helyesen követi, mindkettőnek a gyümölcsét elnyeri. |
| 5 यत सांख्यैः पराप्यते सदानं तथ यॊगैर अपि गम्यते एकं सांख्यं च यॊगं च यः पश्यति स पश्यति 5 yat sāṃkhyaiḥ prāpyate sthānaṃ tad yogair api gamyate ekaṃ sāṃkhyaṃ ca yogaṃ ca yaḥ paśyati sa paśyati 5. Azt a célt, amelyhez a szánkhja hívei eljutnak, a jóga követői is elérik; aki egynek tekinti a szánkhját és a jógát, az lát helyesen. |
| 6 संन्यासस तु महाबाहॊ थुःखम आप्तुम अयॊगतः यॊगयुक्तॊ मुनिर बरह्म नचिरेणाधिगच्छति 6 saṃnyāsas tu mahābāho duḥkham āptum ayogataḥ yogayukto munir brahma nacireṇādhigacchati 6. Jóga nélkül viszont nehéz a lemondásig eljutni, erőskarú; ám a jógába merülő bölcs hamarosan eléri a Brahmant. |
| 7 यॊगयुक्तॊ विशुथ्धात्मा विजितात्मा जितेन्थ्रियः सर्वभूतात्मभूतात्मा कुर्वन्न अपि न लिप्यते 7 yogayukto viśuddhātmā vijitātmā jitendriyaḥ sarvabhūtātmabhūtātmā kurvann api na lipyate 7. Aki jógába merülve, tisztult lélekkel, önmagán uralkodva, érzékein uralkodva, önmagát minden más lénnyel azonosnak tekinti, ahhoz a cselekvésből sem tapad szenny. |
| 8 नैव किं चित करॊमीति युक्तॊ मन्येत तत्त्ववित पश्यञ शृण्वन सपृशञ जिघ्रन्न अश्नन गच्छन सवपञ शवसन 8 naiva kiṃ cit karomīti yukto manyeta tattvavit paśyañ śṛṇvan spṛśañ jighrann aśnan gacchan svapañ śvasan 8. A valóságot felismerő jógi így gondolkozzék: "Semmit sem én teszek", akár lát, hall, tapint, szagol, eszik jár, alszik, lélegzik, |
| 9 परलपन विसृजन गृह्णन्न उन्मिषन निमिषन्न अपि इन्थ्रियाणीन्थ्रियार्देषु वर्तन्त इति धारयन 9 pralapan visṛjan gṛhṇann unmiṣan nimiṣann api indriyāṇīndriyārtheṣu vartanta iti dhārayan 9. beszél, ürít, fog, szemét behúnyja, kinyitja. "Az érzékek kapcsolódnak az érzékelt tárgyakhoz" - vélje így. |
| 10 बरह्मण्य आधाय कर्माणि सङ्गं तयक्त्वा करॊति यः लिप्यते न स पापेन पथ्मपत्रम इवाम्भसा 10 brahmaṇy ādhāya karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā karoti yaḥ lipyate na sa pāpena padmapatram ivāmbhasā 10. Aki minden ragaszkodásról lemondva, tetteit a Brahmanra ruházva cselekszik, arról lepereg a bűn, mint víz a lótusz szirmáról. |
| 11 कायेन मनसा बुथ्ध्या केवलैर इन्थ्रियैर अपि यॊगिनः कर्म कुर्वन्ति सङ्गं तयक्त्वात्मशुथ्धये 11 kāyena manasā buddhyā kevalair indriyair api yoginaḥ karma kurvanti saṅgaṃ tyaktvātmaśuddhaye 11. A jógik testükkel, gondolataikkal, tudatukkal és puszta érzékeikkel úgy végzik tetteiket, hogy a ragaszkodásról lemondanak énjük megtisztítása érdekében. |
| 12 युक्तः कर्मफलं तयक्त्वा शान्तिम आप्नॊति नैष्ठिकीम अयुक्तः कामकारेण फले सक्तॊ निबध्यते 12 yuktaḥ karmaphalaṃ tyaktvā śāntim āpnoti naiṣṭhikīm ayuktaḥ kāmakāreṇa phale sakto nibadhyate 12. Aki jógával fegyelmezi magát, az lemond a tett gyümölcséről, és így örök békére jut; aki nem fegyelmezi magát, s a gyümölcshöz ragaszkodik, azt a vágy bilincsbe veri. |
| 13 सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी नवथ्वारे पुरे थेही नैव कुर्वन न कारयन 13 sarvakarmāṇi manasā saṃnyasyāste sukhaṃ vaśī navadvāre pure dehī naiva kurvan na kārayan 13. Ha gondolatban minden tettről lemondott, akkor a lélek nyugalomban pihen kilenc kapujú várában a testben], maga uraként, és nem tesz, nem indít tettre. |
| 14 न कर्तृत्वं न कर्माणि लॊकस्य सृजति परभुः न कर्मफलसंयॊगं सवभावस तु परवर्तते 14 na kartṛtvaṃ na karmāṇi lokasya sṛjati prabhuḥ na karmaphalasaṃyogaṃ svabhāvas tu pravartate 14. Ez a király nem követel tetteket, nem tűz ki feladatot alattvalóinak az érzékszerveknek], nem biztatja őket a tett gyümölcsével. Csak természetük működik magától. |
| 15 नाथत्ते कस्य चित पापं न चैव सुकृतं विभुः अज्ञानेनावृतं जञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः 15 nādatte kasya cit pāpaṃ na caiva sukṛtaṃ vibhuḥ ajñānenāvṛtaṃ jñānaṃ tena muhyanti jantavaḥ 15. Ez az úr nem veszi át senkitől vétkét vagy jótettét. A tudást tudatlanság burkolja, ez megtéveszti az embereket. |
| 16 जञानेन तु तथ अज्ञानं येषां नाशितम आत्मनः तेषाम आथित्यवज जञानं परकाशयति तत्परम 16 jñānena tu tad ajñānaṃ yeṣāṃ nāśitam ātmanaḥ teṣām ādityavaj jñānaṃ prakāśayati tatparam 16. De aki tudással megsemmisíti önmagában ezt a tudatlanságot, abban a tudás napfényként felragyogtatja a Legfelsőt. |
| 17 तथ्बुथ्धयस तथात्मानस तन्निष्ठास तत्परायणाः गच्छन्त्य अपुनरावृत्तिं जञाननिर्धूतकल्मषाः 17 tadbuddhayas tadātmānas tanniṣṭhās tatparāyaṇāḥ gacchanty apunarāvṛttiṃ jñānanirdhūtakalmaṣāḥ 17. Akik tudatukkal és egyéniségükkel ebbe merülnek, ehhez fordulnak, ennél keresnek menedéket, a tudás letörli vétkeik szennyét, és több újjászületés nem vár rájuk. |
| 18 विथ्याविनयसंपन्ने बराह्मणे गवि हस्तिनि शुनि चैव शवपाके च पण्डिताः समथर्शिनः 18 vidyāvinayasaṃpanne brāhmaṇe gavi hastini śuni caiva śvapāke ca paṇḍitāḥ samadarśinaḥ 18. A bölcs szemében egyforma a szertartástudó, jámbor pap, a tehén, elefánt, kutya, kutyahúsevő pária. |
| 19 इहैव तैर जितः सर्गॊ येषां साम्ये सदितं मनः निर्थॊषं हि समं बरह्म तस्माथ बरह्मणि ते सदिताः 19 ihaiva tair jitaḥ sargo yeṣāṃ sāmye sthitaṃ manaḥ nirdoṣaṃ hi samaṃ brahma tasmād brahmaṇi te sthitāḥ 19. Akiknek gondolatait ez az egyformaság uralja, már ezen a földön legyőzték a születést és halált; mert a hibátlan Brahman egyforma, s így ők a Brahmanban lakoznak. |
| 20 न परहृष्येत परियं पराप्य नॊथ्विजेत पराप्य चाप्रियम सदिरबुथ्धिर असंमूढॊ बरह्मविथ बरह्मणि सदितः 20 na prahṛṣyet priyaṃ prāpya nodvijet prāpya cāpriyam sthirabuddhir asaṃmūḍho brahmavid brahmaṇi sthitaḥ 20. A Brahman-ismerő, Brahmanban lakozó, rendíthetetlen elméjű, tévedhetetlen bölcs ne örvendjen, ha jó éri, s ha baj éri, ne bánkódjék. |
| 21 बाह्यस्पर्शेष्व असक्तात्मा विन्थत्य आत्मनि यत सुखम स बरह्मयॊगयुक्तात्मा सुखम अक्षयम अश्नुते 21 bāhyasparśeṣv asaktātmā vindaty ātmani yat sukham sa brahmayogayuktātmā sukham akṣayam aśnute 21. Külvilág ingerei elől elzárkózva, önmagában találja meg boldogságát a lelkét Brahman-jógával megkötő bölcs, s nem múló boldogságot élvez. |
| 22 ये हि संस्पर्शजा भॊगा थुःखयॊनय एव ते आथ्यन्तवन्तः कौन्तेय न तेषु रमते बुधः 22 ye hi saṃsparśajā bhogā duḥkhayonaya eva te ādyantavantaḥ kaunteya na teṣu ramate budhaḥ 22. Az ingerekszülte élvezetek szenvedés szülőanyjai, kezdetük van és végük van, Kuntí fia; a bölcs nem leli bennük örömét. |
| 23 शक्नॊतीहैव यः सॊढुं पराक शरीरविमॊक्षणात कामक्रॊधॊथ्भवं वेगं स युक्तः स सुखी नरः 23 śaknotīhaiva yaḥ soḍhuṃ prāk śarīravimokṣaṇāt kāmakrodhodbhavaṃ vegaṃ sa yuktaḥ sa sukhī naraḥ 23. Aki még e földön, teste elhagyása előtt el tudja fojtani vágyból és haragból fakadó indulatait, az jógi, az boldog ember. |
| 24 यॊ ऽनतःसुखॊ ऽनतरारामस तदान्तर्ज्यॊतिर एव यः स यॊगी बरह्मनिर्वाणं बरह्मभूतॊ ऽधिगच्छति 24 yo 'ntaḥsukho 'ntarārāmas tathāntarjyotir eva yaḥ sa yogī brahmanirvāṇaṃ brahmabhūto 'dhigacchati 24. Akit belső boldogság, belső öröm, belső világosság hat át, az a jógi a Brahmannal azonossá válik, és a Brahman-nirvánába jut. |
| 25 लभन्ते बरह्मनिर्वाणम ऋषयः कषीणकल्मषाः छिन्नथ्वैधा यतात्मानः सर्वभूतहिते रताः 25 labhante brahmanirvāṇam ṛṣayaḥ kṣīṇakalmaṣāḥ chinnadvaidhā yatātmānaḥ sarvabhūtahite ratāḥ 25. A bűntől megtisztult, kételyektől megszabadult, magukon uralkodó, minden lény üdvének örülő látnokok elnyerik a Brahman-nirvánát. |
| 26 कामक्रॊधवियुक्तानां यतीनां यतचेतसाम अभितॊ बरह्मनिर्वाणं वर्तते विथितात्मनाम 26 kāmakrodhaviyuktānāṃ yatīnāṃ yatacetasām abhito brahmanirvāṇaṃ vartate viditātmanām 26. Vágyat, haragot levetkőző, elméjükön uralkodó, önmagukat ismerő aszkéták előtt nyitva áll a Brahman-nirvána. |
| 27 सपर्शान कृत्वा बहिर बाह्यांश चक्षुश चैवान्तरे भरुवॊः पराणापानौ समौ कृत्वा नासाभ्यन्तरचारिणौ 27 sparśān kṛtvā bahir bāhyāṃś cakṣuś caivāntare bhruvoḥ prāṇāpānau samau kṛtvā nāsābhyantaracāriṇau 27. A bölcs, aki a külvilág ingereit kizárva, tekintetét két szemöldöke közé szegezve, orrlyukán egyenletesen lélegezve ki s be, |
| 28 यतेन्थ्रियमनॊबुथ्धिर मुनिर मॊक्षपरायणः विगतेच्छाभयक्रॊधॊ यः सथा मुक्त एव सः 28 yatendriyamanobuddhir munir mokṣaparāyaṇaḥ vigatecchābhayakrodho yaḥ sadā mukta eva saḥ 28. érzékeit, gondolatait, tudatát megzabolázva, kívánságot, félelmet, haragot örökre elvetve, egyetlen célként a megváltásra törekszik, az megváltódott. |
| 29 भॊक्तारं यज्ञतपसां सर्वलॊकमहेश्वरम 29 bhoktāraṃ yajñatapasāṃ sarvalokamaheśvaram 29. Aki felismeri, hogy én vagyok az áldozat és vezeklés elfogadója, az egész világ legfőbb ura, minden élő barátja, az elnyeri a békét. Így hangzik A Magasztos Szózatában A cselekvésről lemondás jógája című ötödik tanítás. |
| 5 सुहृथं सर्वभूतानां जञात्वा मां शान्तिम ऋच्छति 5 suhṛdaṃ sarvabhūtānāṃ jñātvā māṃ śāntim ṛcchati |
VI. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच अनाश्रितः कर्मफलं कार्यं कर्म करॊति यः स संन्यासी च यॊगी च न निरग्निर न चाक्रियः 1 śrībhagavān uvāca anāśritaḥ karmaphalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ sa saṃnyāsī ca yogī ca na niragnir na cākriyaḥ A Magasztos szólt: 1. Aki a tett gyümölcsével nem törődve végzi köteles munkáját, az az igazi jógi, nem pedig az, aki nem gyújt áldozati tüzet, nem végzi a szertartásokat. |
| 2 यं संन्यासम इति पराहुर यॊगं तं विथ्धि पाण्डव न हय असंन्यस्तसंकल्पॊ यॊगी भवति कश चन 2 yaṃ saṃnyāsam iti prāhur yogaṃ taṃ viddhi pāṇḍava na hy asaṃnyastasaṃkalpo yogī bhavati kaś cana 2. Tudd meg, Pándu fia, hogy amit lemondásnak hívnak, az nem más, mint a jóga; mert aki nem mond le elképzeléseiről, nem lehet jógi. |
| 3 आरुरुक्षॊर मुनेर यॊगं कर्म कारणम उच्यते यॊगारूढस्य तस्यैव शमः कारणम उच्यते 3 ārurukṣor muner yogaṃ karma kāraṇam ucyate yogārūḍhasya tasyaiva śamaḥ kāraṇam ucyate 3. A jóga útjára lépő bölcsnek a tett a talpköve; a jóga csúcsára érkezettnek a nyugalom a talpköve. |
| 4 यथा हि नेन्थ्रियार्देषु न कर्मस्व अनुषज्जते सर्वसंकल्पसंन्यासी यॊगारूढस तथॊच्यते 4 yadā hi nendriyārtheṣu na karmasv anuṣajjate sarvasaṃkalpasaṃnyāsī yogārūḍhas tadocyate 4. Amikor sem érzékei tárgyához, sem a tettekhez nem ragaszkodik, minden elgondolásáról lemond, akkor mondják, hogy a jóga csúcsára érkezett. |
| 5 उथ्धरेथ आत्मनात्मानं नात्मानम अवसाथयेत आत्मैव हय आत्मनॊ बन्धुर आत्मैव रिपुर आत्मनः 5 uddhared ātmanātmānaṃ nātmānam avasādayet ātmaiva hy ātmano bandhur ātmaiva ripur ātmanaḥ 5. Saját énjével emelje fel énjét, ne hagyja lesüllyedni énjét; mert saját énje lehet barátja saját magának, és saját énje lehet ellensége saját magának. |
| 6 बन्धुर आत्मात्मनस तस्य येनात्मैवात्मना जितः अनात्मनस तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैव शत्रुवत 6 bandhur ātmātmanas tasya yenātmaivātmanā jitaḥ anātmanas tu śatrutve vartetātmaiva śatruvat 6. Ön-énje ön-barátja annak, aki önmagával legyőzte önmagát; ám aki nem ura önmagának, annak ön-énje ellenségesen ön-ellenfelévé válik. |
| 7 जितात्मनः परशान्तस्य परमात्मा समाहितः शीतॊष्णसुखथुःखेषु तदा मानापमानयॊः 7 jitātmanaḥ praśāntasya paramātmā samāhitaḥ śītoṣṇasukhaduḥkheṣu tathā mānāpamānayoḥ 7. Az önmagát legyőző, megbékélt egyén a Legfelső Szellemet találja meg hidegben és melegben, jóban és rosszban, tisztességben és megvetésben. |
| 8 जञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्दॊ विजितेन्थ्रियः युक्त इत्य उच्यते यॊगी समलॊष्टाश्मकाञ्चनः 8 jñānavijñānatṛptātmā kūṭastho vijitendriyaḥ yukta ity ucyate yogī samaloṣṭāśmakāñcanaḥ 8. A tudással és megismeréssel megelégedő, érzékeit legyőző, az elért csúcson szilárdan megálló, göröngyöt, követ, aranyat egyformának tekintő jógit nevezik fegyelmezettnek. |
| 9 सुहृन्मित्रार्युथासीनमध्यस्दथ्वेष्यबन्धुषु साधुष्व अपि च पापेषु समबुथ्धिर विशिष्यते 9 suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveṣyabandhuṣu sādhuṣv api ca pāpeṣu samabuddhir viśiṣyate 9. Barát, társ, ellenség mindegy neki, rosszakarók és jóindulatuak között középen áll, igazakra és gonoszakra ugyanúgy gondol, ezért különb mindenkinél. |
| 10 यॊगी युञ्जीत सततम आत्मानं रहसि सदितः एकाकी यतचित्तात्मा निराशीर अपरिग्रहः 10 yogī yuñjīta satatam ātmānaṃ rahasi sthitaḥ ekākī yatacittātmā nirāśīr aparigrahaḥ 10. A jógi magányba vonulva, egyedül, elméjét megfékezve, reményről és birtokvágyról lemondva, szüntelenül fegyelmezze magát. |
| 11 शुचौ थेशे परतिष्ठाप्य सदिरम आसनम आत्मनः नात्युच्छ्रितं नातिनीचं चैलाजिनकुशॊत्तरम 11 śucau deśe pratiṣṭhāpya sthiram āsanam ātmanaḥ nātyucchritaṃ nātinīcaṃ cailājinakuśottaram 11. Tiszta helyen készítsen magának szilárd ülőhelyet, ne túl magasat és ne túl alacsonyat, kusafűvel, őzbőrrel és ruhával letakarva, |
| 12 तत्रैकाग्रं मनः कृत्वा यतचित्तेन्थ्रियक्रियः उपविश्यासने युञ्ज्याथ यॊगम आत्मविशुथ्धये 12 tatraikāgraṃ manaḥ kṛtvā yatacittendriyakriyaḥ upaviśyāsane yuñjyād yogam ātmaviśuddhaye 12. azon az ülőhelyen ülve összpontosítsa gondolatait egy pontra, állítsa meg elméje és érzékszervei tevékenységét, így végezze a jógát önmaga megtisztítása érdekében. |
| 13 समं कायशिरॊग्रीवं धारयन्न अचलं सदिरः संप्रेक्ष्य नासिकाग्रं सवं थिशश चानवलॊकयन 13 samaṃ kāyaśirogrīvaṃ dhārayann acalaṃ sthiraḥ saṃprekṣya nāsikāgraṃ svaṃ diśaś cānavalokayan 13. Egyenesen tartsa törzsét, nyakát, fejét, mozdulatlanul, szilárdan; tekintetét szegezze orra hegyére, ne tekintgessen szerteszét. |
| 14 परशान्तात्मा विगतभीर बरह्मचारिव्रते सदितः मनः संयम्य मच्चित्तॊ युक्त आसीत मत्परः 14 praśāntātmā vigatabhīr brahmacārivrate sthitaḥ manaḥ saṃyamya maccitto yukta āsīta matparaḥ 14. Békés lélekkel, gondoktól menten, önmegtartóztatás fogadalmában, gondolatait megfékezve, elméjét rám irányítva, egyedül velem törődve üljön jógában. |
| 15 युञ्जन्न एवं सथात्मानं यॊगी नियतमानसः शान्तिं निर्वाणपरमां मत्संस्दाम अधिगच्छति 15 yuñjann evaṃ sadātmānaṃ yogī niyatamānasaḥ śāntiṃ nirvāṇaparamāṃ matsaṃsthām adhigacchati 15. Ha állandóan így fegyelmezi magát a jógi, gondolatait kordában tartva, eléri a bennem rejlő, legfelső nirvána békéjét. |
| 16 नात्यश्नतस तु यॊगॊ ऽसति न चैकान्तम अनश्नतः न चातिस्वप्नशीलस्य जाग्रतॊ नैव चार्जुन 16 nātyaśnatas tu yogo 'sti na caikāntam anaśnataḥ na cātisvapnaśīlasya jāgrato naiva cārjuna 16. Nem végez jógát az, aki sokat eszik, de az sem, aki folyton koplal; ugyanígy az sem, aki túl sokat alszik vagy virraszt, Ardzsuna. |
| 17 युक्ताहारविहारस्य युक्तचेष्टस्य कर्मसु युक्तस्वप्नावबॊधस्य यॊगॊ भवति थुःखहा 17 yuktāhāravihārasya yuktaceṣṭasya karmasu yuktasvapnāvabodhasya yogo bhavati duḥkhahā 17. Aki fegyelmezetten táplálkozik és pihen, dolgait fegyelmezetten végzi, fegyelmezetten alszik és van ébren, az valósította meg a szenvedéstől mentesítő jógát. |
| 18 यथा विनियतं चित्तम आत्मन्य एवावतिष्ठते निःस्पृहः सर्वकामेभ्यॊ युक्त इत्य उच्यते तथा 18 yadā viniyataṃ cittam ātmany evāvatiṣṭhate niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyo yukta ity ucyate tadā 18. Ha a kordában tartott elme önmagába vonul vissza, akkor a semmiféle vágytól nem érintett egyént fegyelmezettnek nevezik. |
| 19 यदा थीपॊ निवातस्दॊ नेङ्गते सॊपमा समृता यॊगिनॊ यतचित्तस्य युञ्जतॊ यॊगम आत्मनः 19 yathā dīpo nivātastho neṅgate sopamā smṛtā yogino yatacittasya yuñjato yogam ātmanaḥ 19. Mint szélcsendes helyen a mécs lángja nem libeg - ezt a hasonlatot szokták a féken tartott elméjű jógira alkalmazni, aki jógával fegyelmezi magát. |
| 20 यत्रॊपरमते चित्तं निरुथ्धं यॊगसेवया यत्र चैवात्मनात्मानं पश्यन्न आत्मनि तुष्यति 20 yatroparamate cittaṃ niruddhaṃ yogasevayā yatra caivātmanātmānaṃ paśyann ātmani tuṣyati 20. Midőn a jóga szolgálata megállítja az elmét és az elpihen, s midőn önmaga önmagát szemléli és önmagával megelégszik, |
| 21 सुखम आत्यन्तिकं यत तथ बुथ्धिग्राह्यम अतीन्थ्रियम वेत्ति यत्र न चैवायं सदितश चलति तत्त्वतः 21 sukham ātyantikaṃ yat tad buddhigrāhyam atīndriyam vetti yatra na caivāyaṃ sthitaś calati tattvataḥ 21. akkor megismeri a csak tudattal megközelíthető, érzékek fölötti, végtelen boldogságot; és ha ebben maradva, nem szakad el a (megismert) igazságtól, |
| 22 यं लब्ध्वा चापरं लाभं मन्यते नाधिकं ततः यस्मिन सदितॊ न थुःखेन गुरुणापि विचाल्यते 22 yaṃ labdhvā cāparaṃ lābhaṃ manyate nādhikaṃ tataḥ yasmin sthito na duḥkhena guruṇāpi vicālyate 22. ennek elnyerése után más nyereséget nem tart többre, s ebben maradva, a legsúlyosabb csapás sem ingatja meg. |
| 23 तं विथ्याथ थुःखसंयॊगवियॊगं यॊगसंज्ञितम स निश्चयेन यॊक्तव्यॊ यॊगॊ ऽनिर्विण्णचेतसा 23 taṃ vidyād duḥkhasaṃyogaviyogaṃ yogasaṃjñitam sa niścayena yoktavyo yogo 'nirviṇṇacetasā 23. Ennek a szenvedés kötődésétől oldódásnak a neve jóga, így kell tudni; ezt a jógát kell végezni eltökélten, ernyedetlen akarattal. |
| 24 संकल्पप्रभवान कामांस तयक्त्वा सर्वान अशेषतः मनसैवेन्थ्रियग्रामं विनियम्य समन्ततः 24 saṃkalpaprabhavān kāmāṃs tyaktvā sarvān aśeṣataḥ manasaivendriyagrāmaṃ viniyamya samantataḥ 24. Elgondolásaiból fakadó vágyait mindenestül, csírájukban fojtsa el, érzékei seregét értelme kerítse be, zabolázza meg, |
| 25 शनैः शनैर उपरमेथ बुथ्ध्या धृतिगृहीतया आत्मसंस्दं मनः कृत्वा न किं चिथ अपि चिन्तयेत 25 śanaiḥ śanair uparamed buddhyā dhṛtigṛhītayā ātmasaṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiṃ cid api cintayet 25. fokozatosan merüljön nyugalomba szilárdan eltökélt tudattal, gondolatait csak magára irányozza, és ne gondoljon semmire. |
| 26 यतॊ यतॊ निश्चरति मनश चञ्चलम अस्दिरम ततस ततॊ नियम्यैतथ आत्मन्य एव वशं नयेत 26 yato yato niścarati manaś cañcalam asthiram tatas tato niyamyaitad ātmany eva vaśaṃ nayet 26. Bármerre elkalandoznék a csapongó, ingatag gondolat, mindenhonnét terelje vissza, hajtsa önmaga uralma alá. |
| 27 परशान्तमनसं हय एनं यॊगिनं सुखम उत्तमम उपैति शान्तरजसं बरह्मभूतम अकल्मषम 27 praśāntamanasaṃ hy enaṃ yoginaṃ sukham uttamam upaiti śāntarajasaṃ brahmabhūtam akalmaṣam 27. Mert a gondolatait elaltató, szenvedélyeit elpihentető, mindentől megtisztult jógi Brahmannal azonosul, a legfőbb boldogság tölti el. |
| 28 युञ्जन्न एवं सथात्मानं यॊगी विगतकल्मषः सुखेन बरह्मसंस्पर्शम अत्यन्तं सुखम अश्नुते 28 yuñjann evaṃ sadātmānaṃ yogī vigatakalmaṣaḥ sukhena brahmasaṃsparśam atyantaṃ sukham aśnute 28. A hibáktól megtisztult jógi, aki magát örök fegyelem alatt tartja, könnyűszerrel eléri a Brahmannal egyesülés végtelen boldogságát. |
| 29 सर्वभूतस्दम आत्मानं सर्वभूतानि चात्मनि ईक्षते यॊगयुक्तात्मा सर्वत्र समथर्शनः 29 sarvabhūtastham ātmānaṃ sarvabhūtāni cātmani īkṣate yogayuktātmā sarvatra samadarśanaḥ 29. Aki jógával köti meg énjét, az minden lényben magát látja és magában lát minden lényt, azonosnak tekint minden dolgot. |
| 30 यॊ मां पश्यति सर्वत्र सर्वं च मयि पश्यति तस्याहं न परणश्यामि स च मे न परणश्यति 30 yo māṃ paśyati sarvatra sarvaṃ ca mayi paśyati tasyāhaṃ na praṇaśyāmi sa ca me na praṇaśyati 30. Aki mindenben engem lát, és mindent bennem lát, az nem szakadhat el tőlem, s én sem szakadok el tőle. |
| 31 सर्वभूतस्दितं यॊ मां भजत्य एकत्वम आस्दितः सर्वदा वर्तमानॊ ऽपि स यॊगी मयि वर्तते 31 sarvabhūtasthitaṃ yo māṃ bhajaty ekatvam āsthitaḥ sarvathā vartamāno 'pi sa yogī mayi vartate 31. Aki minden lényben engem szeret, mert meglátta, hogy minden egy, az a jógi énbennem él, bárhol tartózkodik. |
| 32 आत्मौपम्येन सर्वत्र समं पश्यति यॊ ऽरजुन सुखं वा यथि वा थुःखं स यॊगी परमॊ मतः 32 ātmaupamyena sarvatra samaṃ paśyati yo 'rjuna sukhaṃ vā yadi vā duḥkhaṃ sa yogī paramo mataḥ 32. Aki mindent önmagához hasonlít, és egyformának néz örömet és bánatot, Ardzsuna, azt tartsd a legtökéletesebb jóginak. |
| 33 अर्जुन उवाच यॊ ऽयं यॊगस तवया परॊक्तः साम्येन मधुसूथन एतस्याहं न पश्यामि चञ्चलत्वात सदितिं सदिराम 33 arjuna uvāca yo 'yaṃ yogas tvayā proktaḥ sāmyena madhusūdana etasyāhaṃ na paśyāmi cañcalatvāt sthitiṃ sthirām Ardzsuna szólt: 33. Mandhu leverője, azt tanítod, hogy e közömbösséggel elérhető a jóga, de úgy hiszem, hogy ez nem lehet tartós, hiszen minden ingatag. |
| 34 चञ्चलं हि मनः कृष्ण परमादि बलवथ थृढम तस्याहं निग्रहं मन्ये वायॊर इव सुथुष्करम 34 cañcalaṃ hi manaḥ kṛṣṇa pramāthi balavad dṛḍham tasyāhaṃ nigrahaṃ manye vāyor iva suduṣkaram 34. Ingatag a gondolkozás, Krisna, és erőszakosan, szakadatlanul felkavarja az embert; úgy vélem, hihetetlenül nehéz féken tartani, akár a szelet. |
| 35 शरीभगवान उवाच असंशयं महाबाहॊ मनॊ थुर्णिग्रहं चलम अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृह्यते 35 śrībhagavān uvāca asaṃśayaṃ mahābāho mano durṇigrahaṃ calam abhyāsena tu kaunteya vairāgyeṇa ca gṛhyate A Magasztos szólt: 35. Erőskarú hős, a gondolkozás kétségkívül ingatag, nehezen fékezhető, de gyakorlás és szenvtelenség féken tartja, Kuntí fia. |
| 36 असंयतात्मना यॊगॊ थुष्प्राप इति मे मतिः वश्यात्मना तु यतता शक्यॊ ऽवाप्तुम उपायतः 36 asaṃyatātmanā yogo duṣprāpa iti me matiḥ vaśyātmanā tu yatatā śakyo 'vāptum upāyataḥ 36. Aki nem fékezi önmagát, nem érheti el a jógát, így mondom. De aki ura önmagának és kitartó, a megfelelő módszerek segítségével eljut hozzám. |
| 37 अर्जुन उवाच अयतिः शरथ्धयॊपेतॊ यॊगाच चलितमानसः अप्राप्य यॊगसंसिथ्धिं कां गतिं कृष्ण गच्छति 37 arjuna uvāca ayatiḥ śraddhayopeto yogāc calitamānasaḥ aprāpya yogasaṃsiddhiṃ kāṃ gatiṃ kṛṣṇa gacchati Ardzsuna szólt: 37. Aki hívő, de nem elég kitartó, és gondolkozása elpártol a jógától, s így nem éri el a jóga tökéletességét, milyen célhoz jut el, Krisna? |
| 38 कच चिन नॊभयविभ्रष्टश छिन्नाभ्रम इव नश्यति अप्रतिष्ठॊ महाबाहॊ विमूढॊ बरह्मणः पदि 38 kac cin nobhayavibhraṣṭaś chinnābhram iva naśyati apratiṣṭho mahābāho vimūḍho brahmaṇaḥ pathi 38. Vajon nem fog-e szétfoszló felhőként elenyészni, mindkét lehetőségtől megfosztva, támasz nélkül, lebukva a Brahmanhoz vezető útról? |
| 39 एतन मे संशयं कृष्ण छेत्तुम अर्हस्य अशेषतः तवथन्यः संशयस्यास्य छेत्ता न हय उपपथ्यते 39 etan me saṃśayaṃ kṛṣṇa chettum arhasy aśeṣataḥ tvadanyaḥ saṃśayasyāsya chettā na hy upapadyate 39. Oszlasd el maradéktalanul ezt a kételyemet, Krisna; rajtad kívül nincs senki, aki ezt a kételyt eloszlathatná. |
| 40 शरीभगवान उवाच पार्द नैवेह नामुत्र विनाशस तस्य विथ्यते न हि कल्याणकृत कश चिथ थुर्गतिं तात गच्छति 40 śrībhagavān uvāca pārtha naiveha nāmutra vināśas tasya vidyate na hi kalyāṇakṛt kaś cid durgatiṃ tāta gacchati A Magasztos szólt: 40. Prithá fia, sem itt, sem ott túl nem vész el az ilyen ember; mert aki erényes volt tetteiben, azt nem sújthatja balsors. |
| 41 पराप्य पुण्यकृतां लॊकान उषित्वा शाश्वतीः समाः शुचीनां शरीमतां गेहे यॊगभ्रष्टॊ ऽभिजायते 41 prāpya puṇyakṛtāṃ lokān uṣitvā śāśvatīḥ samāḥ śucīnāṃ śrīmatāṃ gehe yogabhraṣṭo 'bhijāyate 41. Az igazak világába jut jutalmul, s miután végtelen hosszú ideig ott lakott, tisztalelkű, jómódú emberek házában születik újjá az, aki gyönge volt a jógához. |
| 42 अद वा यॊगिनाम एव कुले भवति धीमताम एतथ धि थुर्लभतरं लॊके जन्म यथ ईथृशम 42 atha vā yoginām eva kule bhavati dhīmatām etad dhi durlabhataraṃ loke janma yad īdṛśam 42. De az is lehet, hogy bölcs jógik családjában ölt testet, noha az ilyen származás érhető el legnehezebben e világon. |
| 43 तत्र तं बुथ्धिसंयॊगं लभते पौर्वथेहिकम यतते च ततॊ भूयः संसिथ्धौ कुरुनन्थन 43 tatra taṃ buddhisaṃyogaṃ labhate paurvadehikam yatate ca tato bhūyaḥ saṃsiddhau kurunandana 43. Itt újra visszanyeri azt a jógabölcsességet, amelyre előző testében eljutott, s annál buzgóbban törekszik tovább a tökéletességre, Kurusarj. |
| 44 पूर्वाभ्यासेन तेनैव हरियते हय अवशॊ ऽपि सः जिज्ञासुर अपि यॊगस्य शब्थब्रह्मातिवर्तते 44 pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hy avaśo 'pi saḥ jijñāsur api yogasya śabdabrahmātivartate 44. Előző igyekezete akaratlanul is tovább sodorja; ha valaki pusztán megismerni kívánja a jógát, az is többet ér, mint a Véda-szövegek. |
| 45 परयत्नाथ यतमानस तु यॊगी संशुथ्धकिल्बिषः अनेकजन्मसंसिथ्धस ततॊ याति परां गतिम 45 prayatnād yatamānas tu yogī saṃśuddhakilbiṣaḥ anekajanmasaṃsiddhas tato yāti parāṃ gatim 45. Ám a kitartóan igyekvő jógi megtisztul bűneitől, születések sorozatán át tökéletesedik, s végül a legfőbb célhoz ér. |
| 46 तपस्विभ्यॊ ऽधिकॊ यॊगी जञानिभ्यॊ ऽपि मतॊ ऽधिकः कर्मिभ्यश चाधिकॊ यॊगी तस्माथ यॊगी भवार्जुन 46 tapasvibhyo 'dhiko yogī jñānibhyo 'pi mato 'dhikaḥ karmibhyaś cādhiko yogī tasmād yogī bhavārjuna 46. A jógi fölötte áll az aszkétáknak, fölötte áll a tudás birtokosainak, s fölötte áll a tevékenységbe merülőknek is. Légy hát jógi, Ardzsuna! |
| 47 यॊगिनाम अपि सर्वेषां मथ्गतेनान्तरात्मना शरथ्धावान भजते यॊ मां स मे युक्ततमॊ मतः 47 yoginām api sarveṣāṃ madgatenāntarātmanā śraddhāvān bhajate yo māṃ sa me yuktatamo mataḥ 47. De valamennyi jógi közül azt tartom legigazibb jóginak, aki felém forduló lélekkel, hittel szeret en gem. Így hangzik A Magasztos Szózatában Az elmélkedés jógája című hatodik tanítás |
VII. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच मय्य आसक्तमनाः पार्द यॊगं युञ्जन मथाश्रयः असंशयं समग्रं मां यदा जञास्यसि तच छृणु 1 śrībhagavān uvāca mayy āsaktamanāḥ pārtha yogaṃ yuñjan madāśrayaḥ asaṃśayaṃ samagraṃ māṃ yathā jñāsyasi tac chṛṇu A Magasztos szólt: 1. Most hallgasd meg, Prithá fia, hogyan ismerhetsz meg teljességemben, kétségektől menten, gondolataidat reám irányítva, bennem bízva, a jógát követve. |
| 2 जञानं ते ऽहं सविज्ञानम इथं वक्ष्याम्य अशेषतः यज जञात्वा नेह भूयॊ ऽनयज जञातव्यम अवशिष्यते 2 jñānaṃ te 'haṃ savijñānam idaṃ vakṣyāmy aśeṣataḥ yaj jñātvā neha bhūyo 'nyaj jñātavyam avaśiṣyate 2. Maradéktalanul feltárom előtted ezt a tudást és megismerést, s ha ezt ismered, nem marad semmi, amit ezen kívül ismerned kellene. |
| 3 मनुष्याणां सहस्रेषु कश चिथ यतति सिथ्धये यतताम अपि सिथ्धानां कश चिन मां वेत्ति तत्त्वतः 3 manuṣyāṇāṃ sahasreṣu kaś cid yatati siddhaye yatatām api siddhānāṃ kaś cin māṃ vetti tattvataḥ 3. Emberek ezrei közül alig egy törekszik tökéletességre, s a tökéletességet elérő törekvők közül alig egy ismer igazi valómban. |
| 4 भूमिर आपॊ ऽनलॊ वायुः खं मनॊ बुथ्धिर एव च अहंकार इतीयं मे भिन्ना परकृतिर अष्टधा 4 bhūmir āpo 'nalo vāyuḥ khaṃ mano buddhir eva ca ahaṃkāra itīyaṃ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā 4. Föld, víz, tűz, szél, éter űr], gondolkozás, értelem, éntudat - erre a nyolc részre osztottam fel természetemet. |
| 5 अपरेयम इतस तव अन्यां परकृतिं विथ्धि मे पराम जीवभूतां महाबाहॊ ययेथं धार्यते जगत 5 apareyam itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām jīvabhūtāṃ mahābāho yayedaṃ dhāryate jagat 5. Ez az alacsonyabbrendű; de ismerd meg másik, magasabbrendű természetemet is, erőskarú hős, amely lélekké válva, fenntartja a mindenséget. |
| 6 एतथ्यॊनीनि भूतानि सर्वाणीत्य उपधारय अहं कृत्स्नस्य जगतः परभवः परलयस तदा 6 etadyonīni bhūtāni sarvāṇīty upadhāraya ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā 6. Ebből az anyaméhből születik minden élőlény, értsd meg ezt; én vagyok az egész világ kezdete és ugyanúgy pusztulása. |
| 7 मत्तः परतरं नान्यत किं चिथ अस्ति धनंजय मयि सर्वम इथं परॊतं सूत्रे मणिगणा इव 7 mattaḥ parataraṃ nānyat kiṃ cid asti dhanaṃjaya mayi sarvam idaṃ protaṃ sūtre maṇigaṇā iva 7. Nincs semmi, ami fölöttem állna, Kincs Győztese; a mindenség reám van felfűzve, mint fonálra a gyöngyszemek. |
| 8 रसॊ ऽहम अप्सु कौन्तेय परभास्मि शशिसूर्ययॊः परणवः सर्ववेथेषु शब्थः खे पौरुषं नृषु 8 raso 'ham apsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoḥ praṇavaḥ sarvavedeṣu śabdaḥ khe pauruṣaṃ nṛṣu 8. Én vagyok a víz íze, Kuntí fia, én vagyok a Nap és Hold fénye, az Óm szó az összes Védában, hang a levegőben, bátorság a férfiban, |
| 9 पुण्यॊ गन्धः पृदिव्यां च तेजश चास्मि विभावसौ जीवनं सर्वभूतेषु तपश चास्मि तपस्विषु 9 puṇyo gandhaḥ pṛthivyāṃ ca tejaś cāsmi vibhāvasau jīvanaṃ sarvabhūteṣu tapaś cāsmi tapasviṣu 9. tiszta illat a földben, hő a tűzben, élet az összes élőlényben, vezeklés a vezeklőkben. |
| 10 बीजं मां सर्वभूतानां विथ्धि पार्द सनातनम बुथ्धिर बुथ्धिमताम अस्मि तेजस तेजस्विनाम अहम 10 bījaṃ māṃ sarvabhūtānāṃ viddhi pārtha sanātanam buddhir buddhimatām asmi tejas tejasvinām aham 10. Minden élő csírájának engem ismerj, Prithá fia. Bölcsek bölcsessége, dicsők dicsősége én vagyok, |
| 11 बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम धर्माविरुथ्धॊ भूतेषु कामॊ ऽसमि भरतर्षभ 11 balaṃ balavatāṃ cāhaṃ kāmarāgavivarjitam dharmāviruddho bhūteṣu kāmo 'smi bharatarṣabha 11. s én vagyok a hatalmasok hatalma - amíg az vágytól és szenvedélytől távol van -, s az élőlények szerelmi vágya is én vagyok - amíg az törvénysértéstől távol van -, Bháraták hőse. |
| 12 ये चैव सात्त्विका भावा राजसास तामसाश च ये मत्त एवेति तान विथ्धि न तव अहं तेषु ते मयि 12 ye caiva sāttvikā bhāvā rājasās tāmasāś ca ye matta eveti tān viddhi na tv ahaṃ teṣu te mayi 12. És minden jóság, szenvedély vagy sötétség uralta jelenség az anyagi világ] tőlem nyeri e jellegét, tudd meg; nem én létezem bennük, ők léteznek bennem. |
| 13 तरिभिर गुणमयैर भावैर एभिः सर्वम इथं जगत मॊहितं नाभिजानाति माम एभ्यः परम अव्ययम 13 tribhir guṇamayair bhāvair ebhiḥ sarvam idaṃ jagat mohitaṃ nābhijānāti mām ebhyaḥ param avyayam 13. E hármas jelleggel felruházott jelenségek megtévesztik az egész világot, s nem ismerik fel, hogy én ezek fölött állok, örökkévaló vagyok. |
| 14 थैवी हय एषा गुणमयी मम माया थुरत्यया माम एव ये परपथ्यन्ते मायाम एतां तरन्ति ते 14 daivī hy eṣā guṇamayī mama māyā duratyayā mām eva ye prapadyante māyām etāṃ taranti te 14. Mert nehéz átlátni ezen a jellegekben megmutatkozó, csodás káprázaton; csak akik hozzám fordulnak, azok jutnak túl ezen a káprázaton. |
| 15 न मां थुष्कृतिनॊ मूढाः परपथ्यन्ते नराधमाः माययापहृतज्ञाना आसुरं भावम आश्रिताः 15 na māṃ duṣkṛtino mūḍhāḥ prapadyante narādhamāḥ māyayāpahṛtajñānā āsuraṃ bhāvam āśritāḥ 15. Nem fordulnak hozzám a gonoszok, balgák, e leghitványabb emberek, mert a káprázat megfosztotta őket a tudástól, és démoni létformát öltöttek. |
| 16 चतुर्विधा भजन्ते मां जनाः सुकृतिनॊ ऽरजुन आर्तॊ जिज्ञासुर अर्दार्दी जञानी च भरतर्षभ 16 caturvidhā bhajante māṃ janāḥ sukṛtino 'rjuna ārto jijñāsur arthārthī jñānī ca bharatarṣabha 16. Az igaz emberek négyféle csoportja szeret engem, Ardzsuna: a szenvedők, a tudásra vágyók, a célratörők és a bölcsek, Bháraták hőse. |
| 17 तेषां जञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर विशिष्यते परियॊ हि जञानिनॊ ऽतयर्दम अहं स च मम परियः 17 teṣāṃ jñānī nityayukta ekabhaktir viśiṣyate priyo hi jñānino 'tyartham ahaṃ sa ca mama priyaḥ 17. Legkülönb közülük a szüntelen jógában élő, egyedül engem szerető bölcs; mert mindennél kedvesebb vagyok neki, és ő is kedves nekem. |
| 18 उथाराः सर्व एवैते जञानी तव आत्मैव मे मतम आस्दितः स हि युक्तात्मा माम एवानुत्तमां गतिम 18 udārāḥ sarva evaite jñānī tv ātmaiva me matam āsthitaḥ sa hi yuktātmā mām evānuttamāṃ gatim 18. Mindannyian nemes lelkűek, de a bölcset magammal azonosnak tekintem, mert fegyelmezett lélekkel hozzám fordul, mint legfőbb menedékéhez. |
| 19 बहूनां जन्मनाम अन्ते जञानवान मां परपथ्यते वासुथेवः सर्वम इति स महात्मा सुथुर्लभः 19 bahūnāṃ janmanām ante jñānavān māṃ prapadyate vāsudevaḥ sarvam iti sa mahātmā sudurlabhaḥ 19. Sok újjászületése végén hozzám fordul a bölcs, felismerve; "Vászudéva Krisna] a mindenség". Ám igen ritka az ilyen emelkedett lelkű egyén. |
| 20 कामैस तैस तैर हृतज्ञानाः परपथ्यन्ते ऽनयथेवताः तं तं नियमम आस्दाय परकृत्या नियताः सवया 20 kāmais tais tair hṛtajñānāḥ prapadyante 'nyadevatāḥ taṃ taṃ niyamam āsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā 20. Akiket különféle vágyak megfosztottak tudásuktól, azok más istenekhez fordulnak, különféle szertartásokat végeznek, és így saját természetük egyéniségük] veri bilincsbe őket. |
| 21 यॊ यॊ यां यां तनुं भक्तः शरथ्धयार्चितुम इच्छति तस्य तस्याचलां शरथ्धां ताम एव विथधाम्य अहम 21 yo yo yāṃ yāṃ tanuṃ bhaktaḥ śraddhayārcitum icchati tasya tasyācalāṃ śraddhāṃ tām eva vidadhāmy aham 21. De bármilyen testet imád egyik vagy másik hívő igaz hittel, ezt a tántoríthatatlan hitet mindegyikőjüknek én adom. |
| 22 स तया शरथ्धया युक्तस तस्या राधनम ईहते लभते च ततः कामान मयैव विहितान हि तान 22 sa tayā śraddhayā yuktas tasyā rādhanam īhate labhate ca tataḥ kāmān mayaiva vihitān hi tān 22. Ebben a hitben elmélyülve igyekszik annak a kegyét elnyerni, és utána megkapja, amit kíván, de ezt én adományozom neki. |
| 23 अन्तवत तु फलं तेषां तथ भवत्य अल्पमेधसाम थेवान थेवयजॊ यान्ति मथ्भक्ता यान्ति माम अपि 23 antavat tu phalaṃ teṣāṃ tad bhavaty alpamedhasām devān devayajo yānti madbhaktā yānti mām api 23. Ám az ilyen csekély eszűek jutalma véges; aki isteneknek áldozik, az istenekhez jut el, az én híveim hozzám jutnak el. |
| 24 अव्यक्तं वयक्तिम आपन्नं मन्यन्ते माम अबुथ्धयः परं भावम अजानन्तॊ ममाव्ययम अनुत्तमम 24 avyaktaṃ vyaktim āpannaṃ manyante mām abuddhayaḥ paraṃ bhāvam ajānanto mamāvyayam anuttamam 24. A tudatlanok azt hiszik, hogy látható alakban létezem én, a láthatatlan, mert nem ismerik örök, legmagasabbrendű felsőbb lényemet. |
| 25 नाहं परकाशः सर्वस्य यॊगमायासमावृतः मूढॊ ऽयं नाभिजानाति लॊकॊ माम अजम अव्ययम 25 nāhaṃ prakāśaḥ sarvasya yogamāyāsamāvṛtaḥ mūḍho 'yaṃ nābhijānāti loko mām ajam avyayam 25. Nem nyilvánulok meg mindenki előtt, mert jógám káprázata burkol. A balga népség nem fogja fel, hogy születetlen, elmúlhatatlan vagyok. |
| 26 वेथाहं समतीतानि वर्तमानानि चार्जुन भविष्याणि च भूतानि मां तु वेथ न कश चन 26 vedāhaṃ samatītāni vartamānāni cārjuna bhaviṣyāṇi ca bhūtāni māṃ tu veda na kaś cana 26. Én ismerem az egykor volt, a most létező és a leendő lényeket, Ardzsuna, de engem senki sem ismer. |
| 27 इच्छाथ्वेषसमुत्देन थवन्थ्वमॊहेन भारत सर्वभूतानि संमॊहं सर्गे यान्ति परंतप 27 icchādveṣasamutthena dvandvamohena bhārata sarvabhūtāni saṃmohaṃ sarge yānti paraṃtapa 27. A teremtésben minden lény tévedésben él, Bhárata, ellenségeid ostora, mert megtéveszti a kívánságból és gyűlöletből fakadó ellentétpár. |
| 28 येषां तव अन्तगतं पापं जनानां पुण्यकर्मणाम ते थवन्थ्वमॊहनिर्मुक्ता भजन्ते मां थृढव्रताः 28 yeṣāṃ tv antagataṃ pāpaṃ janānāṃ puṇyakarmaṇām te dvandvamohanirmuktā bhajante māṃ dṛḍhavratāḥ 28. De a mindig jót cselekvő emberek, akikben véget ért a bűn, megszabadulnak az ellentétpár okozta tévedéstől, és szilárd elhatározással engem szeretnek. |
| 29 जरामरणमॊक्षाय माम आश्रित्य यतन्ति ये ते बरह्म तथ विथुः कृत्स्नम अध्यात्मं कर्म चाखिलम 29 jarāmaraṇamokṣāya mām āśritya yatanti ye te brahma tad viduḥ kṛtsnam adhyātmaṃ karma cākhilam 29. Akik öregségtől és haláltól szabadulni igyekezve, hozzám fordulnak oltalomért, azok teljességében megismerik a Brahmant, a Legfelsőbb Ént, és a cselekvés minden vonatkozását. |
| 30 साधिभूताधिथैवं मां साधियज्ञं च ये विथुः परयाणकाले ऽपि च मां ते विथुर युक्तचेतसः 30 sādhibhūtādhidaivaṃ māṃ sādhiyajñaṃ ca ye viduḥ prayāṇakāle 'pi ca māṃ te vidur yuktacetasaḥ 30. Akik felismerik, hogy egy vagyok a Felsőbb Lénnyel, Felsőbb Istenséggel, Felsőbb Áldozattal, azok haláluk pillanatában jógába merült elmével megismernek engem. Így hangzik A Magasztos Szózatában A tudás és megismerés jógája című hetedik tanítás |
VIII. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच किं तथ बरह्म किम अध्यात्मं किं कर्म पुरुषॊत्तम अधिभूतं च किं परॊक्तम अधिथैवं किम उच्यते 1 arjuna uvāca kiṃ tad brahma kim adhyātmaṃ kiṃ karma puruṣottama adhibhūtaṃ ca kiṃ proktam adhidaivaṃ kim ucyate Ardzsuna szólt: 1. Mi ez a Brahman, mi a Felsőbb Én, mi a tett, mit neveznek Felsőbb Lénynek, Felsőbb Istenségnek, emberek ura? |
| 2 अधियज्ञः कदं कॊ ऽतर थेहे ऽसमिन मधुसूथन परयाणकाले च कदं जञेयॊ ऽसि नियतात्मभिः 2 adhiyajñaḥ kathaṃ ko 'tra dehe 'smin madhusūdana prayāṇakāle ca kathaṃ jñeyo 'si niyatātmabhiḥ 2. Mi a Felsőbb Áldozat, és ki végzi ebben a testben, Madhu leverője? S hogyan ismernek meg a lelküket fegyelmezők haláluk pillanatában? |
| 3 शरीभगवान उवाच अक्षरं बरह्म परमं सवभावॊ ऽधयात्मम उच्यते भूतभावॊथ्भवकरॊ विसर्गः कर्मसंज्ञितः 3 śrībhagavān uvāca akṣaraṃ brahma paramaṃ svabhāvo 'dhyātmam ucyate bhūtabhāvodbhavakaro visargaḥ karmasaṃjñitaḥ A Magasztos szólt: 3. Az el-nem múlót nevezik Legfelső Brahmannak; saját lényed a Felsőbb Én; a lények létrejöttének szüle-tését okozó teremtésnek a neve tett. |
| 4 अधिभूतं कषरॊ भावः पुरुषश चाधिथैवतम अधियज्ञॊ ऽहम एवात्र थेहे थेहभृतां वर 4 adhibhūtaṃ kṣaro bhāvaḥ puruṣaś cādhidaivatam adhiyajño 'ham evātra dehe dehabhṛtāṃ vara 4. A Felsőbb Lény az elmúló életforma, a Felsőbb Istenség a lélek. A Felsőbb Áldozat én vagyok ebben a testben, testbenélők vezére. |
| 5 अन्तकाले च माम एव समरन मुक्त्वा कलेवरम यः परयाति स मथ्भावं याति नास्त्य अत्र संशयः 5 antakāle ca mām eva smaran muktvā kalevaram yaḥ prayāti sa madbhāvaṃ yāti nāsty atra saṃśayaḥ 5. S aki halála pillanatában rám gondolva válik meg testétől, az az én lényembe olvad; ne kételkedj ebben. |
| 6 यं यं वापि समरन भावं तयजत्य अन्ते कलेवरम तं तम एवैति कौन्तेय सथा तथ्भावभावितः 6 yaṃ yaṃ vāpi smaran bhāvaṃ tyajaty ante kalevaram taṃ tam evaiti kaunteya sadā tadbhāvabhāvitaḥ 6. Mindenki abba a lénybe jut el, amelyre halála pillanatában gondolva távozik testéből, mert mindig annak a lénye fogja áthatni vagy: új létre kelteni]. |
| 7 तस्मात सर्वेषु कालेषु माम अनुस्मर युध्य च मय्य अर्पितमनॊबुथ्धिर माम एवैष्यस्य असंशयः 7 tasmāt sarveṣu kāleṣu mām anusmara yudhya ca mayy arpitamanobuddhir mām evaiṣyasy asaṃśayaḥ 7. Ezért mindenkor reám gondolj, és most kezdd a harcot; ha szíved és elméd rajtam csügg, bizonnyal hozzám jutsz el. |
| 8 अभ्यासयॊगयुक्तेन चेतसा नान्यगामिना परमं पुरुषं थिव्यं याति पार्दानुचिन्तयन 8 abhyāsayogayuktena cetasā nānyagāminā paramaṃ puruṣaṃ divyaṃ yāti pārthānucintayan 8. Aki elméjét kitartó jógával fegyelmezi, nem engedi elcsapongani, a legfelső isteni lélekkel egyesül, ha arra gondol, Prithá fia. |
| 9 कविं पुराणम अनुशासितारम; अणॊर अणीयांसम अनुस्मरेथ यः सर्वस्य धातारम अचिन्त्यरूपम; आथित्यवर्णं तमसः परस्तात 9 kaviṃ purāṇam anuśāsitāram; aṇor aṇīyāṃsam anusmared yaḥ sarvasya dhātāram acintyarūpam; ādityavarṇaṃ tamasaḥ parastāt 9. Aki az ősi Látnokról, Parancsolóról, paránynál kisebb s mégis felmérhetetlen nagyságúról, mindenség Teremtőjéről, sötétségen túl Nap fényében tündöklőről emlékezik meg |
| 10 परयाणकाले मनसाचलेन; भक्त्या युक्तॊ यॊगबलेन चैव भरुवॊर मध्ये पराणम आवेश्य सम्यक; स तं परं पुरुषम उपैति थिव्यम 10 prayāṇakāle manasācalena; bhaktyā yukto yogabalena caiva bhruvor madhye prāṇam āveśya samyak; sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti divyam 10. távozása pillanatában, s áhítattal és jóga erejével fegyelmezi magát, életerejét szilárdan két szemöldöke közé összpontosítja, gondolatai nem kalandoznak el - az egyesül azzal a legfelső isteni lélekkel. |
| 11 यथ अक्षरं वेथविथॊ वथन्ति; विशन्ति यथ यतयॊ वीतरागाः यथ इच्छन्तॊ बरह्मचर्यं चरन्ति; तत ते पथं संग्रहेण परवक्ष्ये 11 yad akṣaraṃ vedavido vadanti; viśanti yad yatayo vītarāgāḥ yad icchanto brahmacaryaṃ caranti; tat te padaṃ saṃgraheṇa pravakṣye 11. Most röviden szólok neked arról a helyről, amelyet a Védatudók örökkévalónak neveznek, szenvedélyt levetkőző aszkéták elérnek, keresői önmegtartóztatást fogadnak. |
| 12 सर्वथ्वाराणि संयम्य मनॊ हृथि निरुध्य च मूर्ध्न्य आधायात्मनः पराणम आस्दितॊ यॊगधारणाम 12 sarvadvārāṇi saṃyamya mano hṛdi nirudhya ca mūrdhny ādhāyātmanaḥ prāṇam āsthito yogadhāraṇām 12. Aki a test minden kapuját elzárja, gondolatait szívébe rekeszti, életerőit fejében rögzíti, a jóga rendíthetetlen nyugalmába mélyed, |
| 13 ओम इत्य एकाक्षरं बरह्म वयाहरन माम अनुस्मरन यः परयाति तयजन थेहं स याति परमां गतिम 13 om ity ekākṣaraṃ brahma vyāharan mām anusmaran yaḥ prayāti tyajan dehaṃ sa yāti paramāṃ gatim 13. az egyetlen Óm szótagban rejlő Brahmant suttogja, reám gondol, úgy távozik a testből s kél útra, az a legfelső célhoz ér. |
| 14 अनन्यचेताः सततं यॊ मां समरति नित्यशः तस्याहं सुलभः पार्द नित्ययुक्तस्य यॊगिनः 14 ananyacetāḥ satataṃ yo māṃ smarati nityaśaḥ tasyāhaṃ sulabhaḥ pārtha nityayuktasya yoginaḥ 14. Könnyűszerrel elér engem a jógi, Prithá fia, ha szüntelenül fegyelmezi magát, szüntelenül reám gondol, s figyelme nem fordul más felé. |
| 15 माम उपेत्य पुनर्जन्म थुःखालयम अशाश्वतम नाप्नुवन्ति महात्मानः संसिथ्धिं परमां गताः 15 mām upetya punarjanma duḥkhālayam aśāśvatam nāpnuvanti mahātmānaḥ saṃsiddhiṃ paramāṃ gatāḥ 15. E nagy lelkek, ha hozzám eljutottak, többé nem születnek újjá a szenvedések múlandó honában: elérték a legfőbb tökélyt. |
| 16 आ बरह्मभुवनाल लॊकाः पुनरावर्तिनॊ ऽरजुन माम उपेत्य तु कौन्तेय पुनर्जन्म न विथ्यते 16 ā brahmabhuvanāl lokāḥ punarāvartino 'rjuna mām upetya tu kaunteya punarjanma na vidyate 16. A világok, Brahmá egétől kezdve, újra és újra visszatérnek, Ardzsuna; ám aki hozzám eljutott, arra nem vár több újjászületés, Kuntí fia. |
| 17 सहस्रयुगपर्यन्तम अहर यथ बरह्मणॊ विथुः रात्रिं युगसहस्रान्तां ते ऽहॊरात्रविथॊ जनाः 17 sahasrayugaparyantam ahar yad brahmaṇo viduḥ rātriṃ yugasahasrāntāṃ te 'horātravido janāḥ 17. Brahmá egy napja ezer világkorig tart, és ezer világkorig tart egy éjszakája, így tudják, akik tudnak éjet és napot. |
| 18 अव्यक्ताथ वयक्तयः सर्वाः परभवन्त्य अहरागमे रात्र्यागमे परलीयन्ते तत्रैवाव्यक्तसंज्ञके 18 avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ prabhavanty aharāgame rātryāgame pralīyante tatraivāvyaktasaṃjñake 18. Nappal virradtakor a láthatatlanból előtámad miden látható; éjszaka leszálltakor ugyanabban a láthatatlanban semmisülnek meg. |
| 19 भूतग्रामः स एवायं भूत्वा भूत्वा परलीयते रात्र्यागमे ऽवशः पार्द परभवत्य अहरागमे 19 bhūtagrāmaḥ sa evāyaṃ bhūtvā bhūtvā pralīyate rātryāgame 'vaśaḥ pārtha prabhavaty aharāgame 19. Így az élők serege újra és újra keletkezik, majd elpusztul az éjszaka leszálltakor, és akaratától függet-lenül újra létrejön a nappal virradtakor, Prithá fia. |
| 20 परस तस्मात तु भावॊ ऽनयॊ ऽवयक्तॊ ऽवयक्तात सनातनः यः स सर्वेषु भूतेषु नश्यत्सु न विनश्यति 20 paras tasmāt tu bhāvo 'nyo 'vyakto 'vyaktāt sanātanaḥ yaḥ sa sarveṣu bhūteṣu naśyatsu na vinaśyati 20. De ezen a láthatatlanon túl van egy másik, örökkévaló, láthatatlan létezés, amely nem semmisül meg az összes lény megsemmisülésekor. |
| 21 अव्यक्तॊ ऽकषर इत्य उक्तस तम आहुः परमां गतिम यं पराप्य न निवर्तन्ते तथ धाम परमं मम 21 avyakto 'kṣara ity uktas tam āhuḥ paramāṃ gatim yaṃ prāpya na nivartante tad dhāma paramaṃ mama 21. Ennek neve El-nem-múló Láthatatlan; ezt tudják a legfőbb üdvnek; aki ebbe eljutott, többé nem tér vissza. Ez az én legmagasságosabb székhelyem. |
| 22 पुरुषः स परः पार्द भक्त्या लभ्यस तव अनन्यया यस्यान्तःस्दानि भूतानि येन सर्वम इथं ततम 22 puruṣaḥ sa paraḥ pārtha bhaktyā labhyas tv ananyayā yasyāntaḥsthāni bhūtāni yena sarvam idaṃ tatam 22. Ez a Legfelső Szellem odaadó áhítattal érhető el, Prithá fia. Ebben lakozik minden lény; a Mindenséget ez feszítette ki. |
| 23 यत्र काले तव अनावृत्तिम आवृत्तिं चैव यॊगिनः परयाता यान्ति तं कालं वक्ष्यामि भरतर्षभ 23 yatra kāle tv anāvṛttim āvṛttiṃ caiva yoginaḥ prayātā yānti taṃ kālaṃ vakṣyāmi bharatarṣabha 23. Bharaták hőse, most feltárom előtted, hogy melyik időszakban távoznak az életből a jógik úgy, hogy többé nem térnek vissza, és melyikben térnek vissza. |
| 24 अग्निर जयॊतिर अहः शुक्लः षण्मासा उत्तरायणम तत्र परयाता गच्छन्ति बरह्म बरह्मविथॊ जनाः 24 agnir jyotir ahaḥ śuklaḥ ṣaṇmāsā uttarāyaṇam tatra prayātā gacchanti brahma brahmavido janāḥ 24. Tűz, világosság, nappal, növő hold, észak felé haladó Nap hat hónapja - az ekkor távozó Brahman-ismerők a Brahmanba jutnak. |
| 25 धूमॊ रात्रिस तदा कृष्णः षण्मासा थक्षिणायनम तत्र चान्थ्रमसं जयॊतिर यॊगी पराप्य निवर्तते 25 dhūmo rātris tathā kṛṣṇaḥ ṣaṇmāsā dakṣiṇāyanam tatra cāndramasaṃ jyotir yogī prāpya nivartate 25. Füst, éjszaka, fogyó hold, dél felé haladó Nap hat hónapja - ekkor a jógi a Holdba jut és visszatér. |
| 26 शुक्लकृष्णे गती हय एते जगतः शाश्वते मते एकया यात्य अनावृत्तिम अन्ययावर्तते पुनः 26 śuklakṛṣṇe gatī hy ete jagataḥ śāśvate mate ekayā yāty anāvṛttim anyayāvartate punaḥ 26. A világnak öröktől fogva ez a két útja van, a világos és a sötét, így tudják; egyiken haladva nincs több visszatérés, a másikon vissza kell térni. |
| 27 नैते सृती पार्द जानन यॊगी मुह्यति कश चन तस्मात सर्वेषु कालेषु यॊगयुक्तॊ भवार्जुन 27 naite sṛtī pārtha jānan yogī muhyati kaś cana tasmāt sarveṣu kāleṣu yogayukto bhavārjuna 27. Egyetlen jógi sem téved el, ha ismeri e két ösvényt, Prithá fia; ezért mindenkor fegyelmezd magadat jógával, Ardzsuna. |
| 28 वेथेषु यज्ञेषु तपःसु चैव; थानेषु यत पुण्यफलं परथिष्टम अत्येति तत सर्वम इथं विथित्वा; यॊगी परं सदानम उपैति चाथ्यम 28 vedeṣu yajñeṣu tapaḥsu caiva; dāneṣu yat puṇyaphalaṃ pradiṣṭam atyeti tat sarvam idaṃ viditvā; yogī paraṃ sthānam upaiti cādyam 28. Amit Védatudás, áldozat, vezeklés, bőkezűség az erény jutalmául ígér, mindazt felülmúlja, amit a jógi ezzel a tudással elér; eljut a legfelső, öröktől való helyre. Így hangzik A Magasztos Szózatában Az Örök Brahman jógája című nyolcadik tanítás. |
IX. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच इथं तु ते गुह्यतमं परवक्ष्याम्य अनसूयवे जञानं विज्ञानसहितं यज जञात्वा मॊक्ष्यसे ऽशुभात 1 śrībhagavān uvāca idaṃ tu te guhyatamaṃ pravakṣyāmy anasūyave jñānaṃ vijñānasahitaṃ yaj jñātvā mokṣyase 'śubhāt A Magasztos szólt: 1. Mivel engedelmes hívem vagy, most feltárom előtted a legtitkosabb tudást és megismerést, amelynek ismerete megszabadít minden bajtól. |
| 2 राजविथ्या राजगुह्यं पवित्रम इथम उत्तमम परत्यक्षावगमं धर्म्यं सुसुखं कर्तुम अव्ययम 2 rājavidyā rājaguhyaṃ pavitram idam uttamam pratyakṣāvagamaṃ dharmyaṃ susukhaṃ kartum avyayam 2. Legszentebb, bűnt eltörlő, királyi tudás, királyi titok ez, világosan érthető, igaz, örökkévaló, igen könnyen követhető. |
| 3 अश्रथ्थधानाः पुरुषा धर्मस्यास्य परंतप अप्राप्य मां निवर्तन्ते मृत्युसंसारवर्त्मनि 3 aśraddadhānāḥ puruṣā dharmasyāsya paraṃtapa aprāpya māṃ nivartante mṛtyusaṃsāravartmani 3. Akik nem hisznek ebben az igazságban, ellenségeid ostora, nem jutnak el hozzám, és visszatérnek a halál körforgásának útján. |
| 4 मया ततम इथं सर्वं जगथ अव्यक्तमूर्तिना मत्स्दानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्व अवस्दितः 4 mayā tatam idaṃ sarvaṃ jagad avyaktamūrtinā matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṃ teṣv avasthitaḥ 4. Én feszítettem ki ezt a világegyetemet láthatatlan alakomban; minden élőlény énbennem lakozik, s nem én tartózkodom bennük. |
| 5 न च मत्स्दानि भूतानि पश्य मे यॊगम ऐश्वरम भूतभृन न च भूतस्दॊ ममात्मा भूतभावनः 5 na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogam aiśvaram bhūtabhṛn na ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ 5. Sőt az élőlények sem énbennem tartózkodnak; lásd meg fenséges jóga-varázslatomat]! Az élőket hordozza és nem az élőkben tartózkodik élőket éltető énem. |
| 6 यदाकाशस्दितॊ नित्यं वायुः सर्वत्रगॊ महान तदा सर्वाणि भूतानि मत्स्दानीत्य उपधारय 6 yathākāśasthito nityaṃ vāyuḥ sarvatrago mahān tathā sarvāṇi bhūtāni matsthānīty upadhāraya 6. Ahogy az erős szél a légben szüntelenül szerteszét száll, az összes élőlény is úgy tartózkodik énbennem, így fogd fel. |
| 7 सर्वभूतानि कौन्तेय परकृतिं यान्ति मामिकाम कल्पक्षये पुनस तानि कल्पाथौ विसृजाम्य अहम 7 sarvabhūtāni kaunteya prakṛtiṃ yānti māmikām kalpakṣaye punas tāni kalpādau visṛjāmy aham 7. Kuntí fia, a világkorok végén minden lény az én természetembe olvad, majd új világ kezdetén kibocsájtom őket magamból. |
| 8 परकृतिं सवाम अवष्टभ्य विसृजामि पुनः पुनः भूतग्रामम इमं कृत्स्नम अवशं परकृतेर वशात 8 prakṛtiṃ svām avaṣṭabhya visṛjāmi punaḥ punaḥ bhūtagrāmam imaṃ kṛtsnam avaśaṃ prakṛter vaśāt 8. Önnön természetemből kiindulva bocsájtom ki újra meg újra az élőlények teljes seregét, akaratuktól függetlenül, a Természet hatalmából. |
| 9 न च मां तानि कर्माणि निबध्नन्ति धनंजय उथासीनवथ आसीनम असक्तं तेषु कर्मसु 9 na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya udāsīnavad āsīnam asaktaṃ teṣu karmasu 9. S e cselekvésem mégsem béklyóz meg, Kincs Győztese, mert közömbösen hajtom végre, nem kötődöm e tettekhez. |
| 10 मयाध्यक्षेण परकृतिः सूयते सचराचरम हेतुनानेन कौन्तेय जगथ विपरिवर्तते 10 mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram hetunānena kaunteya jagad viparivartate 10. A Természet az én irányításommal szül mozgót és mozdulatlant; én vagyok az Ok, amely forgásban tartja a világot, Kuntí fia. |
| 11 अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुम आश्रितम परं भावम अजानन्तॊ मम भूतमहेश्वरम 11 avajānanti māṃ mūḍhā mānuṣīṃ tanum āśritam paraṃ bhāvam ajānanto mama bhūtamaheśvaram 11. Az ostobák lenéznek, amikor emberi testbe öltözöm; nem ismerik fel magasabb lényemet, minden élő legfőbb urát. |
| 12 मॊघाशा मॊघकर्माणॊ मॊघज्ञाना विचेतसः राक्षसीम आसुरीं चैव परकृतिं मॊहिनीं शरिताः 12 moghāśā moghakarmāṇo moghajñānā vicetasaḥ rākṣasīm āsurīṃ caiva prakṛtiṃ mohinīṃ śritāḥ 12. Téves a reményük, tévesek a tetteik, téves a tudásuk ezeknek az eszteleneknek, s megtévesztő ördögi, démoni természet hatja át őket. |
| 13 महात्मानस तु मां पार्द थैवीं परकृतिम आश्रिताः भजन्त्य अनन्यमनसॊ जञात्वा भूताथिम अव्ययम 13 mahātmānas tu māṃ pārtha daivīṃ prakṛtim āśritāḥ bhajanty ananyamanaso jñātvā bhūtādim avyayam 13. De a nagy lelkeket isteni természet hatja át, Prithá fia, s engem imádnak, más felé gondolatban sem fordulva, mert ismernek, hogy minden lét örök kezdete én vagyok. |
| 14 सततं कीर्तयन्तॊ मां यतन्तश च थृढव्रताः नमस्यन्तश च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते 14 satataṃ kīrtayanto māṃ yatantaś ca dṛḍhavratāḥ namasyantaś ca māṃ bhaktyā nityayuktā upāsate 14. Örökké engem magasztalnak, szilárd igyekezettel törekednek, áhítattal hódolnak nekem, szüntelen önfegyelemmel szolgálnak. |
| 15 जञानयज्ञेन चाप्य अन्ये यजन्तॊ माम उपासते एकत्वेन पृदक्त्वेन बहुधा विश्वतॊमुखम 15 jñānayajñena cāpy anye yajanto mām upāsate ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvatomukham 15. Mások tudás áldozatával áldoznak, így szolgálnak nekem, aki különböző módokon mindenütt jelen vagyok, egyként és sokféleként. |
| 16 अहं करतुर अहं यज्ञः सवधाहम अहम औषधम मन्त्रॊ ऽहम अहम एवाज्यम अहम अग्निर अहं हुतम 16 ahaṃ kratur ahaṃ yajñaḥ svadhāham aham auṣadham mantro 'ham aham evājyam aham agnir ahaṃ hutam 16. Én vagyok az áldozat, én vagyok a szent szertartás, én vagyok az ősöknek öntött ital, a gyógyfű, a varázsige, a tűz és a tűzbe csorgó vaj, én vagyok az áldozás. |
| 17 पिताहम अस्य जगतॊ माता धाता पितामहः वेथ्यं पवित्रम ओंकार ऋक साम यजुर एव च 17 pitāham asya jagato mātā dhātā pitāmahaḥ vedyaṃ pavitram oṃkāra ṛk sāma yajur eva ca 17. Én vagyok a világ atyja, anyja, a Teremtő, az Ősatya, a megismerendő, a megszentelő, az Óm ige, a Rig-, Száma- és Jadzsur-véda, |
| 18 गतिर भर्ता परभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत परभवः परलयः सदानं निधानं बीजम अव्ययम 18 gatir bhartā prabhuḥ sākṣī nivāsaḥ śaraṇaṃ suhṛt prabhavaḥ pralayaḥ sthānaṃ nidhānaṃ bījam avyayam 18. elérendő cél, fenntartó, úr, tanú, barát, hajlék, védelmező, kezdet és enyészet, szilárd alap, kincs, romolhatatlan csíra. |
| 19 तपाम्य अहम अहं वर्षं निगृह्णाम्य उत्सृजामि च अमृतं चैव मृत्युश च सथ असच चाहम अर्जुन 19 tapāmy aham ahaṃ varṣaṃ nigṛhṇāmy utsṛjāmi ca amṛtaṃ caiva mṛtyuś ca sad asac cāham arjuna 19. Én adom a hőt; az esőt én bocsájtom ki és fogom vissza; halhatatlanság és halál, lét és nemlét én vagyok, Ardzsuna. |
| 20 तरैविथ्या मां सॊमपाः पूतपापा; यज्ञैर इष्ट्वा सवर्गतिं परार्दयन्ते ते पुण्यम आसाथ्य सुरेन्थ्रलॊकम; अश्नन्ति थिव्यान थिवि थेवभॊगान 20 traividyā māṃ somapāḥ pūtapāpā; yajñair iṣṭvā svargatiṃ prārthayante te puṇyam āsādya surendralokam; aśnanti divyān divi devabhogān 20. A Három Védát ismerő, bűntől megtisztult szómaivók áldozat bemutatásával óhajtanak az égbe jutni. Ezek Indra boldog egébe emelkednek, s a mennyben csodás, isteni gyönyörökben lesz részük. |
| 21 ते तं भुक्त्वा सवर्गलॊकं विशालं; कषीणे पुण्ये मर्त्यलॊकं विशन्ति एवं तरयीधर्मम अनुप्रपन्ना; गतागतं कामकामा लभन्ते 21 te taṃ bhuktvā svargalokaṃ viśālaṃ; kṣīṇe puṇye martyalokaṃ viśanti evaṃ trayīdharmam anuprapannā; gatāgataṃ kāmakāmā labhante 21. Élvezik a tágas menny gyönyörűségeit, de azután érdemeik kimerültével újra halandó világba kerül nek. Akik vágyaikat hajszolják, s a Hármas Tanban a Védákban] keresik az üdvöt, jövő s eltűnő lesz az osztályrészük. |
| 22 अनन्याश चिन्तयन्तॊ मां ये जनाः पर्युपासते तेषां नित्याभियुक्तानां यॊगक्षेमं वहाम्य अहम 22 ananyāś cintayanto māṃ ye janāḥ paryupāsate teṣāṃ nityābhiyuktānāṃ yogakṣemaṃ vahāmy aham 22. Akik másra nem gondolva, egyedül engem tisztelnek, e lankadatlan jógában élőknek én osztom ki jutalmukat. |
| 23 ये ऽपय अन्यथेवताभक्ता यजन्ते शरथ्धयान्विताः ते ऽपि माम एव कौन्तेय यजन्त्य अविधिपूर्वकम 23 ye 'py anyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāḥ te 'pi mām eva kaunteya yajanty avidhipūrvakam 23. Akik más isteneket imádnak, s azoknak áldoznak hittel, azok is nekem áldoznak, Kuntí fia, bár tévesen indulnak el. |
| 24 अहं हि सर्वयज्ञानां भॊक्ता च परभुर एव च न तु माम अभिजानन्ति तत्त्वेनातश चयवन्ति ते 24 ahaṃ hi sarvayajñānāṃ bhoktā ca prabhur eva ca na tu mām abhijānanti tattvenātaś cyavanti te 24. Mert én vagyok minden áldozat átvevője és ura. Ők nem ismernek fel igazi valómban, ezért újra lebuknak a földre. |
| 25 यान्ति थेवव्रता थेवान पितॄन यान्ति पितृव्रताः भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मथ्याजिनॊ ऽपि माम 25 yānti devavratā devān pitṝn yānti pitṛvratāḥ bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājino 'pi mām 25. Az istenek tisztelői az istenek közé jutnak; az ősök tisztelői az ősök közé jutnak; a szellemeknek áldozók a szellemek közé jutnak; a nekem áldozók hozzám jutnak el. |
| 26 पत्रं पुष्पं फलं तॊयं यॊ मे भक्त्या परयच्छति तथ अहं भक्त्युपहृतम अश्नामि परयतात्मनः 26 patraṃ puṣpaṃ phalaṃ toyaṃ yo me bhaktyā prayacchati tad ahaṃ bhaktyupahṛtam aśnāmi prayatātmanaḥ 26. Ha valaki áhítattal ajánl fel nekem egy falevelet, virágot, gyömölcsöt, vizet, a hívő lélek áhítattal nyújtott adományát én átveszem tőle. |
| 27 यत करॊषि यथ अश्नासि यज जुहॊषि थथासि यत यत तपस्यसि कौन्तेय तत कुरुष्व मथर्पणम 27 yat karoṣi yad aśnāsi yaj juhoṣi dadāsi yat yat tapasyasi kaunteya tat kuruṣva madarpaṇam 27. Amit teszel, amit eszel, amit áldozol, amit adsz, amiért vezekelsz, Kuntí fia, nekem tett felajánlásként végezd. |
| 28 शुभाशुभफलैर एवं मॊक्ष्यसे कर्मबन्धनैः संन्यासयॊगयुक्तात्मा विमुक्तॊ माम उपैष्यसि 28 śubhāśubhaphalair evaṃ mokṣyase karmabandhanaiḥ saṃnyāsayogayuktātmā vimukto mām upaiṣyasi 28. Így szabadulsz meg a tettek bilincsétől, amelyek jó vagy rossz gyömölcsöt teremnek. Ha a lemondás jógájával fegyelmezed lelkedet, megszabadulsz és hozzám érkezel. |
| 29 समॊ ऽहं सर्वभूतेषु न मे थवेष्यॊ ऽसति न परियः ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्य अहम 29 samo 'haṃ sarvabhūteṣu na me dveṣyo 'sti na priyaḥ ye bhajanti tu māṃ bhaktyā mayi te teṣu cāpy aham 29. Nekem egyforma minden élő; nem gyűlölök, nem szeretek. De akik áhítatos szeretettel tisztelnek, azok énbennem vannak, és én őbennük vagyok. |
| 30 अपि चेत सुथुराचारॊ भजते माम अनन्यभाक साधुर एव स मन्तव्यः सम्यग वयवसितॊ हि सः 30 api cet sudurācāro bhajate mām ananyabhāk sādhur eva sa mantavyaḥ samyag vyavasito hi saḥ 30. Ha akár a legnagyobb gonosztevő engem szeret, mást nem imád, jámbor lelkűnek kell azt is tartani, mert jó szándék vezeti. |
| 31 कषिप्रं भवति धर्मात्मा शश्वच्छान्तिं निगच्छति कौन्तेय परतिजानीहि न मे भक्तः परणश्यति 31 kṣipraṃ bhavati dharmātmā śaśvacchāntiṃ nigacchati kaunteya pratijānīhi na me bhaktaḥ praṇaśyati 31. Hamarosan megigazul, örök béke útjára lép. Hidd meg, Kuntí fia, nem vész el, aki bennem hisz. |
| 32 मां हि पार्द वयपाश्रित्य ये ऽपि सयुः पापयॊनयः सत्रियॊ वैश्यास तदा शूथ्रास ते ऽपि यान्ति परां गतिम 32 māṃ hi pārtha vyapāśritya ye 'pi syuḥ pāpayonayaḥ striyo vaiśyās tathā śūdrās te 'pi yānti parāṃ gatim 32. Aki nálam keres oltalmat, legyen bár bűnből sarjadt pária, nő, közrendű vagy szolga, a legfelső célhoz jut el. |
| 33 किं पुनर बराह्मणाः पुण्या भक्ता राजर्षयस तदा अनित्यम असुखं लॊकम इमं पराप्य भजस्व माम 33 kiṃ punar brāhmaṇāḥ puṇyā bhaktā rājarṣayas tathā anityam asukhaṃ lokam imaṃ prāpya bhajasva mām 33. Mennyivel inkább a kegyes bráhmanok, hívő királyi bölcsek! Amíg ebben a múlandó, szenvedéssel teli világban időzöl, szeress engem! |
| 34 मन्मना भव मथ्भक्तॊ मथ्याजी मां नमस्कुरु माम एवैष्यसि युक्त्वैवम आत्मानं मत्परायणः 34 manmanā bhava madbhakto madyājī māṃ namaskuru mām evaiṣyasi yuktvaivam ātmānaṃ matparāyaṇaḥ 34. Reám gondolj, engem szeress, nekem áldozz, engem tisztelj! Ha önmagadat így fegyelmezed, s bennem bízol, eljutsz hozzám. Így hangzik A Magasztos Szózatában A királyi tudás és királyi titok jógája című kilencedik tanítás. |
X. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच भूय एव महाबाहॊ शृणु मे परमं वचः यत ते ऽहं परीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया 1 śrībhagavān uvāca bhūya eva mahābāho śṛṇu me paramaṃ vacaḥ yat te 'haṃ prīyamāṇāya vakṣyāmi hitakāmyayā A Magasztos szólt: 1. Erőskarú hős, halld tőlem tovább is a legfenségesebb igét; javadat akarva szólok, mert te is kedvelsz engem. |
| 2 न मे विथुः सुरगणाः परभवं न महर्षयः अहम आथिर हि थेवानां महर्षीणां च सर्वशः 2 na me viduḥ suragaṇāḥ prabhavaṃ na maharṣayaḥ aham ādir hi devānāṃ maharṣīṇāṃ ca sarvaśaḥ 2. Eredetemet nem ismeri az istenek serege és a szent látnokok, mert minden isten és szent látnok létrehívója én vagyok. |
| 3 यॊ माम अजम अनाथिं च वेत्ति लॊकमहेश्वरम असंमूढः स मर्त्येषु सर्वपापैः परमुच्यते 3 yo mām ajam anādiṃ ca vetti lokamaheśvaram asaṃmūḍhaḥ sa martyeṣu sarvapāpaiḥ pramucyate 3. Aki felismeri, hogy nem születtem, nincs kezdetem, s a világ legfőbb ura vagyok, az a halandó nem téved, és minden bűnétől mentesül. |
| 4 बुथ्धिर जञानम असंमॊहः कषमा सत्यं थमः शमः सुखं थुःखं भवॊ ऽभावॊ भयं चाभयम एव च 4 buddhir jñānam asaṃmohaḥ kṣamā satyaṃ damaḥ śamaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ bhavo 'bhāvo bhayaṃ cābhayam eva ca 4. Értelem, tudás, tisztán látás, türelem, igazság, fegyelem, nyugalom, öröm, bánat, lét, nemlét, félelem, biztonság, |
| 5 अहिंसा समता तुष्टिस तपॊ थानं यशॊ ऽयशः भवन्ति भावा भूतानां मत्त एव पृदग्विधाः 5 ahiṃsā samatā tuṣṭis tapo dānaṃ yaśo 'yaśaḥ bhavanti bhāvā bhūtānāṃ matta eva pṛthagvidhāḥ 5. nemártás, egykedvűség, elégedettség, vezeklés, bőkezűség, dicsőség, dicstelenség - az élők e sokféle létformája mind éntőlem származik. |
| 6 महर्षयः सप्त पूर्वे चत्वारॊ मनवस तदा मथ्भावा मानसा जाता येषां लॊक इमाः परजाः 6 maharṣayaḥ sapta pūrve catvāro manavas tathā madbhāvā mānasā jātā yeṣāṃ loka imāḥ prajāḥ 6. Az egykori hét szent látnok, a négy Manu, akiktől e világon a teremtmények származnak, tőlem nyerték létüket, gondolatom szülöttei. |
| 7 एतां विभूतिं यॊगं च मम यॊ वेत्ति तत्त्वतः सॊ ऽविकम्पेन यॊगेन युज्यते नात्र संशयः 7 etāṃ vibhūtiṃ yogaṃ ca mama yo vetti tattvataḥ so 'vikampena yogena yujyate nātra saṃśayaḥ 7. Aki e fenséges hatalmamat és jógámat a maga valójában felismeri, az megingathatatlan jógával kötötte meg magát, ebben kétségnek helye nincs. |
| 8 अहं सर्वस्य परभवॊ मत्तः सर्वं परवर्तते इति मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्विताः 8 ahaṃ sarvasya prabhavo mattaḥ sarvaṃ pravartate iti matvā bhajante māṃ budhā bhāvasamanvitāḥ 8. Én vagyok a mindenség eredete, minden általam létezik: így gondolkoznak és engem imádnak a létet felfogó bölcsek. |
| 9 मच्चित्ता मथ्गतप्राणा बॊधयन्तः परस्परम कदयन्तश च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च 9 maccittā madgataprāṇā bodhayantaḥ parasparam kathayantaś ca māṃ nityaṃ tuṣyanti ca ramanti ca 9. Elméjüket reám irányítják, életük belém olvad, s egymást buzdítva, állandóan rólam beszélgetve, elégedettek és boldogok. |
| 10 तेषां सततयुक्तानां भजतां परीतिपूर्वकम थथामि बुथ्धियॊगं तं येन माम उपयान्ति ते 10 teṣāṃ satatayuktānāṃ bhajatāṃ prītipūrvakam dadāmi buddhiyogaṃ taṃ yena mām upayānti te 10. E szüntelen önfegyelemben élő, szerető híveimet megajándékozom az értelem jógájával, amely eljuttatja őket hozzám. |
| 11 तेषाम एवानुकम्पार्दम अहम अज्ञानजं तमः नाशयाम्य आत्मभावस्दॊ जञानथीपेन भास्वता 11 teṣām evānukampārtham aham ajñānajaṃ tamaḥ nāśayāmy ātmabhāvastho jñānadīpena bhāsvatā 11. Irgalmam jeléül önlényemből kiindulva elűzöm belőlük a tudatlanság-szülte homályt az értelem ragyogó mécsesével. |
| 12 अर्जुन उवाच परं बरह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान पुरुषं शाश्वतं थिव्यम आथिथेवम अजं विभुम 12 arjuna uvāca paraṃ brahma paraṃ dhāma pavitraṃ paramaṃ bhavān puruṣaṃ śāśvataṃ divyam ādidevam ajaṃ vibhum Ardzsuna szólt: 12. Te vagy a legfelső Brahman, a legfelső hajlék, a legfőbb megszentelő erő, örök, égi szellem, legelső istenség, születetlen úr - |
| 13 आहुस तवाम ऋषयः सर्वे थेवर्षिर नारथस तदा असितॊ थेवलॊ वयासः सवयं चैव बरवीषि मे 13 āhus tvām ṛṣayaḥ sarve devarṣir nāradas tathā asito devalo vyāsaḥ svayaṃ caiva bravīṣi me 13. így mondta mindegyik látnok, s Nárada, az isteni bölcs, és Aszita Dévala, Vjásza, s magad is így mondod nekem. |
| 14 सर्वम एतथ ऋतं मन्ये यन मां वथसि केशव न हि ते भगवन वयक्तिं विथुर थेवा न थानवाः 14 sarvam etad ṛtaṃ manye yan māṃ vadasi keśava na hi te bhagavan vyaktiṃ vidur devā na dānavāḥ 14. Igazságként fogadom el mindazt, amire oktatsz, Fürtöshajú. Megnyilvánulásaidat nem ismerik sem istenek, sem démonok. |
| 15 सवयम एवात्मनात्मानं वेत्द तवं पुरुषॊत्तम भूतभावन भूतेश थेवथेव जगत्पते 15 svayam evātmanātmānaṃ vettha tvaṃ puruṣottama bhūtabhāvana bhūteśa devadeva jagatpate 15. Csak te ismered önmagadat, legmagasztosabb szellem, lét létrehozója, létezők ura, istenek istene, világ kormányzója. |
| 16 वक्तुम अर्हस्य अशेषेण थिव्या हय आत्मविभूतयः याभिर विभूतिभिर लॊकान इमांस तवं वयाप्य तिष्ठसि 16 vaktum arhasy aśeṣeṇa divyā hy ātmavibhūtayaḥ yābhir vibhūtibhir lokān imāṃs tvaṃ vyāpya tiṣṭhasi 16. Lényed hatalmának megnyilvánulásai csodálatosak; tárd fel hiánytalanul, milyen megnyilvánulásaid hatalmával hatod át örökkön a világot? |
| 17 कदं विथ्याम अहं यॊगिंस तवां सथा परिचिन्तयन केषु केषु च भावेषु चिन्त्यॊ ऽसि भगवन मया 17 kathaṃ vidyām ahaṃ yogiṃs tvāṃ sadā paricintayan keṣu keṣu ca bhāveṣu cintyo 'si bhagavan mayā 17. Hogyan ismerjelek fel, jógi, rólad töprengve szüntelenül? Milyen létformákban képzeljelek el, Magasztos? |
| 18 विस्तरेणात्मनॊ यॊगं विभूतिं च जनार्थन भूयः कदय तृप्तिर हि शृण्वतॊ नास्ति मे ऽमृतम 18 vistareṇātmano yogaṃ vibhūtiṃ ca janārdana bhūyaḥ kathaya tṛptir hi śṛṇvato nāsti me 'mṛtam 18. Folytasd, fejtsd ki részletesen, Lelkek Leigázója, valód jógáját és hatalmának megnyilvánulását, mert nem tudok eltelni szavaid élet-italának hallgatásával. |
| 19 शरीभगवान उवाच हन्त ते कदयिष्यामि थिव्या हय आत्मविभूतयः पराधान्यतः कुरुश्रेष्ठ नास्त्य अन्तॊ विस्तरस्य मे 19 śrībhagavān uvāca hanta te kathayiṣyāmi divyā hy ātmavibhūtayaḥ prādhānyataḥ kuruśreṣṭha nāsty anto vistarasya me A Magasztos szólt: 19. Legyen. Feltárom előtted a legfőbbeket, mert végtelen hatalmamnak nincs határa, Kuruk legkülönbike. |
| 20 अहम आत्मा गुडाकेश सर्वभूताशयस्दितः अहम आथिश च मध्यं च भूतानाम अन्त एव च 20 aham ātmā guḍākeśa sarvabhūtāśayasthitaḥ aham ādiś ca madhyaṃ ca bhūtānām anta eva ca 20. Tömör fürtű vitéz, én vagyok minden lény bensőjében lakozó énje: én vagyok az élők kezdete, közepe és vége. |
| 21 आथित्यानाम अहं विष्णुर जयॊतिषां रविर अंशुमान मरीचिर मरुताम अस्मि नक्षत्राणाम अहं शशी 21 ādityānām ahaṃ viṣṇur jyotiṣāṃ ravir aṃśumān marīcir marutām asmi nakṣatrāṇām ahaṃ śaśī 21. Az Áditják között én vagyok Visnu, a fény-adók között a sugárzó Nap, a szelek között Marícsi, a csillagok között a Hold, |
| 22 वेथानां सामवेथॊ ऽसमि थेवानाम अस्मि वासवः इन्थ्रियाणां मनश चास्मि भूतानाम अस्मि चेतना 22 vedānāṃ sāmavedo 'smi devānām asmi vāsavaḥ indriyāṇāṃ manaś cāsmi bhūtānām asmi cetanā 22. a Védák közt a Száma-véda, az istenek között Indra, az érzékszervek között a gondolkozás, az élőlényekben a tudat, |
| 23 रुथ्राणां शंकरश चास्मि वित्तेशॊ यक्षरक्षसाम वसूनां पावकश चास्मि मेरुः शिखरिणाम अहम 23 rudrāṇāṃ śaṃkaraś cāsmi vitteśo yakṣarakṣasām vasūnāṃ pāvakaś cāsmi meruḥ śikhariṇām aham 23. a Rudrák között Siva, jaksák és ráksaszák között a Kincsek Ura, a Vaszuk között a Tűz, a hegycsúcsok között a Méru, |
| 24 पुरॊधसां च मुख्यं मां विथ्धि पार्द बृहस्पतिम सेनानीनाम अहं सकन्थः सरसाम अस्मि सागरः 24 purodhasāṃ ca mukhyaṃ māṃ viddhi pārtha bṛhaspatim senānīnām ahaṃ skandaḥ sarasām asmi sāgaraḥ 24. a házi papok között a legfőbb vagyok, Brihaszpati-ként ismerj, Prithá fia; a hadvezérek között a Hadisten, vizek között az óceán, |
| 25 महर्षीणां भृगुर अहं गिराम अस्म्य एकम अक्षरम यज्ञानां जपयज्ञॊ ऽसमि सदावराणां हिमालयः 25 maharṣīṇāṃ bhṛgur ahaṃ girām asmy ekam akṣaram yajñānāṃ japayajño 'smi sthāvarāṇāṃ himālayaḥ 25. a szent látnokok között Bhrigu, a hangok között az Óm ige, áldozatok között az ima, hegységek között a Himálaja, |
| 26 अश्वत्दः सर्ववृक्षाणां थेवर्षीणां च नारथः गन्धर्वाणां चित्ररदः सिथ्धानां कपिलॊ मुनिः 26 aśvatthaḥ sarvavṛkṣāṇāṃ devarṣīṇāṃ ca nāradaḥ gandharvāṇāṃ citrarathaḥ siddhānāṃ kapilo muniḥ 26. minden fa közül a szent füge, az égi bölcsek között Nárada, gandharvák közt Csitraratha, tökéletesek között a bölcs Kapila, |
| 27 उच्चैःश्रवसम अश्वानां विथ्धि माम अमृतॊथ्भवम ऐरावतं गजेन्थ्राणां नराणां च नराधिपम 27 uccaiḥśravasam aśvānāṃ viddhi mām amṛtodbhavam airāvataṃ gajendrāṇāṃ narāṇāṃ ca narādhipam 27. lovak között az élet-italból született Uccsaihsravasz, erős elefántok között Airávata, az emberek között király, |
| 28 आयुधानाम अहं वज्रं धेनूनाम अस्मि कामधुक परजनश चास्मि कन्थर्पः सर्पाणाम अस्मि वासुकिः 28 āyudhānām ahaṃ vajraṃ dhenūnām asmi kāmadhuk prajanaś cāsmi kandarpaḥ sarpāṇām asmi vāsukiḥ 28. fegyverek között Indra villáma, a tehenek között a Csodatehén, nemzőként a Szerelem istene, a kígyók között Vászuki, |
| 29 अनन्तश चास्मि नागानां वरुणॊ याथसाम अहम पितॄणाम अर्यमा चास्मि यमः संयमताम अहम 29 anantaś cāsmi nāgānāṃ varuṇo yādasām aham pitṝṇām aryamā cāsmi yamaḥ saṃyamatām aham 29. a kígyó-démonok között Ananta, vízi lények között Varuna, az ősatyák között Arjaman, élet-kioltók között Jama, |
| 30 परह्लाथश चास्मि थैत्यानां कालः कलयताम अहम मृगाणां च मृगेन्थ्रॊ ऽहं वैनतेयश च पक्षिणाम 30 prahlādaś cāsmi daityānāṃ kālaḥ kalayatām aham mṛgāṇāṃ ca mṛgendro 'haṃ vainateyaś ca pakṣiṇām 30. démonok között Prahláda, a Végzet a véget-vetők között, erdei vadak között az oroszlán, madarak között Garuda, |
| 31 पवनः पवताम अस्मि रामः शस्त्रभृताम अहम झषाणां मकरश चास्मि सरॊतसाम अस्मि जाह्नवी 31 pavanaḥ pavatām asmi rāmaḥ śastrabhṛtām aham jhaṣāṇāṃ makaraś cāsmi srotasām asmi jāhnavī 31. légmozgások között a vihar, fegyveresek között Ráma, halak között a cápa, folyók között a Gangá, |
| 32 सर्गाणाम आथिर अन्तश च मध्यं चैवाहम अर्जुन अध्यात्मविथ्या विथ्यानां वाथः परवथताम अहम 32 sargāṇām ādir antaś ca madhyaṃ caivāham arjuna adhyātmavidyā vidyānāṃ vādaḥ pravadatām aham 32. a világteremtések kezdete, vége és közepe én vagyok, Ardzsuna, ismeretek közül az Önvaló ismerete, szónokok szava én vagyok, |
| 33 अक्षराणाम अकारॊ ऽसमि थवन्थ्वः सामासिकस्य च अहम एवाक्षयः कालॊ धाताहं विश्वतॊमुखः 33 akṣarāṇām akāro 'smi dvandvaḥ sāmāsikasya ca aham evākṣayaḥ kālo dhātāhaṃ viśvatomukhaḥ 33. betűk között az A betű, szópár az összetett szavak között, az örök Idő én vagyok, teremtők közt a Négyarcú Brahmá, |
| 34 मृत्युः सर्वहरश चाहम उथ्भवश च भविष्यताम कीर्तिः शरीर वाक च नारीणां समृतिर मेधा धृतिः कषमा 34 mṛtyuḥ sarvaharaś cāham udbhavaś ca bhaviṣyatām kīrtiḥ śrīr vāk ca nārīṇāṃ smṛtir medhā dhṛtiḥ kṣamā 34. a mindent elsöprő Halál és a leendők létrejötte én vagyok, nőkben az erény, szépség, szó, s az emlékezet, ész, kitartás türelem, |
| 35 बृहत्साम तदा साम्नां गायत्री छन्थसाम अहम मासानां मार्गशीर्षॊ ऽहम ऋतूनां कुसुमाकरः 35 bṛhatsāma tathā sāmnāṃ gāyatrī chandasām aham māsānāṃ mārgaśīrṣo 'ham ṛtūnāṃ kusumākaraḥ 35. himnuszok között a Nagy Himnusz, versformák közt a Védavers, hónapok között az évkezdő, évszakok között a rügyfakasztó, |
| 36 थयूतं छलयताम अस्मि तेजस तेजस्विनाम अहम जयॊ ऽसमि वयवसायॊ ऽसमि सत्त्वं सत्त्ववताम अहम 36 dyūtaṃ chalayatām asmi tejas tejasvinām aham jayo 'smi vyavasāyo 'smi sattvaṃ sattvavatām aham 36. csalók csalása, vitézek vitézsége én vagyok, a győzelem, az elszántság, igazak igazsága én vagyok, |
| 37 वृष्णीनां वासुथेवॊ ऽसमि पाण्डवानां धनंजयः मुनीनाम अप्य अहं वयासः कवीनाम उशना कविः 37 vṛṣṇīnāṃ vāsudevo 'smi pāṇḍavānāṃ dhanaṃjayaḥ munīnām apy ahaṃ vyāsaḥ kavīnām uśanā kaviḥ 37. a Vrisni-nép között Krisna, a Pándavák közt Ardzsuna, a bölcsek között Vjásza, a látnokok között Usanasz, |
| 38 थण्डॊ थमयताम अस्मि नीतिर अस्मि जिगीषताम मौनं चैवास्मि गुह्यानां जञानं जञानवताम अहम 38 daṇḍo damayatām asmi nītir asmi jigīṣatām maunaṃ caivāsmi guhyānāṃ jñānaṃ jñānavatām aham 38. büntetők botja, győzni vágyók ügyessége, a titokban a hallgatás, a tudókban a tudás én vagyok, |
| 39 यच चापि सर्वभूतानां बीजं तथ अहम अर्जुन न तथ अस्ति विना यत सयान मया भूतं चराचरम 39 yac cāpi sarvabhūtānāṃ bījaṃ tad aham arjuna na tad asti vinā yat syān mayā bhūtaṃ carācaram 39. minden élőlény csírája én vagyok, Ardzsuna, s nincs mozgó-mozdulatlan lény, amely nélkülem jött volna létre. |
| 40 नान्तॊ ऽसति मम थिव्यानां विभूतीनां परंतप एष तूथ्थेशतः परॊक्तॊ विभूतेर विस्तरॊ मया 40 nānto 'sti mama divyānāṃ vibhūtīnāṃ paraṃtapa eṣa tūddeśataḥ prokto vibhūter vistaro mayā 40. Csodás hatalmam megnyilvánulásainak nincs vége, ellenségeid ostora; mindezt csak példaként hoztam fel hatalmam terjedelmére. |
| 41 यथ यथ विभूतिमत सत्त्वं शरीमथ ऊर्जितम एव वा तत तथ एवावगच्छ तवं मम तेजॊ ऽंशसंभवम 41 yad yad vibhūtimat sattvaṃ śrīmad ūrjitam eva vā tat tad evāvagaccha tvaṃ mama tejo 'ṃśasaṃbhavam 41. Bármely lényben hatalom, fenség vagy erő van, tudd meg, hogy az én dicsőségem töredékéből származik. |
| 42 अद वा बहुनैतेन किं जञातेन तवार्जुन विष्टभ्याहम इथं कृत्स्नम एकांशेन सदितॊ जगत 42 atha vā bahunaitena kiṃ jñātena tavārjuna viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat 42. De mit érsz azzal, ha mindezt a sokféleséget ismered, Ardzsuna? Énem egyetlen töredékével tartom fenn a Mindenséget. Így hangzik A Magasztos Szózatában A megnyilvánulások jógája című tizedik tanítás. |
XI. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच मथनुग्रहाय परमं गुह्यम अध्यात्मसंज्ञितम यत तवयॊक्तं वचस तेन मॊहॊ ऽयं विगतॊ मम 1 arjuna uvāca madanugrahāya paramaṃ guhyam adhyātmasaṃjñitam yat tvayoktaṃ vacas tena moho 'yaṃ vigato mama Ardzsuna szólt: 1. Kegyes voltál hozzám, s feltártad előttem a legnagyobb titkot, a Felsőbb Én mibenlétét, és szavad eloszlatta tévedésemet. |
| 2 भवाप्ययौ हि भूतानां शरुतौ विस्तरशॊ मया तवत्तः कमलपत्राक्ष माहात्म्यम अपि चाव्ययम 2 bhavāpyayau hi bhūtānāṃ śrutau vistaraśo mayā tvattaḥ kamalapatrākṣa māhātmyam api cāvyayam 2. A létezők létrejöttét és enyészetét teljességében hallottam tőled, Lótuszlevél-szemű, s nem-enyésző fenségedet szintén. |
| 3 एवम एतथ यदात्द तवम आत्मानं परमेश्वर थरष्टुम इच्छामि ते रूपम ऐश्वरं पुरुषॊत्तम 3 evam etad yathāttha tvam ātmānaṃ parameśvara draṣṭum icchāmi te rūpam aiśvaraṃ puruṣottama 3. Most úgy, ahogy kinyilatkoztattad magadat, Legma-gasztosabb Úr, szeretnélek látni felséges alakodban, emberek ura! |
| 4 मन्यसे यथि तच छक्यं मया थरष्टुम इति परभॊ यॊगेश्वर ततॊ मे तवं थर्शयात्मानम अव्ययम 4 manyase yadi tac chakyaṃ mayā draṣṭum iti prabho yogeśvara tato me tvaṃ darśayātmānam avyayam 4. Uram, jóga mestere, ha úgy véled, hogy elég erős vagyok elviselni a látványt, mutatkozz meg előttem örök valódban! |
| 5 शरीभगवान उवाच पश्य मे पार्द रूपाणि शतशॊ ऽद सहस्रशः नानाविधानि थिव्यानि नानावर्णाकृतीनि च 5 śrībhagavān uvāca paśya me pārtha rūpāṇi śataśo 'tha sahasraśaḥ nānāvidhāni divyāni nānāvarṇākṛtīni ca A Magasztos szólt: 5. Nos, Prithá fia, lásd meg százféle és ezerféle megjelenésben, más-más színben és alakban, más-más módon megnyilvánuló, csodás formáimat. |
| 6 पश्याथित्यान वसून रुथ्रान अश्विनौ मरुतस तदा बहून्य अथृष्टपूर्वाणि पश्याश्चर्याणि भारत 6 paśyādityān vasūn rudrān aśvinau marutas tathā bahūny adṛṣṭapūrvāṇi paśyāścaryāṇi bhārata 6. Lásd az Áditjákat, Vaszukat, Rudrákat, Asvinokat, Marutokat, s amit még senki sem látott, láss számtalan csodát, Bháraták hőse! |
| 7 इहैकस्दं जगत कृत्स्नं पश्याथ्य सचराचरम मम थेहे गुडाकेश यच चान्यथ थरष्टुम इच्छसि 7 ihaikasthaṃ jagat kṛtsnaṃ paśyādya sacarācaram mama dehe guḍākeśa yac cānyad draṣṭum icchasi 7. Lásd meg, hogy mozgók és mozdulatlanok teljes mindensége egyetlen helyen: az én testemben összpontosul, - s ha még bármi mást látni vágysz: lásd, Tömör fürtű! |
| 8 न तु मां शक्यसे थरष्टुम अनेनैव सवचक्षुषा थिव्यं थथामि ते चक्षुः पश्य मे यॊगम ऐश्वरम 8 na tu māṃ śakyase draṣṭum anenaiva svacakṣuṣā divyaṃ dadāmi te cakṣuḥ paśya me yogam aiśvaram 8. De saját szemeddel nem bírod elviselni látványomat; égi szemet adok néked, hogy úgy nézd fenséges jógámat. |
| 9 संजय उवाच एवम उक्त्वा ततॊ राजन महायॊगेश्वरॊ हरिः थर्शयाम आस पार्दाय परमं रूपम ऐश्वरम 9 saṃjaya uvāca evam uktvā tato rājan mahāyogeśvaro hariḥ darśayām āsa pārthāya paramaṃ rūpam aiśvaram Szandzsaja szólt: 9. Király, midőn így beszélt Visnu, a jóga hatalmas ura, megmutatkozott Ardzsunának legfelső, fenséges alakjában. |
| 10 अनेकवक्त्रनयनम अनेकाथ्भुतथर्शनम अनेकथिव्याभरणं थिव्यानेकॊथ्यतायुधम 10 anekavaktranayanam anekādbhutadarśanam anekadivyābharaṇaṃ divyānekodyatāyudham 10. Számtalan szája és szeme, számtalan csodás arca volt, számtalan égi ékszert, számtalan sújtásra emelt égi fegyvert viselt, |
| 11 थिव्यमाल्याम्बरधरं थिव्यगन्धानुलेपनम सर्वाश्चर्यमयं थेवम अनन्तं विश्वतॊमुखम 11 divyamālyāmbaradharaṃ divyagandhānulepanam sarvāścaryamayaṃ devam anantaṃ viśvatomukham 11. égi virágfüzérek és köntösök ékítették, égi illatszerek és kenetek illatosították, minden csodát megtestesítő isten volt, végtelen, mindenfelé arccal tekintő. |
| 12 थिवि सूर्यसहस्रस्य भवेथ युगपथ उत्दिता यथि भाः सथृशी सा सयाथ भासस तस्य महात्मनः 12 divi sūryasahasrasya bhaved yugapad utthitā yadi bhāḥ sadṛśī sā syād bhāsas tasya mahātmanaḥ 12. Mintha az égen egyszerre ezer Nap fénye tűnne fel, annak a tündöklése hasonlíthatna e Nagy Lélek ragyogásához. |
| 13 तत्रैकस्दं जगत कृत्स्नं परविभक्तम अनेकधा अपश्यथ थेवथेवस्य शरीरे पाण्डवस तथा 13 tatraikasthaṃ jagat kṛtsnaṃ pravibhaktam anekadhā apaśyad devadevasya śarīre pāṇḍavas tadā 13. Ekkor Pándu sarja megláthatta a számtalan formára bomló, de az istenek istene testében egyetlen pontban összpontosuló, teljes világot. |
| 14 ततः स विस्मयाविष्टॊ हृष्टरॊमा धनंजयः परणम्य शिरसा थेवं कृताञ्जलिर अभाषत 14 tataḥ sa vismayāviṣṭo hṛṣṭaromā dhanaṃjayaḥ praṇamya śirasā devaṃ kṛtāñjalir abhāṣata 14. Csodálat fogta el a Kincs Győztesét, haja égnek állt, főt hajtott az istenség előtt, s összekulcsolt kézzel így beszélt: |
| 15 अर्जुन उवाच पश्यामि थेवांस तव थेव थेहे; सर्वांस तदा भूतविशेषसंघान बरह्माणम ईशं कमलासनस्दम; ऋषींश च सर्वान उरगांश च थिव्यान 15 arjuna uvāca paśyāmi devāṃs tava deva dehe; sarvāṃs tathā bhūtaviśeṣasaṃghān brahmāṇam īśaṃ kamalāsanastham; ṛṣīṃś ca sarvān uragāṃś ca divyān Ardzsuna szólt: 15. Istenség, a te testedben látom az összes istent, az élők minden fajtájának tömkelegét, lótusz-trónján ülve Brahmát, a Teremtőt, az összes szent látnokot, az égi kígyószellemeket. |
| 16 अनेकबाहूथरवक्त्रनेत्रं; पश्यामि तवा सर्वतॊ ऽनन्तरूपम नान्तं न मध्यं न पुनस तवाथिं; पश्यामि विश्वेश्वर विश्वरूप 16 anekabāhūdaravaktranetraṃ; paśyāmi tvā sarvato 'nantarūpam nāntaṃ na madhyaṃ na punas tavādiṃ; paśyāmi viśveśvara viśvarūpa 16. Számtalan karodat, hasadat, szájadat, szemedet látom; alakod mindenfelől határtalan; sem véget, sem közepet, sem kezdetet nem látok benned, Mindenség Ura, Minden-alakú. |
| 17 किरीटिनं गथिनं चक्रिणं च; तेजॊराशिं सर्वतॊ थीप्तिमन्तम पश्यामि तवां थुर्निरीक्ष्यं समन्ताथ; थीप्तानलार्कथ्युतिम अप्रमेयम 17 kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca; tejorāśiṃ sarvato dīptimantam paśyāmi tvāṃ durnirīkṣyaṃ samantād; dīptānalārkadyutim aprameyam 17. Diadémmal, buzogánnyal, hajítókoronggal, mindenfelől sugárzó fénygomolyként látlak, szemnek alig elviselhetően, lobogó tűz és Nap fényében égve minden irányban határtalanul. |
| 18 तवम अक्षरं परमं वेथितव्यं; तवम अस्य विश्वस्य परं निधानम तवम अव्ययः शाश्वतधर्मगॊप्ता; सनातनस तवं पुरुषॊ मतॊ मे 18 tvam akṣaraṃ paramaṃ veditavyaṃ; tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam tvam avyayaḥ śāśvatadharmagoptā; sanātanas tvaṃ puruṣo mato me 18. Te vagy a megismerendő legszentebb Óm ige vagy: Brahman], te vagy a mindenség végső alapzata, te vagy az Örök Törvény változatlan őre, az örökkévaló szellemet látom benned. |
| 19 अनाथिमध्यान्तम अनन्तवीर्यम; अनन्तबाहुं शशिसूर्यनेत्रम पश्यामि तवां थीप्तहुताशवक्त्रं; सवतेजसा विश्वम इथं तपन्तम 19 anādimadhyāntam anantavīryam; anantabāhuṃ śaśisūryanetram paśyāmi tvāṃ dīptahutāśavaktraṃ; svatejasā viśvam idaṃ tapantam 19. Nincs kezdeted, közeped, véged, erődnek nincs határa, karjaid végtelenbe nyúlnak, szemed a Nap és Hold, lobogó tűznek látom szájadat, izzásod perzseli az egész világot. |
| 20 थयावापृदिव्यॊर इथम अन्तरं हि; वयाप्तं तवयैकेन थिशश च सर्वाः थृष्ट्वाथ्भुतं रूपम इथं तवॊग्रं; लॊकत्रयं परव्यदितं महात्मन 20 dyāvāpṛthivyor idam antaraṃ hi; vyāptaṃ tvayaikena diśaś ca sarvāḥ dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam idaṃ tavograṃ; lokatrayaṃ pravyathitaṃ mahātman 20. Egymagad betöltöd az ég és föld közötti teret s minden égtájat; csodás, iszonyú tested látványa remegéssel tölti el a Három Világot. |
| 21 अमी हि तवा सुरसंघा विशन्ति; के चिथ भीताः पराञ्जलयॊ गृणन्ति सवस्तीत्य उक्त्वा महर्षिसिथ्धसंघाः; सतुवन्ति तवां सतुतिभिः पुष्कलाभिः 21 amī hi tvā surasaṃghā viśanti; ke cid bhītāḥ prāñjalayo gṛṇanti svastīty uktvā maharṣisiddhasaṃghāḥ; stuvanti tvāṃ stutibhiḥ puṣkalābhiḥ 21. Az istenek seregei benned tűnnek el; sokan reszketve, összetett kézzel zengik nevedet. "Üdv!" szóval, ékes dicshimnuszokkal magasztalnak szent látnokok és tisztult szellemek seregei. |
| 22 रुथ्राथित्या वसवॊ ये च साध्या; विश्वे ऽशविनौ मरुतश चॊष्मपाश च गन्धर्वयक्षासुरसिथ्धसंघा; वीक्षन्ते तवां विस्मिताश चैव सर्वे 22 rudrādityā vasavo ye ca sādhyā; viśve 'śvinau marutaś coṣmapāś ca gandharvayakṣāsurasiddhasaṃghā; vīkṣante tvāṃ vismitāś caiva sarve 22. A Rudrák, Áditják, Vaszuk, Visvák, Szádhják, Asvinok, Marutok, Ősatyák, gandharvák, jaksák, démonok, sziddhák seregei mindannyian csodálattal tekintenek rád. |
| 23 रूपं महत ते बहुवक्त्रनेत्रं; महाबाहॊ बहुबाहूरुपाथम बहूथरं बहुथंष्ट्राकरालं; थृष्ट्वा लॊकाः परव्यदितास तदाहम 23 rūpaṃ mahat te bahuvaktranetraṃ; mahābāho bahubāhūrupādam bahūdaraṃ bahudaṃṣṭrākarālaṃ; dṛṣṭvā lokāḥ pravyathitās tathāham 23. Hatalmas tested, sok szájad, szemed, sok hosszú karod, combod, lábad, sok hasad, sok fogad rémítő látványa, Erőskarú, megremegteti a világokat, s velük engem. |
| 24 नभःस्पृशं थीप्तम अनेकवर्णं; वयात्ताननं थीप्तविशालनेत्रम थृष्ट्वा हि तवां परव्यदितान्तरात्मा; धृतिं न विन्थामि शमं च विष्णॊ 24 nabhaḥspṛśaṃ dīptam anekavarṇaṃ; vyāttānanaṃ dīptaviśālanetram dṛṣṭvā hi tvāṃ pravyathitāntarātmā; dhṛtiṃ na vindāmi śamaṃ ca viṣṇo 24. Égig érő, számtalan színben lángoló, tátott torkod, izzó, tárt szemed láttán egész bensőmet remegés fogja el, erőm s nyugalmam odavan, Visnu. |
| 25 थंष्ट्राकरालानि च ते मुखानि; थृष्ट्वैव कालानलसंनिभानि थिशॊ न जाने न लभे च शर्म; परसीथ थेवेश जगन्निवास 25 daṃṣṭrākarālāni ca te mukhāni; dṛṣṭvaiva kālānalasaṃnibhāni diśo na jāne na labhe ca śarma; prasīda deveśa jagannivāsa 25. Végpusztulás tüzeként izzó, szörnyű agyarakkal rakott szájad láttán elhomályosulnak előttem az égtájak, nem találok menedéket. Irgalmazz, istenek ura, mindenség otthona! |
| 26 अमी च तवां धृतराष्ट्रस्य पुत्राः; सर्वे सहैवावनिपालसंघैः भीष्मॊ थरॊणः सूतपुत्रस तदासौ; सहास्मथीयैर अपि यॊधमुख्यैः 26 amī ca tvāṃ dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ; sarve sahaivāvanipālasaṃghaiḥ bhīṣmo droṇaḥ sūtaputras tathāsau; sahāsmadīyair api yodhamukhyaiḥ 26. Íme, Dhritarástra fiai mindannyian, s velük a földőrző fejedelmek csapatai, Bhísma, Dróna, a Kocsihajtófi, az engem követő hadvezérekkel együtt |
| 27 वक्त्राणि ते तवरमाणा विशन्ति; थंष्ट्राकरालानि भयानकानि के चिथ विलग्ना थशनान्तरेषु; संथृश्यन्ते चूर्णितैर उत्तमाङ्गैः 27 vaktrāṇi te tvaramāṇā viśanti; daṃṣṭrākarālāni bhayānakāni ke cid vilagnā daśanāntareṣu; saṃdṛśyante cūrṇitair uttamāṅgaiḥ 27. borzadálykeltő, szörnyű agyarakkal rakott szájaidba özönlenek irammal, és sokan már szétmorzsolt fejjel csüggenek ki fogaid közéből. |
| 28 यदा नथीनां बहवॊ ऽमबुवेगाः; समुथ्रम एवाभिमुखा थरवन्ति तदा तवामी नरलॊकवीरा; विशन्ति वक्त्राण्य अभिविज्वलन्ति 28 yathā nadīnāṃ bahavo 'mbuvegāḥ; samudram evābhimukhā dravanti tathā tavāmī naralokavīrā; viśanti vaktrāṇy abhivijvalanti 28. Mint folyamok tajtékzó hullámáradata rohan a tengerbe, úgy özönlenek lángoló torkaidba e vitézek tömkelegei. |
| 29 यदा परथीप्तं जवलनं पतंगा; विशन्ति नाशाय समृथ्धवेगाः तदैव नाशाय विशन्ति लॊकास; तवापि वक्त्राणि समृथ्धवेगाः 29 yathā pradīptaṃ jvalanaṃ pataṃgā; viśanti nāśāya samṛddhavegāḥ tathaiva nāśāya viśanti lokās; tavāpi vaktrāṇi samṛddhavegāḥ 29. Mint éji lepkék csapódnak a tűz lángjába ön-pusztulásukra heves irammal, úgy áradnak ön-pusztulásukra heves irammal szájaidba a népek. |
| 30 लेलिह्यसे गरसमानः समन्ताल; लॊकान समग्रान वथनैर जवलथ्भिः तेजॊभिर आपूर्य जगत समग्रं; भासस तवॊग्राः परतपन्ति विष्णॊ 30 lelihyase grasamānaḥ samantāl; lokān samagrān vadanair jvaladbhiḥ tejobhir āpūrya jagat samagraṃ; bhāsas tavogrāḥ pratapanti viṣṇo 30. Lángnyelveiddel felnyalod-felfalod valamennyi népet szerte a világon. Szörnyű sugaraid beborítják-felperzselik az egész mindenséget, Visnu. |
| 31 आख्याहि मे कॊ भवान उग्ररूपॊ; नमॊ ऽसतु ते थेववर परसीथ विज्ञातुम इच्छामि भवन्तम आथ्यं; न हि परजानामि तव परवृत्तिम 31 ākhyāhi me ko bhavān ugrarūpo; namo 'stu te devavara prasīda vijñātum icchāmi bhavantam ādyaṃ; na hi prajānāmi tava pravṛttim 31. Tárd fel, uram, ki vagy, te szörnyalak? Leborulok elébed, istenek feje; kegyelmezz! Ismerni vágylak, mindenek elseje, mert nem tudom átlátni művedet. |
| 32 शरीभगवान उवाच कालॊ ऽसमि लॊकक्षयकृत परवृथ्धॊ; लॊकान समाहर्तुम इह परवृत्तः ऋते ऽपि तवा न भविष्यन्ति सर्वे; ये ऽवस्दिताः परत्यनीकेषु यॊधाः 32 śrībhagavān uvāca kālo 'smi lokakṣayakṛt pravṛddho; lokān samāhartum iha pravṛttaḥ ṛte 'pi tvā na bhaviṣyanti sarve; ye 'vasthitāḥ pratyanīkeṣu yodhāḥ A Magasztos szólt: 32. A Végzet vagyok, a feltámadt világveszítő, s most megjelentem, hogy elsöpörjem a világokat. Nélküled sem marad életben senki a szembenálló két hadseregből. |
| 33 तस्मात तवम उत्तिष्ठ यशॊ लभस्व; जित्वा शत्रून भुङ्क्ष्व राज्यं समृथ्धम मयैवैते निहताः पूर्वम एव; निमित्तमात्रं भव सव्यसाचिन 33 tasmāt tvam uttiṣṭha yaśo labhasva; jitvā śatrūn bhuṅkṣva rājyaṃ samṛddham mayaivaite nihatāḥ pūrvam eva; nimittamātraṃ bhava savyasācin 33. Kelj hát csatára, szerezz hírt magadnak, győzd le ellenfeleidet, élvezd a dús királyságot! Én már ezeket régesrég megöltem - te csak eszköz légy, Balkézzel-is-vívó vitéz! |
| 34 थरॊणं च भीष्मं च जयथ्रदं च; कर्णं तदान्यान अपि यॊधवीरान मया हतांस तवं जहि मा वयदिष्ठा; युध्यस्व जेतासि रणे सपत्नान 34 droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca jayadrathaṃ ca; karṇaṃ tathānyān api yodhavīrān mayā hatāṃs tvaṃ jahi mā vyathiṣṭhā; yudhyasva jetāsi raṇe sapatnān 34. Drónát és Bhísmát, Dzsajadrathát, Karnát és a többi vitéz harcost én öltem meg - öld meg őket te is, ne tétovázz! Harcolj! Mindnyájukat le fogod győzni az ütközetben. |
| 35 संजय उवाच एतच छरुत्वा वचनं केशवस्य; कृताञ्जलिर वेपमानः किरीटी नमस्कृत्वा भूय एवाह कृष्णं; सगथ्गथं भीतभीतः परणम्य 35 saṃjaya uvāca etac chrutvā vacanaṃ keśavasya; kṛtāñjalir vepamānaḥ kirīṭī namaskṛtvā bhūya evāha kṛṣṇaṃ; sagadgadaṃ bhītabhītaḥ praṇamya Szandzsaja szólt: 35. A Fürtöshajú szavai hallatán a Diadémos vitéz összetett kézzel, remegve hódolt ismét Krisna előtt, s elcsukló hangon, rettegő félelemmel, meghajolva szólt: |
| 36 अर्जुन उवाच सदाने हृषीकेश तव परकीर्त्या; जगत परहृष्यत्य अनुरज्यते च रक्षांसि भीतानि थिशॊ थरवन्ति; सर्वे नमस्यन्ति च सिथ्धसंघाः 36 arjuna uvāca sthāne hṛṣīkeśa tava prakīrtyā; jagat prahṛṣyaty anurajyate ca rakṣāṃsi bhītāni diśo dravanti; sarve namasyanti ca siddhasaṃghāḥ Ardzsuna szólt: 36. Érzékek ura, joggal örvend a világ neved dícséretének, s ragaszkodik hozzád, míg a ráksaszák rettegve futnak világgá, de a tisztult szellemek mind magasztalnak. |
| 37 कस्माच च ते न नमेरन महात्मन; गरीयसे बरह्मणॊ ऽपय आथिकर्त्रे अनन्त थेवेश जगन्निवास; तवम अक्षरं सथ असत तत्परं यत 37 kasmāc ca te na nameran mahātman; garīyase brahmaṇo 'py ādikartre ananta deveśa jagannivāsa; tvam akṣaraṃ sad asat tatparaṃ yat 37. Hogyan is ne borulnának le előtted, Nagy Lélek, aki a kezdet teremtője vagy, Brahmánál nagyobb, istenek végtelen ura, mindenek hajléka, elmúlhatatlan, túl léten és nemléten. |
| 38 तवम आथिथेवः पुरुषः पुराणस; तवम अस्य विश्वस्य परं निधानम वेत्तासि वेथ्यं च परं च धाम; तवया ततं विश्वम अनन्तरूप 38 tvam ādidevaḥ puruṣaḥ purāṇas; tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam vettāsi vedyaṃ ca paraṃ ca dhāma; tvayā tataṃ viśvam anantarūpa 38. Az első isten vagy, az ősi Lélek, e mindenség végső alapzata, az ismerő és a megismerendő, a leg főbb törvény, te feszítetted ki a mindenséget, végtelen alakú. |
| 39 वायुर यमॊ ऽगनिर वरुणः शशाङ्कः; परजापतिस तवं परपितामहश च नमॊ नमस ते ऽसतु सहस्रकृत्वः; पुनश च भूयॊ ऽपि नमॊ नमस ते 39 vāyur yamo 'gnir varuṇaḥ śaśāṅkaḥ; prajāpatis tvaṃ prapitāmahaś ca namo namas te 'stu sahasrakṛtvaḥ; punaś ca bhūyo 'pi namo namas te 39. Szél, Halál, Tűz, Víz, Hold, Teremtés Ura, Ősatyák Ősatyja, ezerszeres üdv, üdv neked, s újólag, ismét üdv, üdv neked! |
| 40 नमः पुरस्ताथ अद पृष्ठतस ते; नमॊ ऽसतु ते सर्वत एव सर्व अनन्तवीर्यामितविक्रमस तवं; सर्वं समाप्नॊषि ततॊ ऽसि सर्वः 40 namaḥ purastād atha pṛṣṭhatas te; namo 'stu te sarvata eva sarva anantavīryāmitavikramas tvaṃ; sarvaṃ samāpnoṣi tato 'si sarvaḥ 40. Üdv színed előtt és üdv hátad mögött, üdv mindenfelől, te Minden! Erőd végtelen, hatalmad végte len; magadba foglalod a Mindent, és te vagy a Minden. |
| 41 सखेति मत्वा परसभं यथ उक्तं; हे कृष्ण हे याथव हे सखेति अजानता महिमानं तवेथं; मया परमाथात परणयेन वापि 41 sakheti matvā prasabhaṃ yad uktaṃ; he kṛṣṇa he yādava he sakheti ajānatā mahimānaṃ tavedaṃ; mayā pramādāt praṇayena vāpi 41. Ha barátomnak vélve, olykor sértőn szóltam: "Hej, Krisna! Hej,Jávada! Hej, barátom!", akár önteltségből, akár szeretetből, mert nem ismertem eme nagyságodat, |
| 42 यच चावहासार्दम असत्कृतॊ ऽसि; विहारशय्यासनभॊजनेषु एकॊ ऽद वाप्य अच्युत तत्समक्षं; तत कषामये तवाम अहम अप्रमेयम 42 yac cāvahāsārtham asatkṛto 'si; vihāraśayyāsanabhojaneṣu eko 'tha vāpy acyuta tatsamakṣaṃ; tat kṣāmaye tvām aham aprameyam 42. vagy tréfálkozva, tiszteletlen voltam pihenés közben, fekve, ülve, étkezéskor, akár magunk között, akár a többiek előtt, Rendíthetetlen, bocsánatodért esdem érte, Beláthatatlan! |
| 43 पितासि लॊकस्य चराचरस्य; तवम अस्य पूज्यश च गुरुर गरीयान न तवत्समॊ ऽसत्य अभ्यधिकः कुतॊ ऽनयॊ; लॊकत्रये ऽपय अप्रतिमप्रभाव 43 pitāsi lokasya carācarasya; tvam asya pūjyaś ca gurur garīyān na tvatsamo 'sty abhyadhikaḥ kuto 'nyo; lokatraye 'py apratimaprabhāva 43. Te vagy a mozgó és mozdulatlan világ atyja, legdicsőbb, tisztelendő mestere; nincs hozzád hasonló a Három Világon, nemhogy nagyobb, te megközelíthetetlen hatalmú. |
| 44 तस्मात परणम्य परणिधाय कायं; परसाथये तवाम अहम ईशम ईड्यम पितेव पुत्रस्य सखेव सख्युः; परियः परियायार्हसि थेव सॊढुम 44 tasmāt praṇamya praṇidhāya kāyaṃ; prasādaye tvām aham īśam īḍyam piteva putrasya sakheva sakhyuḥ; priyaḥ priyāyārhasi deva soḍhum 44. Ezért hódolattal, egész testemmel leborulva előtted könyörületedért esedezem, imádandó istenség; mint atya fiának, barát barátjának, szerető szerelmesének, bocsáss meg, isten! |
| 45 अथृष्टपूर्वं हृषितॊ ऽसमि थृष्ट्वा; भयेन च परव्यदितं मनॊ मे तथ एव मे थर्शय थेव रूपं; परसीथ थेवेश जगन्निवास 45 adṛṣṭapūrvaṃ hṛṣito 'smi dṛṣṭvā; bhayena ca pravyathitaṃ mano me tad eva me darśaya deva rūpaṃ; prasīda deveśa jagannivāsa 45. Csodálat fog el e sosemlátott látványra, de félelem kavarja fel lelkemet; mutatkozz ismét a szokott alakban, istenség vagy: megszokott isteni alakodban]; légy kegyes, istenek ura, mindenség hajléka! |
| 46 किरीटिनं गथिनं चक्रहस्तम; इच्छामि तवां थरष्टुम अहं तदैव तेनैव रूपेण चतुर्भुजेन; सहस्रबाहॊ भव विश्वमूर्ते 46 kirīṭinaṃ gadinaṃ cakrahastam; icchāmi tvāṃ draṣṭum ahaṃ tathaiva tenaiva rūpeṇa caturbhujena; sahasrabāho bhava viśvamūrte 46. Diadémmal, buzogánnyal, kezedben hajítókoronggal szeretnélek újra látni; jelenj meg ugyanabban a négykarú alakban, ezerkarú, mindenalakú! |
| 47 शरीभगवान उवाच मया परसन्नेन तवार्जुनेथं; रूपं परं थर्शितम आत्मयॊगात तेजॊमयं विश्वम अनन्तम; आथ्यं यन मे तवथन्येन न थृष्टपूर्वम 47 śrībhagavān uvāca mayā prasannena tavārjunedaṃ; rūpaṃ paraṃ darśitam ātmayogāt tejomayaṃ viśvam anantam; ādyaṃ yan me tvadanyena na dṛṣṭapūrvam A Magasztos szólt: 47. Ardzsuna, kegyemet élvezed, ezért mutatkoztam meg előtted énem jógája erejével magasabbrendű, ragyogó, mindent felölelő, végtelen, őseredeti alakomban, amelyet rajtad kívül még senki sem látott. |
| 48 न वेथ यज्ञाध्ययनैर न थानैर; न च करियाभिर न तपॊभिर उग्रैः एवंरूपः शक्य अहं नृलॊके; थरष्टुं तवथन्येन कुरुप्रवीर 48 na veda yajñādhyayanair na dānair; na ca kriyābhir na tapobhir ugraiḥ evaṃrūpaḥ śakya ahaṃ nṛloke; draṣṭuṃ tvadanyena kurupravīra 48. Sem Véda-tudással, sem áldozatokkal, sem tanulással, sem alamizsnával, sem szertartásokkal, sem szigorú önsanyargatással nem pillanthatott meg senki az emberi világban ebben az alakomban kívüled, Kuruk vitéze. |
| 49 मा ते वयदा मा च विमूढभावॊ; थृष्ट्वा रूपं घॊरम ईथृङ ममेथम वयपेतभीः परीतमनाः पुनस तवं; तथ एव मे रूपम इथं परपश्य 49 mā te vyathā mā ca vimūḍhabhāvo; dṛṣṭvā rūpaṃ ghoram īdṛṅ mamedam vyapetabhīḥ prītamanāḥ punas tvaṃ; tad eva me rūpam idaṃ prapaśya 49. Ne rettegj, elmédet meg ne zavarja, hogy ezt a szörnyű alakomat láttad; szűnjék félelmed, nyugodjék meg lelked; láss ismét szokott alakomban. |
| 50 संजय उवाच इत्य अर्जुनं वासुथेवस तदॊक्त्वा; सवकं रूपं थर्शयाम आस भूयः आश्वासयाम आस च भीतम एनं; भूत्वा पुनः सौम्यवपुर महात्मा 50 saṃjaya uvāca ity arjunaṃ vāsudevas tathoktvā; svakaṃ rūpaṃ darśayām āsa bhūyaḥ āśvāsayām āsa ca bhītam enaṃ; bhūtvā punaḥ saumyavapur mahātmā Szandzsaja szólt: 50. Így beszélt Ardzsunához Vászudéva, s újra saját alakjában jelent meg előtte. Visszaváltozott nyájas külsejébe a Nagy Lélek, s nyugalmat öntött a rettegő Ardzsunába. |
| 51 अर्जुन उवाच थृष्ट्वेथं मानुषं रूपं तव सौम्यं जनार्थन इथानीम अस्मि संवृत्तः सचेताः परकृतिं गतः 51 arjuna uvāca dṛṣṭvedaṃ mānuṣaṃ rūpaṃ tava saumyaṃ janārdana idānīm asmi saṃvṛttaḥ sacetāḥ prakṛtiṃ gataḥ Ardzsuna szólt: 51. Lelkek leigázója, szokott nyájas emberi alakod láttán magamhoz tértem, visszanyertem öntudatomat. |
| 52 शरीभगवान उवाच सुथुर्थर्शम इथं रूपं थृष्टवान असि यन मम थेवा अप्य अस्य रूपस्य नित्यं थर्शनकाङ्क्षिणः 52 śrībhagavān uvāca sudurdarśam idaṃ rūpaṃ dṛṣṭavān asi yan mama devā apy asya rūpasya nityaṃ darśanakāṅkṣiṇaḥ A Magasztos szólt: 52. Nagyon nehéz meglátni ezt az alakomat, amelyet most te láttál; az istenek is szüntelenül arra vágynak, hogy ezt az alakomat megpillanthassák. |
| 53 नाहं वेथैर न तपसा न थानेन न चेज्यया शक्य एवंविधॊ थरष्टुं थृष्टवान असि मां यदा 53 nāhaṃ vedair na tapasā na dānena na cejyayā śakya evaṃvidho draṣṭuṃ dṛṣṭavān asi māṃ yathā 53. Sem a Védák, sem önsanyargatás, sem adományok, sem áldozatok segítségével nem vagyok úgy látható, ahogyan most te láttál. |
| 54 भक्त्या तव अनन्यया शक्य अहम एवंविधॊ ऽरजुन जञातुं थरष्टुं च तत्त्वेन परवेष्टुं च परंतप 54 bhaktyā tv ananyayā śakya aham evaṃvidho 'rjuna jñātuṃ draṣṭuṃ ca tattvena praveṣṭuṃ ca paraṃtapa 54. Csak odaadó áhítattal lehet engem ilyen alakomban megismerni és valómban látni, Ardzsuna, s belém olvadni, ellenségeid ostora. |
| 55 मत्कर्मकृन मत्परमॊ मथ्भक्तः सङ्गवर्जितः निर्वैरः सर्वभूतेषु यः स माम एति पाण्डव 55 matkarmakṛn matparamo madbhaktaḥ saṅgavarjitaḥ nirvairaḥ sarvabhūteṣu yaḥ sa mām eti pāṇḍava 55. Aki érettem cselekszik, engem tekint legfőbb céljának, engem szeret, dolgokhoz nem ragaszkodik, egyetlen lény iránt sem táplál ellenséges érzületet, az jut el hozzám, Pándu sarja. Így hangzik A Magasztos Szózatában A Mindenség Látomása című tizenegyedik tanítás. |
XII. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच एवं सततयुक्ता ये भक्तास तवां पर्युपासते ये चाप्य अक्षरम अव्यक्तं तेषां के यॊगवित्तमाः 1 arjuna uvāca evaṃ satatayuktā ye bhaktās tvāṃ paryupāsate ye cāpy akṣaram avyaktaṃ teṣāṃ ke yogavittamāḥ Ardzsuna szólt: 1. Kik tökéletesebbek a jóga ismeretében: akik téged szolgálnak áhítatosan, szüntelen önfegyelemben, vagy azok, akik az örökkévaló, láthatatlan (Brahmant) tisztelik? |
| 2 शरीभगवान उवाच मय्य आवेश्य मनॊ ये मां नित्ययुक्ता उपासते शरथ्धया परयॊपेतास ते मे युक्ततमा मताः 2 śrībhagavān uvāca mayy āveśya mano ye māṃ nityayuktā upāsate śraddhayā parayopetās te me yuktatamā matāḥ A Magasztos szólt: 2. Akik gondolataikat reám függesztve, folytonos önfegyelemben vagy: jógában], igaz hittel engem tisztelnek, azokat tartom legtökéletesebb jógiknak. |
| 3 ये तव अक्षरम अनिर्थेश्यम अव्यक्तं पर्युपासते सर्वत्रगम अचिन्त्यं च कूटस्दम अचलं धरुवम 3 ye tv akṣaram anirdeśyam avyaktaṃ paryupāsate sarvatragam acintyaṃ ca kūṭastham acalaṃ dhruvam 3. De akik az örökkévaló, meghatározhatatlan, mindenütt jelenvaló, felfoghatatlan, változatlan, mozdulatlan, szilárd Láthatatlant tisztelik, |
| 4 संनियम्येन्थ्रियग्रामं सर्वत्र समबुथ्धयः ते पराप्नुवन्ति माम एव सर्वभूतहिते रताः 4 saṃniyamyendriyagrāmaṃ sarvatra samabuddhayaḥ te prāpnuvanti mām eva sarvabhūtahite ratāḥ 4. érzékeik hadát megfékezve, mindenre egyformán tekintve, minden élő javának örülve, azok is eljutnak hozzám. |
| 5 कलेशॊ ऽधिकतरस तेषाम अव्यक्तासक्तचेतसाम अव्यक्ता हि गतिर थुःखं थेहवथ्भिर अवाप्यते 5 kleśo 'dhikataras teṣām avyaktāsaktacetasām avyaktā hi gatir duḥkhaṃ dehavadbhir avāpyate 5. De többet kell azoknak fáradniuk, akik a Láthatatlanra függesztik elméjüket, mert nehezen jut el láthatatlan célhoz a testben élő. |
| 6 ये तु सर्वाणि कर्माणि मयि संन्यस्य मत्पराः अनन्येनैव यॊगेन मां धयायन्त उपासते 6 ye tu sarvāṇi karmāṇi mayi saṃnyasya matparāḥ ananyenaiva yogena māṃ dhyāyanta upāsate 6. Akik viszont minden tettüket reám bízzák, csak velem törődnek, odaadó jógával csak reám gondolva tisztelnek, |
| 7 तेषाम अहं समुथ्धर्ता मृत्युसंसारसागरात भवामि नचिरात पार्द मय्य आवेशितचेतसाम 7 teṣām ahaṃ samuddhartā mṛtyusaṃsārasāgarāt bhavāmi nacirāt pārtha mayy āveśitacetasām 7. belém olvadó lélekkel, azokat hamarosan kiragadom a halál és újjászületés tengeréből. |
| 8 मय्य एव मन आधत्स्व मयि बुथ्धिं निवेशय निवसिष्यसि मय्य एव अत ऊर्ध्वं न संशयः 8 mayy eva mana ādhatsva mayi buddhiṃ niveśaya nivasiṣyasi mayy eva ata ūrdhvaṃ na saṃśayaḥ 8. Gondolataidat reám irányítsd, tudatodat hozzám kapcsold, s akkor ettől fogva bennem fogsz lakozni, bizonyos lehetsz benne. |
| 9 अद चित्तं समाधातुं न शक्नॊषि मयि सदिरम अभ्यासयॊगेन ततॊ माम इच्छाप्तुं धनंजय 9 atha cittaṃ samādhātuṃ na śaknoṣi mayi sthiram abhyāsayogena tato mām icchāptuṃ dhanaṃjaya 9. De ha elméd nem képes szilárdan elmélyedni bennem, akkor a gyakorlat jógájával igyekezzél hozzám jutni, Kincs Győztese. |
| 10 अभ्यासे ऽपय असमर्दॊ ऽसि मत्कर्मपरमॊ भव मथर्दम अपि कर्माणि कुर्वन सिथ्धिम अवाप्स्यसि 10 abhyāse 'py asamartho 'si matkarmaparamo bhava madartham api karmāṇi kurvan siddhim avāpsyasi 10. Ha a gyakorlatra is képtelen vagy, érettem cselekvés legyen a célod; ha tetteidet az én kedvemért végzed, akkor is eléred a tökéletességet. |
| 11 अदैतथ अप्य अशक्तॊ ऽसि कर्तुं मथ्यॊगम आश्रितः सर्वकर्मफलत्यागं ततः कुरु यतात्मवान 11 athaitad apy aśakto 'si kartuṃ madyogam āśritaḥ sarvakarmaphalatyāgaṃ tataḥ kuru yatātmavān 11. Ha jógám útjára léptél, de ezt sem bírod teljesíteni, válaszd a lemondást minden tetted gyümölcséről, uralkodva magadon. |
| 12 शरेयॊ हि जञानम अभ्यासाज जञानाथ धयानं विशिष्यते धयानात कर्मफलत्यागस तयागाच छान्तिर अनन्तरम 12 śreyo hi jñānam abhyāsāj jñānād dhyānaṃ viśiṣyate dhyānāt karmaphalatyāgas tyāgāc chāntir anantaram 12. Gyakorlatnál hasznosabb a tudás; a tudásnál üdvösebb az elmélyedés; az elmélyedésnél a tettek gyümölcséről lemondás; a lemondást közvetlenül követi a nyugalom. |
| 13 अथ्वेष्टा सर्वभूतानां मैत्रः करुण एव च निर्ममॊ निरहंकारः समथुःखसुखः कषमी 13 adveṣṭā sarvabhūtānāṃ maitraḥ karuṇa eva ca nirmamo nirahaṃkāraḥ samaduḥkhasukhaḥ kṣamī 13. Aki egyetlen halandó lényt sem gyűlöl, jóindulatú, könyörületes, önzetlen, magára nem gondol, örömet-bánatot egyformán fogad, megbocsátjó, |
| 14 संतुष्टः सततं यॊगी यतात्मा थृढनिश्चयः मय्य अर्पितमनॊबुथ्धिर यॊ मथ्भक्तः स मे परियः 14 saṃtuṣṭaḥ satataṃ yogī yatātmā dṛḍhaniścayaḥ mayy arpitamanobuddhir yo madbhaktaḥ sa me priyaḥ 14. örökké elégedett, jógi, uralkodik magán, szilárdan eltökélt, gondolatait és tudatát reám irányítja, engem szeret, azt kedvelem. |
| 15 यस्मान नॊथ्विजते लॊकॊ लॊकान नॊथ्विजते च यः हर्षामर्षभयॊथ्वेगैर मुक्तॊ यः स च मे परियः 15 yasmān nodvijate loko lokān nodvijate ca yaḥ harṣāmarṣabhayodvegair mukto yaḥ sa ca me priyaḥ 15. Akitől nem retteg a világ, s aki nem retteg a világtól, mentes örömtől, felindulástól, félelemtől, aggodalomtól, azt kedvelem. |
| 16 अनपेक्षः शुचिर थक्ष उथासीनॊ गतव्यदः सर्वारम्भपरित्यागी यॊ मथ्भक्तः स मे परियः 16 anapekṣaḥ śucir dakṣa udāsīno gatavyathaḥ sarvārambhaparityāgī yo madbhaktaḥ sa me priyaḥ 16. Aki érdektelen, tiszta, szorgos, elfogulatlan, szenvtelen, minden kezdeményezésről lemondott, s engem szeret, azt kedvelem. |
| 17 यॊ न हृष्यति न थवेष्टि न शॊचति न काङ्क्षति शुभाशुभपरित्यागी भक्तिमान यः स मे परियः 17 yo na hṛṣyati na dveṣṭi na śocati na kāṅkṣati śubhāśubhaparityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ 17. Aki nem örül, nem gyűlöl, nem bánkódik, nem vágyakozik, lemondott jóról és rosszról, engem hívőn imád, azt kedvelem. |
| 18 समः शत्रौ च मित्रे च तदा मानापमानयॊः शीतॊष्णसुखथुःखेषु समः सङ्गविवर्जितः 18 samaḥ śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoḥ śītoṣṇasukhaduḥkheṣu samaḥ saṅgavivarjitaḥ 18. Aki ellenséghez-baráthoz egyforma, egyformán fogad tisztességet és megvetést, hideget-meleget, örömet-bánatot, ragaszkodástól távol tartja magát, |
| 19 तुल्यनिन्थास्तुतिर मौनी संतुष्टॊ येन केन चित अनिकेतः सदिरमतिर भक्तिमान मे परियॊ नरः 19 tulyanindāstutir maunī saṃtuṣṭo yena kena cit aniketaḥ sthiramatir bhaktimān me priyo naraḥ 19. szidás-dícséret mindegy neki, hallgatag, akármivel elégedett, otthontalan, szilárd eszű, engem hívőn imád, az olyan embert kedvelem. |
| 20 ये तु धर्म्यामृतम इथं यदॊक्तं पर्युपासते शरथ्थधाना मत्परमा भक्तास ते ऽतीव मे परियाः 20 ye tu dharmyāmṛtam idaṃ yathoktaṃ paryupāsate śraddadhānā matparamā bhaktās te 'tīva me priyāḥ 20. Ám akik e beszédem igazságát élet italaként tisztelik, hisznek bennem, legfőbbre tartanak, az én híveim, azokat különösképpen kedvelem. Így hangzik A Magasztos Szózatában A szeretet jógája című tizenkettedik tanítás. |
XIII. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच इथं शरीरं कौन्तेय कषेत्रम इत्य अभिधीयते एतथ यॊ वेत्ति तं पराहुः कषेत्रज्ञ इति तथ्विथः 1 śrībhagavān uvāca idaṃ śarīraṃ kaunteya kṣetram ity abhidhīyate etad yo vetti taṃ prāhuḥ kṣetrajña iti tadvidaḥ Ardzsuna szólt: A Természetet és a lelket, a Mezőt és a Mező-isme-rőt, a tudást és a megismerendőt szeretném megérteni, Fürtöshajú. A Magasztos szólt: 1. Ennek a testnek a neve mező, Kuntí fia, s aki ezt ismeri, azt nevezik mező-ismerőnek a hozzáértők. |
| 2 कषेत्रज्ञं चापि मां विथ्धि सर्वक्षेत्रेषु भारत कषेत्रक्षेत्रज्ञयॊर जञानं यत तज जञानं मतं मम 2 kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi sarvakṣetreṣu bhārata kṣetrakṣetrajñayor jñānaṃ yat taj jñānaṃ mataṃ mama 2. De tudd meg, Bhárata, hogy minden mezőben én vagyok a mező-ismerő, és mező és mező-ismerő együttes ismeretét mondom (igazi) ismeretnek. |
| 3 तत कषेत्रं यच च याथृक च यथ्विकारि यतश च यत स च यॊ यत्प्रभावश च तत समासेन मे शृणु 3 tat kṣetraṃ yac ca yādṛk ca yadvikāri yataś ca yat sa ca yo yatprabhāvaś ca tat samāsena me śṛṇu 3. Hallgasd meg összefoglalva, hogy mi ez a mező és milyen, s hogyan változik és miért, - és amaz kicsoda, és milyen képességekkel rendelkezik. |
| 4 ऋषिभिर बहुधा गीतं छन्थॊभिर विविधैः पृदक बरह्मसूत्रपथैश चैव हेतुमथ्भिर विनिश्चितैः 4 ṛṣibhir bahudhā gītaṃ chandobhir vividhaiḥ pṛthak brahmasūtrapadaiś caiva hetumadbhir viniścitaiḥ 4. Látnokok Véda-himnuszokban sokféleképpen megénekelték, s ugyanúgy az Upanisadok versei is világosan okadatolva kifejtették. |
| 5 महाभूतान्य अहंकारॊ बुथ्धिर अव्यक्तम एव च इन्थ्रियाणि थशैकं च पञ्च चेन्थ्रियगॊचराः 5 mahābhūtāny ahaṃkāro buddhir avyaktam eva ca indriyāṇi daśaikaṃ ca pañca cendriyagocarāḥ 5. Az öt elem, az én-tudat, az értelem, a láthatatlan, a tizenegy érzékszerv, az érzékszervek öt tárgya, |
| 6 इच्छा थवेषः सुखं थुःखं संघातश चेतना धृतिः एतत कषेत्रं समासेन सविकारम उथाहृतम 6 icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaś cetanā dhṛtiḥ etat kṣetraṃ samāsena savikāram udāhṛtam 6. kívánság, ellenszenv, öröm, bánat, anyagi test, ész, erő - röviden ezt és változásait nevezik mezőnek. |
| 7 अमानित्वम अथम्भित्वम अहिंसा कषान्तिर आर्जवम आचार्यॊपासनं शौचं सदैर्यम आत्मविनिग्रहः 7 amānitvam adambhitvam ahiṃsā kṣāntir ārjavam ācāryopāsanaṃ śaucaṃ sthairyam ātmavinigrahaḥ 7. Szerénység, tisztesség, nem-ártás, türelem, becsületesség, tanító tisztelete, tisztaság, szilárdság, önmérséklet, |
| 8 इन्थ्रियार्देषु वैराग्यम अनहंकार एव च जन्ममृत्युजराव्याधिथुःखथॊषानुथर्शनम 8 indriyārtheṣu vairāgyam anahaṃkāra eva ca janmamṛtyujarāvyādhiduḥkhadoṣānudarśanam 8. lemondás az érzékek tárgyairól az anyagi világról], önzetlenség, a születésben-halálban-öregségben-betegségben rejlő szenvedés nyomorúságának felismerése, |
| 9 असक्तिर अनभिष्वङ्गः पुत्रथारगृहाथिषु नित्यं च समचित्तत्वम इष्टानिष्टॊपपत्तिषु 9 asaktir anabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu nityaṃ ca samacittatvam iṣṭāniṣṭopapattiṣu 9. ragaszkodás elvetése, gyermek-hitves-ház vágyának távoltartása, állandó kiegyensúlyozottság a kívánatos és nemkívánatos események közepette, |
| 10 मयि चानन्ययॊगेन भक्तिर अव्यभिचारिणी विविक्तथेशसेवित्वम अरतिर जनसंसथि 10 mayi cānanyayogena bhaktir avyabhicāriṇī viviktadeśasevitvam aratir janasaṃsadi 10. lankadatlan szeretet irántam más felé nem forduló jógával, magányba vonulás, népes társaság kerülése, |
| 11 अध्यात्मज्ञाननित्यत्वं तत्त्वज्ञानार्दथर्शनम एतज जञानम इति परॊक्तम अज्ञानं यथ अतॊ ऽनयदा 11 adhyātmajñānanityatvaṃ tattvajñānārthadarśanam etaj jñānam iti proktam ajñānaṃ yad ato 'nyathā 11. kitartás a Világlélek ismeretében, a valóságismeret lényegének kutatása - ezt nevezik tudásnak, s ami ennek ellentéte, az a tudatlanság. |
| 12 जञेयं यत तत परवक्ष्यामि यज जञात्वामृतम अश्नुते अनाथिमत परं बरह्म न सत तन नासथ उच्यते 12 jñeyaṃ yat tat pravakṣyāmi yaj jñātvāmṛtam aśnute anādimat paraṃ brahma na sat tan nāsad ucyate 12. Most elmondom, mi a megismerendő, aminek ismeretében halhatatlanságot élvezel: ennek neve Kez det Nélküli, Legfelső Brahman, amely sem lét, sem nemlét. |
| 13 सर्वतः पाणिपाथं तत सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखम सर्वतः शरुतिमल लॊके सर्वम आवृत्य तिष्ठति 13 sarvataḥ pāṇipādaṃ tat sarvato 'kṣiśiromukham sarvataḥ śrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati 13. Minden oldalról kéz és láb, minden oldalról szem, fej, arc, minden oldalról fül a világ felé, magába foglalja a mindenséget. |
| 14 सर्वेन्थ्रियगुणाभासं सर्वेन्थ्रियविवर्जितम असक्तं सर्वभृच चैव निर्गुणं गुणभॊक्तृ च 14 sarvendriyaguṇābhāsaṃ sarvendriyavivarjitam asaktaṃ sarvabhṛc caiva nirguṇaṃ guṇabhoktṛ ca 14. Minden érzékszerv jellegeit tükrözi, s kívül áll minden érzéken; nem kapcsolódik semmihez, s mégis mindent hordoz; jellegekkel nem rendelkezik, mégis minden jellegben részesül. |
| 15 बहिर अन्तश च भूतानाम अचरं चरम एव च सूक्ष्मत्वात तथ अविज्ञेयं थूरस्दं चान्तिके च तत 15 bahir antaś ca bhūtānām acaraṃ caram eva ca sūkṣmatvāt tad avijñeyaṃ dūrasthaṃ cāntike ca tat 15. A lényeken kívül áll és bennük van, mozdulatlan és mozgó; oly fínom, hogy észrevehetetlen; távol van és közel. |
| 16 अविभक्तं च भूतेषु विभक्तम इव च सदितम भूतभर्तृ च तज जञेयं गरसिष्णु परभविष्णु च 16 avibhaktaṃ ca bhūteṣu vibhaktam iva ca sthitam bhūtabhartṛ ca taj jñeyaṃ grasiṣṇu prabhaviṣṇu ca 16. A lényekben osztatlanul és felosztódva tartózkodik; a lények fenntartójaként fogd fel, aki elnyeli és szüli őket. |
| 17 जयॊतिषाम अपि तज जयॊतिस तमसः परम उच्यते जञानं जञेयं जञानगम्यं हृथि सर्वस्य विष्ठितम 17 jyotiṣām api taj jyotis tamasaḥ param ucyate jñānaṃ jñeyaṃ jñānagamyaṃ hṛdi sarvasya viṣṭhitam 17. A fényességek fénye ő, túl a sötétségen; ő a tudás, ő a megismerendő, a tudás számára elérhető; minden élőlény szívében ott lakik. |
| 18 इति कषेत्रं तदा जञानं जञेयं चॊक्तं समासतः मथ्भक्त एतथ विज्ञाय मथ्भावायॊपपथ्यते 18 iti kṣetraṃ tathā jñānaṃ jñeyaṃ coktaṃ samāsataḥ madbhakta etad vijñāya madbhāvāyopapadyate 18. Így összefoglalólag elmondtam, hogy mi a mező, mi a tudás, mi a megismerendő. Ha a bennem hívő ezt felfogja, az én lényembe olvad. |
| 19 परकृतिं पुरुषं चैव विथ्ध्य अनाथी उभाव अपि विकारांश च गुणांश चैव विथ्धि परकृतिसंभवान 19 prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva viddhy anādī ubhāv api vikārāṃś ca guṇāṃś caiva viddhi prakṛtisaṃbhavān 19. Tudd meg: a Természet az anyag] és a lélek egyaránt öröktől való; a változásokat és a jellegeket a Természet anyag] hozza létre. |
| 20 कार्यकारणकर्तृत्वे हेतुः परकृतिर उच्यते पुरुषः सुखथुःखानां भॊक्तृत्वे हेतुर उच्यते 20 kāryakāraṇakartṛtve hetuḥ prakṛtir ucyate puruṣaḥ sukhaduḥkhānāṃ bhoktṛtve hetur ucyate 20. A tettnek, indítéknak, cselekvésnek okozója az anyag; a lélek az öröm és szenvedés elviselésének okozója. |
| 21 पुरुषः परकृतिस्दॊ हि भुङ्क्ते परकृतिजान गुणान कारणं गुणसङ्गॊ ऽसय सथसथ्यॊनिजन्मसु 21 puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkte prakṛtijān guṇān kāraṇaṃ guṇasaṅgo 'sya sadasadyonijanmasu 21. Mert az anyagban tartózkodó lélek az anyagból fakadó jellegeket vesz fel, s e jellegek hozzátapadása az oka jó vagy rossz életre születésnek. |
| 22 उपथ्रष्टानुमन्ता च भर्ता भॊक्ता महेश्वरः परमात्मेति चाप्य उक्तॊ थेहे ऽसमिन पुरुषः परः 22 upadraṣṭānumantā ca bhartā bhoktā maheśvaraḥ paramātmeti cāpy ukto dehe 'smin puruṣaḥ paraḥ 22. Ebben a testben a felsőbb lelket nevezik tanúnak, engedélyezőnek, megtartónak, élvezőnek, Legnagyobb Úrnak, Legfelső Szellemnek. |
| 23 य एवं वेत्ति पुरुषं परकृतिं च गुणैः सह सर्वदा वर्तमानॊ ऽपि न स भूयॊ ऽभिजायते 23 ya evaṃ vetti puruṣaṃ prakṛtiṃ ca guṇaiḥ saha sarvathā vartamāno 'pi na sa bhūyo 'bhijāyate 23. Aki így ismeri a lelket és az anyagot annak jellegeivel, az bárhogyan éli életét, többé nem születik újjá. |
| 24 धयानेनात्मनि पश्यन्ति के चिथ आत्मानम आत्मना अन्ये सांख्येन यॊगेन कर्मयॊगेन चापरे 24 dhyānenātmani paśyanti ke cid ātmānam ātmanā anye sāṃkhyena yogena karmayogena cāpare 24. Egyesek meditációval szemlélik énjüket saját énjükkel önmagukban, mások a szánkhja jógájával, ismét mások a cselekvés jógájával. |
| 25 अन्ये तव एवम अजानन्तः शरुत्वान्येभ्य उपासते ते ऽपि चातितरन्त्य एव मृत्युं शरुतिपरायणाः 25 anye tv evam ajānantaḥ śrutvānyebhya upāsate te 'pi cātitaranty eva mṛtyuṃ śrutiparāyaṇāḥ 25. Másoknak nincs ilyen tudásuk, de hallomás alapján tisztelik; akik a hallomásban kerestek menedéket, azok is legyőzik a halált. |
| 26 यावत संजायते किं चित सत्त्वं सदावरजङ्गमम कषेत्रक्षेत्रज्ञसंयॊगात तथ विथ्धि भरतर्षभ 26 yāvat saṃjāyate kiṃ cit sattvaṃ sthāvarajaṅgamam kṣetrakṣetrajñasaṃyogāt tad viddhi bharatarṣabha 26. Tudd meg, Bharaták hőse, hogy amikor bármely mozgó vagy mozdulatlan lény keletkezik, ezt a mező és a mező-ismerő egyesülése hozza létre. |
| 27 समं सर्वेषु भूतेषु तिष्ठन्तं परमेश्वरम विनश्यत्स्व अविनश्यन्तं यः पश्यति स पश्यति 27 samaṃ sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhantaṃ parameśvaram vinaśyatsv avinaśyantaṃ yaḥ paśyati sa paśyati 27. Aki meglátja, hogy minden létezőben egyformán ez a Legfőbb Úr lakozik, amely nem pusztul el, amikor azok elpusztulnak, az lát helyesen. |
| 28 समं पश्यन हि सर्वत्र समवस्दितम ईश्वरम न हिनस्त्य आत्मनात्मानं ततॊ याति परां गतिम 28 samaṃ paśyan hi sarvatra samavasthitam īśvaram na hinasty ātmanātmānaṃ tato yāti parāṃ gatim 28. Mert ha látja, hogy az Úr mindenütt egyformán jelen van, nem veszejti el maga magát, s azután a legfelső célba jut. |
| 29 परकृत्यैव च कर्माणि करियमाणानि सर्वशः यः पश्यति तदात्मानम अकर्तारं स पश्यति 29 prakṛtyaiva ca karmāṇi kriyamāṇāni sarvaśaḥ yaḥ paśyati tathātmānam akartāraṃ sa paśyati 29. Aki meglátja, hogy minden cselekvést az anyag végez, nem ő maga cselekszik, az lát helyesen. |
| 30 यथा भूतपृदग्भावम एकस्दम अनुपश्यति तत एव च विस्तारं बरह्म संपथ्यते तथा 30 yadā bhūtapṛthagbhāvam ekastham anupaśyati tata eva ca vistāraṃ brahma saṃpadyate tadā 30. Ha meglátja, hogy a lények külön-külön léte egyetlen helyen összpontosul, és onnan terjed szét, akkor eljut a Brahmanhoz. |
| 31 अनाथित्वान निर्गुणत्वात परमात्मायम अव्ययः शरीरस्दॊ ऽपि कौन्तेय न करॊति न लिप्यते 31 anāditvān nirguṇatvāt paramātmāyam avyayaḥ śarīrastho 'pi kaunteya na karoti na lipyate 31. Ez az örök Legfelső Szellem nem cselekszik, tett nem tapad hozzá, akkor sem, ha a testben tartózkodik, mert kezdete nincs, jellegek nem fűződnek hozzá, Kuntí fia. |
| 32 यदा सर्वगतं सौक्ष्म्याथ आकाशं नॊपलिप्यते सर्वत्रावस्दितॊ थेहे तदात्मा नॊपलिप्यते 32 yathā sarvagataṃ saukṣmyād ākāśaṃ nopalipyate sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate 32. Ahogy a mindent betöltő éterre világűrre] semmi sem tapad, mert oly fínom, úgy a minden testben jelenvaló Önvalóra világlélekre] sem tapad semmi. |
| 33 यदा परकाशयत्य एकः कृत्स्नं लॊकम इमं रविः कषेत्रं कषेत्री तदा कृत्स्नं परकाशयति भारत 33 yathā prakāśayaty ekaḥ kṛtsnaṃ lokam imaṃ raviḥ kṣetraṃ kṣetrī tathā kṛtsnaṃ prakāśayati bhārata 33. Ahogy a Nap egymaga ezt az egész világot bevilágítja, úgy az egész mezőt megvilágosítja a mező ura, Bhárata. |
| 34 कषेत्रक्षेत्रज्ञयॊर एवम अन्तरं जञानचक्षुषा भूतप्रकृतिमॊक्षं च ये विथुर यान्ति ते परम 34 kṣetrakṣetrajñayor evam antaraṃ jñānacakṣuṣā bhūtaprakṛtimokṣaṃ ca ye vidur yānti te param 34. Akik így felismerik a tudás szemével a mező és a mező-ismerő közötti különbséget, és az élők szabadulását az anyag hatalmából, azok eljutnak a Legfelsőhöz. Így hangzik A Magasztos Szózatában A mező és mező-ismerő megkülönböztetésének jógája című tizenharmadik tanítás. |
XIV. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच परं भूयः परवक्ष्यामि जञानानां जञानम उत्तमम यज जञात्वा मुनयः सर्वे परां सिथ्धिम इतॊ गताः 1 śrībhagavān uvāca paraṃ bhūyaḥ pravakṣyāmi jñānānāṃ jñānam uttamam yaj jñātvā munayaḥ sarve parāṃ siddhim ito gatāḥ A Magasztos szólt: 1. Most tovább haladva, feltárom előtted minden tudás közül a legmagasabbrendű tudást, amelynek birtokában valamennyi bölcs a legfelső tökéletességre emelkedett ebből a világból. |
| 2 इथं जञानम उपाश्रित्य मम साधर्म्यम आगताः सर्गे ऽपि नॊपजायन्ते परलये न वयदन्ति च 2 idaṃ jñānam upāśritya mama sādharmyam āgatāḥ sarge 'pi nopajāyante pralaye na vyathanti ca 2. Akik e tudás ismeretében az én lényemmel azonosultak, az új világteremtéskor sem fognak újjászületni, s a végpusztulás sem ingatja meg őket. |
| 3 मम यॊनिर महथ बरह्म तस्मिन गर्भं थधाम्य अहम संभवः सर्वभूतानां ततॊ भवति भारत 3 mama yonir mahad brahma tasmin garbhaṃ dadhāmy aham saṃbhavaḥ sarvabhūtānāṃ tato bhavati bhārata 3. A nagy Brahman az én anyaméhem, s én vetek magot is belé; minden lény létrejötte innét sarjad, Bhárata. |
| 4 सर्वयॊनिषु कौन्तेय मूर्तयः संभवन्ति याः तासां बरह्म महथ यॊनिर अहं बीजप्रथः पिता 4 sarvayoniṣu kaunteya mūrtayaḥ saṃbhavanti yāḥ tāsāṃ brahma mahad yonir ahaṃ bījapradaḥ pitā 4. Bármely forma fakad valamennyi méhben, Kuntí fia, azok méhe a nagy Brahman, nemző atyjuk én vagyok. |
| 5 सत्त्वं रजस तम इति गुणाः परकृतिसंभवाः निबध्नन्ति महाबाहॊ थेहे थेहिनम अव्ययम 5 sattvaṃ rajas tama iti guṇāḥ prakṛtisaṃbhavāḥ nibadhnanti mahābāho dehe dehinam avyayam 5. Jóság, szenvedély, sötétség - ez az anyagból fakadó hármas jelleg bilincsbe veri a testben az örök lelket, erőskarú hős. |
| 6 तत्र सत्त्वं निर्मलत्वात परकाशकम अनामयम सुखसङ्गेन बध्नाति जञानसङ्गेन चानघ 6 tatra sattvaṃ nirmalatvāt prakāśakam anāmayam sukhasaṅgena badhnāti jñānasaṅgena cānagha 6. Ezek közül a jóság folttalan, ragyogó, ép; ezért az örömhöz ragaszkodással és a tudáshoz ragaszkodással bilincsel meg, bűntelen vitéz. |
| 7 रजॊ रागात्मकं विथ्धि तृष्णासङ्गसमुथ्भवम तन निबध्नाति कौन्तेय कर्मसङ्गेन थेहिनम 7 rajo rāgātmakaṃ viddhi tṛṣṇāsaṅgasamudbhavam tan nibadhnāti kaunteya karmasaṅgena dehinam 7. A szenvedélyről tudd, hogy érzelmek fűtik, a vágyhoz ragaszkodás szüli; ez a tettekhez ragaszkodással bilincseli meg a lelket, Kuntí fia. |
| 8 तमस तव अज्ञानजं विथ्धि मॊहनं सर्वथेहिनाम परमाथालस्यनिथ्राभिस तन निबध्नाति भारत 8 tamas tv ajñānajaṃ viddhi mohanaṃ sarvadehinām pramādālasyanidrābhis tan nibadhnāti bhārata 8. A sötétségről tudd, hogy tudatlanságból ered, minden lelket eltompít; ez hanyagsággal, restséggel, álommal bilincsel meg, Bhárata. |
| 9 सत्त्वं सुखे संजयति रजः कर्मणि भारत जञानम आवृत्य तु तमः परमाथे संजयत्य उत 9 sattvaṃ sukhe saṃjayati rajaḥ karmaṇi bhārata jñānam āvṛtya tu tamaḥ pramāde saṃjayaty uta 9. A jóság az örömhöz ragaszkodásra, a szenvedély a tettekhez ragaszkodásra késztet, Bhárata; a sötétség elborítja a tudást, és a hanyagsághoz ragaszkodásra késztet. |
| 10 रजस तमश चाभिभूय सत्त्वं भवति भारत रजः सत्त्वं तमश चैव तमः सत्त्वं रजस तदा 10 rajas tamaś cābhibhūya sattvaṃ bhavati bhārata rajaḥ sattvaṃ tamaś caiva tamaḥ sattvaṃ rajas tathā 10. A szenvedély és a sötétség legyőzése esetén jóság keletkezik, Bhárata; a jóság és sötétség legyőzése esetén szenvedély; a jóság és szenvedély legyőzése esetén sötétség. |
| 11 सर्वथ्वारेषु थेहे ऽसमिन परकाश उपजायते जञानं यथा तथा विथ्याथ विवृथ्धं सत्त्वम इत्य उत 11 sarvadvāreṣu dehe 'smin prakāśa upajāyate jñānaṃ yadā tadā vidyād vivṛddhaṃ sattvam ity uta 11. Ha a test minden kapuján felragyog a világosság és tudás, akkor tudhatod, hogy a jóság került túl súlyba. |
| 12 लॊभः परवृत्तिर आरम्भः कर्मणाम अशमः सपृहा रजस्य एतानि जायन्ते विवृथ्धे भरतर्षभ 12 lobhaḥ pravṛttir ārambhaḥ karmaṇām aśamaḥ spṛhā rajasy etāni jāyante vivṛddhe bharatarṣabha 12. Kapzsiság, igyekvés, tettvágy, nyughatatlanság, kívánság - ezek keletkeznek, ha a szenvedély kerül túlsúlyba, Bháraták hőse. |
| 13 अप्रकाशॊ ऽपरवृत्तिश च परमाथॊ मॊह एव च तमस्य एतानि जायन्ते विवृथ्धे कुरुनन्थन 13 aprakāśo 'pravṛttiś ca pramādo moha eva ca tamasy etāni jāyante vivṛddhe kurunandana 13. Homály, tétlenség, hanyagság, tompultság - ezek keletkeznek, ha a sötétség kerül túlsúlyba, Kuru sarja. |
| 14 यथा सत्त्वे परवृथ्धे तु परलयं याति थेहभृत तथॊत्तमविथां लॊकान अमलान परतिपथ्यते 14 yadā sattve pravṛddhe tu pralayaṃ yāti dehabhṛt tadottamavidāṃ lokān amalān pratipadyate 14. Ha a jóság van túlsúlyban, amikor a halandó elhúny, akkor a Legfőbbet ismerő bölcsek folttalan világába jut. |
| 15 रजसि परलयं गत्वा कर्मसङ्गिषु जायते तदा परलीनस तमसि मूढयॊनिषु जायते 15 rajasi pralayaṃ gatvā karmasaṅgiṣu jāyate tathā pralīnas tamasi mūḍhayoniṣu jāyate 15. Ha szenvedély közben húnyt el, tetteiken csüngők között születik újjá; aki sötétségben múlik ki, ostoba méh szüli újjá. |
| 16 कर्मणः सुकृतस्याहुः सात्त्विकं निर्मलं फलम रजसस तु फलं थुःखम अज्ञानं तमसः फलम 16 karmaṇaḥ sukṛtasyāhuḥ sāttvikaṃ nirmalaṃ phalam rajasas tu phalaṃ duḥkham ajñānaṃ tamasaḥ phalam 16. A helyes cselekvés folttalan, jósággal telt gyümölcsöt terem; a szenvedély gyümölcse szenvedés, a sötétség gyümölcse tudatlanság. |
| 17 सत्त्वात संजायते जञानं रजसॊ लॊभ एव च परमाथमॊहौ तमसॊ भवतॊ ऽजञानम एव च 17 sattvāt saṃjāyate jñānaṃ rajaso lobha eva ca pramādamohau tamaso bhavato 'jñānam eva ca 17. A jóságból tudás sarjad, a szenvedélyből kapzsiság, a sötétségből hanyagság, tompultság és tudatlanság fakad. |
| 18 ऊर्ध्वं गच्छन्ति सत्त्वस्दा मध्ये तिष्ठन्ति राजसाः जघन्यगुणवृत्तस्दा अधॊ गच्छन्ति तामसाः 18 ūrdhvaṃ gacchanti sattvasthā madhye tiṣṭhanti rājasāḥ jaghanyaguṇavṛttasthā adho gacchanti tāmasāḥ 18. Felfelé emelkednek a jóságban élők; középen maradnak a szenvedélyesek; a leghitványabb jellegben, a sötétségben leledzők lefelé süllyednek. |
| 19 नान्यं गुणेभ्यः कर्तारं यथा थरष्टानुपश्यति गुणेभ्यश च परं वेत्ति मथ्भावं सॊ ऽधिगच्छति 19 nānyaṃ guṇebhyaḥ kartāraṃ yadā draṣṭānupaśyati guṇebhyaś ca paraṃ vetti madbhāvaṃ so 'dhigacchati 19. Ha a szemlélő átlátja, hogy minden cselekvést csak az anyag jellegei végeznek, és tudja, ki az, aki fölötte áll e jellegeknek, az én lényembe olvad. |
| 20 गुणान एतान अतीत्य तरीन थेही थेहसमुथ्भवान जन्ममृत्युजराथुःखैर विमुक्तॊ ऽमृतम अश्नुते 20 guṇān etān atītya trīn dehī dehasamudbhavān janmamṛtyujarāduḥkhair vimukto 'mṛtam aśnute 20. Ha a lélek túljut ezen a testből eredő hármas jellegen, megszabadul születéstől, haláltól, öregségtől, szenvedéstől, és halhatatlanságot élvez. |
| 21 अर्जुन उवाच कैर लिङ्गैस तरीन गुणान एतान अतीतॊ भवति परभॊ किमाचारः कदं चैतांस तरीन गुणान अतिवर्तते 21 arjuna uvāca kair liṅgais trīn guṇān etān atīto bhavati prabho kimācāraḥ kathaṃ caitāṃs trīn guṇān ativartate Ardzsuna szólt: 21. Mi a jele annak, hogy valaki túljutott ezen a hármas jellegen, uram? Hogyan él? Hogyan győzi le e hár-mas jelleget? |
| 22 शरीभगवान उवाच परकाशं च परवृत्तिं च मॊहम एव च पाण्डव न थवेष्टि संप्रवृत्तानि न निवृत्तानि काङ्क्षति 22 śrībhagavān uvāca prakāśaṃ ca pravṛttiṃ ca moham eva ca pāṇḍava na dveṣṭi saṃpravṛttāni na nivṛttāni kāṅkṣati A Magasztos szólt: 22. Aki sem a világosságot, sem a tevékenységet, sem a tompultságot nem gyűlöli, ha megjelennek, s nem kívánja, ha eltűnnek, Pándu fia, |
| 23 उथासीनवथ आसीनॊ गुणैर यॊ न विचाल्यते गुणा वर्तन्त इत्य एव यॊ ऽवतिष्ठति नेङ्गते 23 udāsīnavad āsīno guṇair yo na vicālyate guṇā vartanta ity eva yo 'vatiṣṭhati neṅgate 23. közömbös nyugalmából e jellegek nem zökkentik ki, s emellett marad: "A jellegek működnek maguktól", és nem inog meg, |
| 24 समथुःखसुखः सवस्दः समलॊष्टाश्मकाञ्चनः तुल्यप्रियाप्रियॊ धीरस तुल्यनिन्थात्मसंस्तुतिः 24 samaduḥkhasukhaḥ svasthaḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ tulyapriyāpriyo dhīras tulyanindātmasaṃstutiḥ 24. mindegy neki öröm-bánat, mindegy neki göröngy, kő, arany; önálló, jót és rosszat, szidalmat-dícséretet egyformán fogad, kitartó, |
| 25 मानापमानयॊस तुल्यस तुल्यॊ मित्रारिपक्षयॊः सर्वारम्भपरित्यागी गुणातीतः स उच्यते 25 mānāpamānayos tulyas tulyo mitrāripakṣayoḥ sarvārambhaparityāgī guṇātītaḥ sa ucyate 25. megvetést vagy megbecsülést, barátot és ellenséget azonosnak tekint, minden célkitűzésről lemondott - arról mondják, hogy túljutott a hármas jellegen. |
| 26 मां च यॊ ऽवयभिचारेण भक्तियॊगेन सेवते स गुणान समतीत्यैतान बरह्मभूयाय कल्पते 26 māṃ ca yo 'vyabhicāreṇa bhaktiyogena sevate sa guṇān samatītyaitān brahmabhūyāya kalpate 26. És aki engem szeretet-jógával szolgál ernyedetlenül, az túljut e jellegeken, és megérett a Brahman-létre. |
| 27 बरह्मणॊ हि परतिष्ठाहम अमृतस्याव्ययस्य च शाश्वतस्य च धर्मस्य सुखस्यैकान्तिकस्य च 27 brahmaṇo hi pratiṣṭhāham amṛtasyāvyayasya ca śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca 27. Mert én vagyok a halhatatlan, el-nem-múló Brah-mannak, az Örök Törvénynek és a beteljesült üdvös-ségnek a fenntartója. Így hangzik A Magasztos Szózatában A hármas jelleg megkülönböztetésének jógája című tizennegyedik tanítás. |
XV. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच ऊर्ध्वमूलम अधःशाखम अश्वत्दं पराहुर अव्ययम छन्थांसि यस्य पर्णानि यस तं वेथ स वेथवित 1 śrībhagavān uvāca ūrdhvamūlam adhaḥśākham aśvatthaṃ prāhur avyayam chandāṃsi yasya parṇāni yas taṃ veda sa vedavit A Magasztos szólt: 1. Mondják, hogy van egy gyökerével felfelé, ágaival lefelé álló, örökkévaló Fügefa; levelei a Védák; aki ezt ismeri, az Véda-ismerő. |
| 2 अधश चॊर्ध्वं परसृतास तस्य शाखा; गुणप्रवृथ्धा विषयप्रवालाः अधश च मूलान्य अनुसंततानि; कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलॊके 2 adhaś cordhvaṃ prasṛtās tasya śākhā; guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ adhaś ca mūlāny anusaṃtatāni; karmānubandhīni manuṣyaloke 2. Ágai lefelé és felfelé nyúlnak, a hármas jellegből sarjadnak, hajtásai az érzékbenyomások, míg gyökerei lefelé elágaznak és a tettekhez bilincselik az emberek világát. |
| 3 न रूपम अस्येह तदॊपलभ्यते; नान्तॊ न चाथिर न च संप्रतिष्ठा अश्वत्दम एनं सुविरूढमूलम; असङ्गशस्त्रेण थृढेन छित्त्वा 3 na rūpam asyeha tathopalabhyate; nānto na cādir na ca saṃpratiṣṭhā aśvattham enaṃ suvirūḍhamūlam; asaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā 3. Ennek alakját senki sem fogja fel így a földön, sem végét, sem kezdetét, sem fennállását. E szívós gyökerű fügefát a szenvtelenség kemény fejszéjével döntsd ki. |
| 4 ततः पथं तत्परिमार्गितव्यं; यस्मिन गता न निवर्तन्ति भूयः तम एव चाथ्यं पुरुषं परपथ्ये; यतः परवृत्तिः परसृता पुराणी 4 tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ; yasmin gatā na nivartanti bhūyaḥ tam eva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye; yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī 4. Azután keresd azt az utat, amelyen elindulva nincs több visszatérés: "Ahhoz az ősi Lélekhez igyekszem, akiből a létezés valaha kiáradt". |
| 5 निर्मानमॊहा जितसङ्गथॊषा; अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः थवन्थ्वैर विमुक्ताः सुखथुःखसंज्ञैर; गच्छन्त्य अमूढाः पथम अव्ययं तत 5 nirmānamohā jitasaṅgadoṣā; adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ dvandvair vimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃjñair; gacchanty amūḍhāḥ padam avyayaṃ tat 5. Akik dölyföt-balgaságot levetkőznek, ragaszkodás hibáját legyőzik, örökké a Legfelső Szellem felé fordulnak, vágyakat felejtenek, öröm-bánat ellentét-párjától megszabadulnak, azok tévedhetetlenül eljutnak arra az örök helyre. |
| 6 न तथ भासयते सूर्यॊ न शशाङ्कॊ न पावकः यथ गत्वा न निवर्तन्ते तथ धाम परमं मम 6 na tad bhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ yad gatvā na nivartante tad dhāma paramaṃ mama 6. Nem a Nap világít ott, nem a Hold és nem a tűz, ahonnét nem tér vissza az oda jutó; ez az én legfelső székhelyem. |
| 7 ममैवांशॊ जीवलॊके जीवभूतः सनातनः मनःषष्ठानीन्थ्रियाणि परकृतिस्दानि कर्षति 7 mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati 7. Énemnek egy örök része az élők világában az élők lelkévé válik, és magára ölti az anyagból az öt érzéket és a gondolkozást. |
| 8 शरीरं यथ अवाप्नॊति यच चाप्य उत्क्रामतीश्वरः गृहीत्वैतानि संयाति वायुर गन्धान इवाशयात 8 śarīraṃ yad avāpnoti yac cāpy utkrāmatīśvaraḥ gṛhītvaitāni saṃyāti vāyur gandhān ivāśayāt 8. Midőn a lélek egy testbe költözik vagy távozik belőle, ezeket magával viszi, mint szél az illatot, úgy megy tovább előző helyéről. |
| 9 शरॊत्रं चक्षुः सपर्शनं च रसनं घराणम एव च अधिष्ठाय मनश चायं विषयान उपसेवते 9 śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇam eva ca adhiṣṭhāya manaś cāyaṃ viṣayān upasevate 9. Ő kormányozza a hallást, látást, tapintást, ízlelést, szaglást és gondolkozást, s használja ezeket az érzékeket. |
| 10 उत्क्रामन्तं सदितं वापि भुञ्जानं वा गुणान्वितम विमूढा नानुपश्यन्ति पश्यन्ति जञानचक्षुषः 10 utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ 10. De akár benn van, akár távozik, akár élvezi ezeket, a balgák nem látják, mert a hármas jelleg rátapad; csak a tudás szeme látja meg. |
| 11 यतन्तॊ यॊगिनश चैनं पश्यन्त्य आत्मन्य अवस्दितम यतन्तॊ ऽपय अकृतात्मानॊ नैनं पश्यन्त्य अचेतसः 11 yatanto yoginaś cainaṃ paśyanty ātmany avasthitam yatanto 'py akṛtātmāno nainaṃ paśyanty acetasaḥ 11. A törekvő jógik meglátják önmagunkban; ám a tudatlan, fegyelmezetlen eszű hiába törekszik, nem látja meg. |
| 12 यथ आथित्यगतं तेजॊ जगथ भासयते ऽखिलम यच चन्थ्रमसि यच चाग्नौ तत तेजॊ विथ्धि मामकम 12 yad ādityagataṃ tejo jagad bhāsayate 'khilam yac candramasi yac cāgnau tat tejo viddhi māmakam 12. A Napban rejlő fény, amely megvilágítja az egész földet, s a Hold és a tűz fénye az én fényem, tudd meg. |
| 13 गाम आविश्य च भूतानि धारयाम्य अहम ओजसा पुष्णामि चौषधीः सर्वाः सॊमॊ भूत्वा रसात्मकः 13 gām āviśya ca bhūtāni dhārayāmy aham ojasā puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ 13. S a talajba hatolva én táplálom életerőmmel az élőket, és életnedvvel telt Holddá válva, sarjasztom az összes növényt. |
| 14 अहं वैश्वानरॊ भूत्वा पराणिनां थेहम आश्रितः पराणापानसमायुक्तः पचाम्य अन्नं चतुर्विधम 14 ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ deham āśritaḥ prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmy annaṃ caturvidham 14. Mint belső tűz lakozom minden lélegző testében, s belélegzés-kilélegzés segítségével végzem a négyféle étel megemésztését. |
| 15 सर्वस्य चाहं हृथि संनिविष्टॊ; मत्तः समृतिर जञानम अपॊहनं च वेथैश च सर्वैर अहम एव वेथ्यॊ; वेथान्तकृथ वेथविथ एव चाहम 15 sarvasya cāhaṃ hṛdi saṃniviṣṭo; mattaḥ smṛtir jñānam apohanaṃ ca vedaiś ca sarvair aham eva vedyo; vedāntakṛd vedavid eva cāham 15. Minden ember szívében lakozom, s tőlem származik az emlékezet, a tudás, a tagadás. Az összes Véda az én megismerésemet célozza, s én vagyok a Védánta upanisadok] szerzője és a Véda értője. |
| 16 थवाव इमौ पुरुषौ लॊके कषरश चाक्षर एव च कषरः सर्वाणि भूतानि कूटस्दॊ ऽकषर उच्यते 16 dvāv imau puruṣau loke kṣaraś cākṣara eva ca kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭastho 'kṣara ucyate 16. Kétféle lélek létezik ezen a világon: múlandó és örökkévaló. A múlandót az élőlények összessége képezi, a tökéletességre jutottat nevezik örökkévalónak. |
| 17 उत्तमः पुरुषस तव अन्यः परमात्मेत्य उथाहृतः यॊ लॊकत्रयम आविश्य बिभर्त्य अव्यय ईश्वरः 17 uttamaḥ puruṣas tv anyaḥ paramātmety udāhṛtaḥ yo lokatrayam āviśya bibharty avyaya īśvaraḥ 17. De létezik egy más, magasabbrendű lélek is, amelyet Legfelső Szellem néven említenek; ez romolhatatlan úr, áthatja és fenntartja a Három Világot. |
| 18 यस्मात कषरम अतीतॊ ऽहम अक्षराथ अपि चॊत्तमः अतॊ ऽसमि लॊके वेथे च परदितः पुरुषॊत्तमः 18 yasmāt kṣaram atīto 'ham akṣarād api cottamaḥ ato 'smi loke vede ca prathitaḥ puruṣottamaḥ 18. Mivel én fölötte állok a múlandónak és magasabb vagyok az örökkévalónál is, Legmagasztosabb Lélek néven magasztal a világ és a Védák. |
| 19 यॊ माम एवम असंमूढॊ जानाति पुरुषॊत्तमम स सर्वविथ भजति मां सर्वभावेन भारत 19 yo mām evam asaṃmūḍho jānāti puruṣottamam sa sarvavid bhajati māṃ sarvabhāvena bhārata 19. Aki világosan látva így ismer, mint Legmagasztosabb Lelket, az mindent tud, és engem fog imádni egész lényével, Bhárata. |
| 20 इति गुह्यतमं शास्त्रम इथम उक्तं मयानघ एतथ बुथ्ध्वा बुथ्धिमान सयात कृतकृत्यश च भारत 20 iti guhyatamaṃ śāstram idam uktaṃ mayānagha etad buddhvā buddhimān syāt kṛtakṛtyaś ca bhārata 20. Íme, feltártam előtted a legtitkosabb tanítást, bűntelen hős; aki ezt felfogja, bölcs lesz és elérte célját, Bhárata. Így hangzik A Magasztos Szózatában A Legmagasabb Lélek jógája című tizenötödik tanítás. |
XVI. Ének
szerkesztés| 1 शरीभगवान उवाच अभयं सत्त्वसंशुथ्धिर जञानयॊगव्यवस्दितिः थानं थमश च यज्ञश च सवाध्यायस तप आर्जवम 1 śrībhagavān uvāca abhayaṃ sattvasaṃśuddhir jñānayogavyavasthitiḥ dānaṃ damaś ca yajñaś ca svādhyāyas tapa ārjavam A Magasztos szólt: 1. Biztonság, lénye megtisztulása, tudás jógájában kitartás, adakozás, mérséklet, áldozás, Véda-tanulás, vezeklés, becsületesség, |
| 2 अहिंसा सत्यम अक्रॊधस तयागः शान्तिर अपैशुनम थया भूतेष्व अलॊलुप्त्वं मार्थवं हरीर अचापलम 2 ahiṃsā satyam akrodhas tyāgaḥ śāntir apaiśunam dayā bhūteṣv aloluptvaṃ mārdavaṃ hrīr acāpalam 2. nem-ártás, igazmondás, nem-haragvás, lemondás, béke, jóakarat, könyörület, igénytelenség, szelídség, szemérem, megbízhatóság, |
| 3 तेजः कषमा धृतिः शौचम अथ्रॊहॊ नातिमानिता भवन्ति संपथं थैवीम अभिजातस्य भारत 3 tejaḥ kṣamā dhṛtiḥ śaucam adroho nātimānitā bhavanti saṃpadaṃ daivīm abhijātasya bhārata 3. életerő, megbocsájtás, kitartás, tisztaság, engedékenység, szerénység - ezek jellemzik azt, aki isteni sorsra született, Bhárata. |
| 4 थम्भॊ थर्पॊ ऽतिमानश च करॊधः पारुष्यम एव च अज्ञानं चाभिजातस्य पार्द संपथम आसुरीम 4 dambho darpo 'timānaś ca krodhaḥ pāruṣyam eva ca ajñānaṃ cābhijātasya pārtha saṃpadam āsurīm 4. Álnokság, gőg, önteltség, harag, durvaság, tudatlanság jellemzi a démoni sorsra születőket, Prithá fia. |
| 5 थैवी संपथ विमॊक्षाय निबन्धायासुरी मता मा शुचः संपथं थैवीम अभिजातॊ ऽसि पाण्डव 5 daivī saṃpad vimokṣāya nibandhāyāsurī matā mā śucaḥ saṃpadaṃ daivīm abhijāto 'si pāṇḍava 5. Az isteni sors megváltásra, a démoni kötöttségre vezet, így tudják. Te ne aggódj, Pándu fia: isteni sorsra születtél. |
| 6 थवौ भूतसर्गौ लॊके ऽसमिन थैव आसुर एव च थैवॊ विस्तरशः परॊक्त आसुरं पार्द मे शृणु 6 dvau bhūtasargau loke 'smin daiva āsura eva ca daivo vistaraśaḥ prokta āsuraṃ pārtha me śṛṇu 6. Kétféle teremtett lény van e világon: isteni és démoni. Az isteniről bővebben szóltam, most halld meg a démonit, Prithá fia. |
| 7 परवृत्तिं च निवृत्तिं च जना न विथुर आसुराः न शौचं नापि चाचारॊ न सत्यं तेषु विथ्यते 7 pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca janā na vidur āsurāḥ na śaucaṃ nāpi cācāro na satyaṃ teṣu vidyate 7. A démoni emberek nem tudják, mit kell tenni és mit nem szabad tenni. Sem tisztaság, sem illendőség, sem igazság nem található bennük. |
| 8 असत्यम अप्रतिष्ठं ते जगथ आहुर अनीश्वरम अपरस्परसंभूतं किम अन्यत कामहैतुकम 8 asatyam apratiṣṭhaṃ te jagad āhur anīśvaram aparasparasaṃbhūtaṃ kim anyat kāmahaitukam 8. Azt hirdetik, hogy a világ valótlan, alaptalan, nincs irányítója, véletlenszerűen jött létre, létrehozó oka a vágy, semmi más. |
| 9 एतां थृष्टिम अवष्टभ्य नष्टात्मानॊ ऽलपबुथ्धयः परभवन्त्य उग्रकर्माणः कषयाय जगतॊ ऽहिताः 9 etāṃ dṛṣṭim avaṣṭabhya naṣṭātmāno 'lpabuddhayaḥ prabhavanty ugrakarmāṇaḥ kṣayāya jagato 'hitāḥ 9. Ilyen nézeteket táplálnak e romlott lelkű, rövid eszű emberek, s gaztetteikkel a világ romlását idézik elő e kártevők. |
| 10 कामम आश्रित्य थुष्पूरं थम्भमानमथान्विताः मॊहाथ गृहीत्वासथ्ग्राहान परवर्तन्ते ऽशुचिव्रताः 10 kāmam āśritya duṣpūraṃ dambhamānamadānvitāḥ mohād gṛhītvāsadgrāhān pravartante 'śucivratāḥ 10. Hamissággal, gőggel, fennhéjázással eltelve, kielégíthetetlen vágyaikat hajszolják, balgaságukban aljas eszközökhöz nyúlnak, tisztátalan célokra törnek. |
| 11 चिन्ताम अपरिमेयां च परलयान्ताम उपाश्रिताः कामॊपभॊगपरमा एतावथ इति निश्चिताः 11 cintām aparimeyāṃ ca pralayāntām upāśritāḥ kāmopabhogaparamā etāvad iti niścitāḥ 11. Korlátlan képzelgéseiknek csak a halál vet véget; kéjek élvezetébe merülnek, vallva: csak ez van. |
| 12 आशापाशशतैर बथ्धाः कामक्रॊधपरायणाः ईहन्ते कामभॊगार्दम अन्यायेनार्दसंचयान 12 āśāpāśaśatair baddhāḥ kāmakrodhaparāyaṇāḥ īhante kāmabhogārtham anyāyenārthasaṃcayān 12. Száz meg száz remény pányvája hurkolja be őket, minden gondjuk a vágy és a harag, s vágyaik kielégítése kedvéért igaztalan úton kincsek halmozására igyekeznek. |
| 13 इथम अथ्य मया लब्धम इथं पराप्स्ये मनॊरदम इथम अस्तीथम अपि मे भविष्यति पुनर धनम 13 idam adya mayā labdham idaṃ prāpsye manoratham idam astīdam api me bhaviṣyati punar dhanam 13. "Ma ezt szereztem; emezt az óhajomat el fogom érni; ez az enyém; legközelebb ez a vagyon is az enyém lesz. |
| 14 असौ मया हतः शत्रुर हनिष्ये चापरान अपि ईश्वरॊ ऽहम अहं भॊगी सिथ्धॊ ऽहं बलवान सुखी 14 asau mayā hataḥ śatrur haniṣye cāparān api īśvaro 'ham ahaṃ bhogī siddho 'haṃ balavān sukhī 14. Ezt az ellenségemet megöltem, a többit is meg fogom ölni; úr vagyok, élvezek; sikeres vagyok, erős, boldog. |
| 15 आढ्यॊ ऽभिजनवान अस्मि कॊ ऽनयॊ ऽसति सथृशॊ मया यक्ष्ये थास्यामि मॊथिष्य इत्य अज्ञानविमॊहिताः 15 āḍhyo 'bhijanavān asmi ko 'nyo 'sti sadṛśo mayā yakṣye dāsyāmi modiṣya ity ajñānavimohitāḥ 15. Gazdag vagyok, előkelő; ki mérhető hozzám? Áldozni fogok, adományt osztok vígan élek" - gondolják tudatlanságukban elvakulva, |
| 16 अनेकचित्तविभ्रान्ता मॊहजालसमावृताः परसक्ताः कामभॊगेषु पतन्ति नरके ऽशुचौ 16 anekacittavibhrāntā mohajālasamāvṛtāḥ prasaktāḥ kāmabhogeṣu patanti narake 'śucau 16. számtalan elgondolásukba belezavarodva, káprázatok hálójával befonva, kéjeik élvezetéhez kötődve, és szennyes pokolra zuhannak. |
| 17 आत्मसंभाविताः सतब्धा धनमानमथान्विताः यजन्ते नामयज्ञैस ते थम्भेनाविधिपूर्वकम 17 ātmasaṃbhāvitāḥ stabdhā dhanamānamadānvitāḥ yajante nāmayajñais te dambhenāvidhipūrvakam 17. Önteltek, felfuvalkodottak, vagyonuktól és tekintélyüktől megmámorosodtak, áldozatuk csak névleges, képmutató, szabálytalan. |
| 18 अहंकारं बलं थर्पं कामं करॊधं च संश्रिताः माम आत्मपरथेहेषु परथ्विषन्तॊ ऽभयसूयकाः 18 ahaṃkāraṃ balaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ ca saṃśritāḥ mām ātmaparadeheṣu pradviṣanto 'bhyasūyakāḥ 18. Önzés, erőszak, gőg, vágy, harag tölti el őket; engem mind saját testükben, mind másokéban gyűlölnek, gyaláznak. |
| 19 तान अहं थविषतः करूरान संसारेषु नराधमान कषिपाम्य अजस्रम अशुभान आसुरीष्व एव यॊनिषु 19 tān ahaṃ dviṣataḥ krūrān saṃsāreṣu narādhamān kṣipāmy ajasram aśubhān āsurīṣv eva yoniṣu 19. Ezeket a megátalkodott, mocskos gyűlölködőket, emberek legalantasabbjait újra meg újra démoni méhbe vetem az újjászületések során. |
| 20 आसुरीं यॊनिम आपन्ना मूढा जन्मनि जन्मनि माम अप्राप्यैव कौन्तेय ततॊ यान्त्य अधमां गतिम 20 āsurīṃ yonim āpannā mūḍhā janmani janmani mām aprāpyaiva kaunteya tato yānty adhamāṃ gatim 20. Démoni méhbe kerülnek születésről születésre az ostobák, nem jutnak el hozzám, Kuntí fia, s a legmélyebb helyre süllyednek. |
| 21 तरिविधं नरकस्येथं थवारं नाशनम आत्मनः कामः करॊधस तदा लॊभस तस्माथ एतत तरयं तयजेत 21 trividhaṃ narakasyedaṃ dvāraṃ nāśanam ātmanaḥ kāmaḥ krodhas tathā lobhas tasmād etat trayaṃ tyajet 21. Három lélekemésztő kapuja van ennek a pokolnak: kéjvágy, harag, kapzsiság; ezért e hármat kerülni kell. |
| 22 एतैर विमुक्तः कौन्तेय तमॊथ्वारैस तरिभिर नरः आचरत्य आत्मनः शरेयस ततॊ याति परां गतिम 22 etair vimuktaḥ kaunteya tamodvārais tribhir naraḥ ācaraty ātmanaḥ śreyas tato yāti parāṃ gatim 22. Aki megmenekül a sötétség e három kapujától, Kuntí fia, az saját üdvén tud munkálkodni, utána a legmagasabb célhoz ér. |
| 23 यः शास्त्रविधिम उत्सृज्य वर्तते कामकारतः न स सिथ्धिम अवाप्नॊति न सुखं न परां गतिम 23 yaḥ śāstravidhim utsṛjya vartate kāmakārataḥ na sa siddhim avāpnoti na sukhaṃ na parāṃ gatim 23. Aki a szent könyvek utasításait figyelmen kívül hagyja, és kénye-kedve szerint él, az nem éri el a tökéletességet, a boldogságot, a legmagasabb célt. |
| 24 तस्माच छास्त्रं परमाणं ते कार्याकार्यव्यवस्दितौ जञात्वा शास्त्रविधानॊक्तं कर्म कर्तुम इहार्हसि 24 tasmāc chāstraṃ pramāṇaṃ te kāryākāryavyavasthitau jñātvā śāstravidhānoktaṃ karma kartum ihārhasi 24. Ezért a szent könyvek irányítsanak annak eldöntésében, mit szabad tenni, és mit nem; a szent könyvek rendeléseinek ismeretében kell végezned dolgaidat e földön. Így hangzik A Magasztos Szózatában Az isteni és démoni sors megkülönböztetésének jógája című tizenhatodik tanítás. |
XVII. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच ये शास्त्रविधिम उत्सृज्य यजन्ते शरथ्धयान्विताः तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वम आहॊ रजस तमः 1 arjuna uvāca ye śāstravidhim utsṛjya yajante śraddhayānvitāḥ teṣāṃ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa sattvam āho rajas tamaḥ Ardzsuna szólt: 1. Aki a szent könyvek utasításait figyelmen kívül hagyja, de hittel áldozik, az milyen helyzetben van, Krisna? Jóság, szenvedély, vagy sötétség állapotában? |
| 2 शरीभगवान उवाच तरिविधा भवति शरथ्धा थेहिनां सा सवभावजा सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां शृणु 2 śrībhagavān uvāca trividhā bhavati śraddhā dehināṃ sā svabhāvajā sāttvikī rājasī caiva tāmasī ceti tāṃ śṛṇu A Magasztos szólt: 2. Háromféle az emberek hite, egyéniségüktől függőleg: jó, szenvedélyes, vagy sötét. Hallgasd meg. |
| 3 सत्त्वानुरूपा सर्वस्य शरथ्धा भवति भारत शरथ्धामयॊ ऽयं पुरुषॊ यॊ यच्छ्रथ्धः स एव सः 3 sattvānurūpā sarvasya śraddhā bhavati bhārata śraddhāmayo 'yaṃ puruṣo yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ 3. Mindenkinek a hite olyan, amilyen az egész lénye, Bhárata; az ember lényegét a hit adja: ki miben hisz, azzal azonos. |
| 4 यजन्ते सात्त्विका थेवान यक्षरक्षांसि राजसाः परेतान भूतगणांश चान्ये यजन्ते तामसा जनाः 4 yajante sāttvikā devān yakṣarakṣāṃsi rājasāḥ pretān bhūtagaṇāṃś cānye yajante tāmasā janāḥ 4. A jók az isteneknek áldoznak; a szenvedélyesek jaksáknak és ráksaszáknak; a sötétség rabjai kísérteteknek és lidérceknek. |
| 5 अशास्त्रविहितं घॊरं तप्यन्ते ये तपॊ जनाः थम्भाहंकारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः 5 aśāstravihitaṃ ghoraṃ tapyante ye tapo janāḥ dambhāhaṃkārasaṃyuktāḥ kāmarāgabalānvitāḥ 5. Akik a szent iratokban nem javallott, kegyetlen önsanyargatással vezekelnek, álnokságtól és önzéstől fűtve, vággyal, szenvedéllyel, erőszakkal eltelve, |
| 6 कर्शयन्तः शरीरस्दं भूतग्रामम अचेतसः मां चैवान्तःशरीरस्दं तान विथ्ध्य आसुरनिश्चयान 6 karśayantaḥ śarīrasthaṃ bhūtagrāmam acetasaḥ māṃ caivāntaḥśarīrasthaṃ tān viddhy āsuraniścayān 6. ostobán gyötörve a testüket alkotó elemeket és engem is, aki testük belsejében lakozom - azokat démoni beállítottságúnak tudhatod. |
| 7 आहारस तव अपि सर्वस्य तरिविधॊ भवति परियः यज्ञस तपस तदा थानं तेषां भेथम इमं शृणु 7 āhāras tv api sarvasya trividho bhavati priyaḥ yajñas tapas tathā dānaṃ teṣāṃ bhedam imaṃ śṛṇu 7. Táplálékot is ki-ki háromfélét kedvel, s ugyanígy áldozatot, vezeklést, adakozást; hallgasd meg, mi a különbség ezek között. |
| 8 आयुःसत्त्वबलारॊग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः रस्याः सनिग्धाः सदिरा हृथ्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः 8 āyuḥsattvabalārogyasukhaprītivivardhanāḥ rasyāḥ snigdhāḥ sthirā hṛdyā āhārāḥ sāttvikapriyāḥ 8. Hosszú életet, jellemet, erőt, egészséget, boldogságot, kedvet növelő, ízes, puha, tápláló, jóleső ételt szeretnek a jók. |
| 9 कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविथाहिनः आहारा राजसस्येष्टा थुःखशॊकामयप्रथाः 9 kaṭvamlalavaṇātyuṣṇatīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ āhārā rājasasyeṣṭā duḥkhaśokāmayapradāḥ 9. Keserű, savanyú, sós, forró, csípős, kemény, maró ételt kívánnak a szenvedélyesek, ami fájdalmat, bánatot, betegséget eredményez. |
| 10 यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत उच्छिष्टम अपि चामेध्यं भॊजनं तामसप्रियम 10 yātayāmaṃ gatarasaṃ pūti paryuṣitaṃ ca yat ucchiṣṭam api cāmedhyaṃ bhojanaṃ tāmasapriyam 10. Állott, ízetlen, büdös, romlott, tisztátalan, maradék ételt szeretnek a sötétség rabjai. |
| 11 अफलाकाङ्क्षिभिर यज्ञॊ विधिथृष्टॊ य इज्यते यष्टव्यम एवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः 11 aphalākāṅkṣibhir yajño vidhidṛṣṭo ya ijyate yaṣṭavyam eveti manaḥ samādhāya sa sāttvikaḥ 11. Jó az az áldozat, amelyet jutalom vágya nélkül, szabály szerint mutat be az áldozó, azzal az elgondolással, hogy áldozni kötelesség. |
| 12 अभिसंधाय तु फलं थम्भार्दम अपि चैव यत इज्यते भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विथ्धि राजसम 12 abhisaṃdhāya tu phalaṃ dambhārtham api caiva yat ijyate bharataśreṣṭha taṃ yajñaṃ viddhi rājasam 12. Szenvedélyes az az áldozat, Bharaták hőse, amelyet jutalomra számítva vagy képmutatásból mutatnak be. |
| 13 विधिहीनम असृष्टान्नं मन्त्रहीनम अथक्षिणम शरथ्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते 13 vidhihīnam asṛṣṭānnaṃ mantrahīnam adakṣiṇam śraddhāvirahitaṃ yajñaṃ tāmasaṃ paricakṣate 13. A szabályokat felrúgó, étel felajánlását mellőző, áldozati igéket sem mondó, a papot nem jutalmazó áldozatot sötétnek tekintsd. |
| 14 थेवथ्विजगुरुप्राज्ञपूजनं शौचम आर्जवम बरह्मचर्यम अहिंसा च शारीरं तप उच्यते 14 devadvijaguruprājñapūjanaṃ śaucam ārjavam brahmacaryam ahiṃsā ca śārīraṃ tapa ucyate 14. Istenek, papok, tanítók, bölcsek tisztelete, tisztaság, becsületesség, önmegtartóztatás, nem-ártás - ezt nevezik a test vezeklésének. |
15 अनुथ्वेगकरं वाक्यं सत्यं परियहितं च यत सवाध्यायाभ्यसनं चैव वाङ्मयं तप उच्यते 15 anudvegakaraṃ vākyaṃ satyaṃ priyahitaṃ ca yat svādhyāyābhyasanaṃ caiva vāṅmayaṃ tapa ucyate 15. Senkit sem sértő, igaz, kellemes, hasznos beszéd, és a Véda-szövegek gyakorlása - ezt nevezik a beszéd vezeklésének. |
| 16 मनःप्रसाथः सौम्यत्वं मौनम आत्मविनिग्रहः भावसंशुथ्धिर इत्य एतत तपॊ मानसम उच्यते 16 manaḥprasādaḥ saumyatvaṃ maunam ātmavinigrahaḥ bhāvasaṃśuddhir ity etat tapo mānasam ucyate 16. Derűs elme, szelídség, hallgatagság, önfegyelem, tisztalelkűség - ezt nevezik a gondolkozás vezeklésének. |
| 17 शरथ्धया परया तप्तं तपस तत तरिविधं नरैः अफलाकाङ्क्षिभिर युक्तैः सात्त्विकं परिचक्षते 17 śraddhayā parayā taptaṃ tapas tat trividhaṃ naraiḥ aphalākāṅkṣibhir yuktaiḥ sāttvikaṃ paricakṣate 17. Ezt a háromféle vezeklést, amelyet igaz hittel, jutalom vágya nélkül végeznek a jógát követő emberek, tekintsd jónak. |
| 18 सत्कारमानपूजार्दं तपॊ थम्भेन चैव यत करियते तथ इह परॊक्तं राजसं चलम अध्रुवम 18 satkāramānapūjārthaṃ tapo dambhena caiva yat kriyate tad iha proktaṃ rājasaṃ calam adhruvam 18. A jutalom, hírnév vagy tisztelet kedvéért, vagy képmutatásból végzett vezeklést nevezik szenvedélyesnek; ez ingatag, bizonytalan. |
| 19 मूढग्राहेणात्मनॊ यत पीडया करियते तपः परस्यॊत्साथनार्दं वा तत तामसम उथाहृतम 19 mūḍhagrāheṇātmano yat pīḍayā kriyate tapaḥ parasyotsādanārthaṃ vā tat tāmasam udāhṛtam 19. Az ostoba szeszélyből, önkínzással vagy mások elpusztítása érdekében történő vezeklést mondják sötétnek. |
| 20 थातव्यम इति यथ थानं थीयते ऽनुपकारिणे थेशे काले च पात्रे च तथ थानं सात्त्विकं समृतम 20 dātavyam iti yad dānaṃ dīyate 'nupakāriṇe deśe kāle ca pātre ca tad dānaṃ sāttvikaṃ smṛtam 20. "Az adakozás kötelesség" - aki így gondolkozva, ellenszolgáltatás nélkül, megfelelő helyen és időben, méltó személynek ad adományt, annak adománya jónak tekintendő. |
| 21 यत तु परत्युपकारार्दं फलम उथ्थिश्य वा पुनः थीयते च परिक्लिष्टं तथ थानं राजसं समृतम 21 yat tu pratyupakārārthaṃ phalam uddiśya vā punaḥ dīyate ca parikliṣṭaṃ tad dānaṃ rājasaṃ smṛtam 21. Ám amit viszonzás reményében, vagy hasznot remélve, vagy kelletlenül adnak, az ilyen adomány szenvedélyesnek tekintendő. |
| 22 अथेशकाले यथ थानम अपात्रेभ्यश च थीयते असत्कृतम अवज्ञातं तत तामसम उथाहृतम 22 adeśakāle yad dānam apātrebhyaś ca dīyate asatkṛtam avajñātaṃ tat tāmasam udāhṛtam 22. A nem megfelelő helyen és időben, méltatlan személynek, tiszteletlenül, megvetéssel nyújtott adományt sötétnek nevezik. |
| 23 ओं तत सथ इति निर्थेशॊ बरह्मणस तरिविधः समृतः बराह्मणास तेन वेथाश च यज्ञाश च विहिताः पुरा 23 oṃ tat sad iti nirdeśo brahmaṇas trividhaḥ smṛtaḥ brāhmaṇās tena vedāś ca yajñāś ca vihitāḥ purā 23. A hagyomány szerint az ÓM, TAT, SZAT hármas utasítást adta a Teremtő vagy: ÓM, TAT, SZAT - ezt tartják Brahmá hármas meghatározásának]; ezzel rendelkezett hajdan a papok, Védák és áldozatok felől. |
| 24 तस्माथ ओम इत्य उथाहृत्य यज्ञथानतपःक्रियाः परवर्तन्ते विधानॊक्ताः सततं बरह्मवाथिनाम 24 tasmād om ity udāhṛtya yajñadānatapaḥkriyāḥ pravartante vidhānoktāḥ satataṃ brahmavādinām 24. Ezért rendelésének megfelelően az ÓM ige kiejtésével kezdik mindig az áldozat, az adakozás és a vezeklés szertartását a Brahman-hirdetők. |
| 25 तथ इत्य अनभिसंधाय फलं यज्ञतपःक्रियाः थानक्रियाश च विविधाः करियन्ते मॊक्षकाङ्क्षिभिः 25 tad ity anabhisaṃdhāya phalaṃ yajñatapaḥkriyāḥ dānakriyāś ca vividhāḥ kriyante mokṣakāṅkṣibhiḥ 25. TAT ('Ez') szóval kísérik az áldozat és vezeklés szertartását, valamint a különféle adakozási szertartásokat a megváltást keresők, nem számítva jutalomra érte. |
| 26 सथ्भावे साधुभावे च सथ इत्य एतत परयुज्यते परशस्ते कर्मणि तदा सच्छब्थः पार्द युज्यते 26 sadbhāve sādhubhāve ca sad ity etat prayujyate praśaste karmaṇi tathā sacchabdaḥ pārtha yujyate 26.A SZAT ('Létező', 'Jó') szó használatos létezés (szad-bháva) és szentség (szádhu-bháva) értelemben, és a dícséretes tettre is a szat kifejezést alkalmazzák, Prithá fia. |
| 27 यज्ञे तपसि थाने च सदितिः सथ इति चॊच्यते कर्म चैव तथर्दीयं सथ इत्य एवाभिधीयते 27 yajñe tapasi dāne ca sthitiḥ sad iti cocyate karma caiva tadarthīyaṃ sad ity evābhidhīyate 27. Áldozásban, vezeklésben és adakozásban a buzgalmat szintén szat ('helyes') szóval illetik, és az erre irányuló cselekvésre is a szat kifejezést használják. |
| 28 अश्रथ्धया हुतं थत्तं तपस तप्तं कृतं च यत असथ इत्य उच्यते पार्द न च तत परेत्य नॊ इह 28 aśraddhayā hutaṃ dattaṃ tapas taptaṃ kṛtaṃ ca yat asad ity ucyate pārtha na ca tat pretya no iha 28. A hit nélkül végzett áldozatra, adakozásra, vezeklésre és bármely cselekvésre azt mondják: a-szat ('nem jó', 'nem igazi'), és az ilyen semmis itt e létben is, a halál után is, Prithá fia. Így hangzik A Magasztos Szózatában A háromféle hit megkülönböztetésének jógája című tizenhetedik tanítás. |
XVIII. Ének
szerkesztés| 1 अर्जुन उवाच संन्यासस्य महाबाहॊ तत्त्वम इच्छामि वेथितुम तयागस्य च हृषीकेश पृदक केशिनिषूथन 1 arjuna uvāca saṃnyāsasya mahābāho tattvam icchāmi veditum tyāgasya ca hṛṣīkeśa pṛthak keśiniṣūdana Ardzsuna szólt: 1. Erőskarú, szeretném megismerni a lemondás lényegét, és külön a tartózkodásét, Érzékek Ura, Kési lesújtója. |
| 2 शरीभगवान उवाच काम्यानां कर्मणां नयासं संन्यासं कवयॊ विथुः सर्वकर्मफलत्यागं पराहुस तयागं विचक्षणाः 2 śrībhagavān uvāca kāmyānāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ saṃnyāsaṃ kavayo viduḥ sarvakarmaphalatyāgaṃ prāhus tyāgaṃ vicakṣaṇāḥ A Magasztos szólt: 2. A vágy-szülte tettek elvetését tartják lemondásnak a bölcsek, és bármely tett gyümölcsével szembeni közönyt nevezik tartózkodásnak a tisztán látók. |
| 3 तयाज्यं थॊषवथ इत्य एके कर्म पराहुर मनीषिणः यज्ञथानतपःकर्म न तयाज्यम इति चापरे 3 tyājyaṃ doṣavad ity eke karma prāhur manīṣiṇaḥ yajñadānatapaḥkarma na tyājyam iti cāpare 3. Minden cselekvés káros, tartózkodni kell tőle - tanítják egyes igyekvők, mások szerint az áldozás, adakozás és vezeklés olyan cselekvés, amelytől nem kell tartózkodni. |
| 4 निश्चयं शृणु मे तत्र तयागे भरतसत्तम तयागॊ हि पुरुषव्याघ्र तरिविधः संप्रकीर्तितः 4 niścayaṃ śṛṇu me tatra tyāge bharatasattama tyāgo hi puruṣavyāghra trividhaḥ saṃprakīrtitaḥ 4. Halld meg tőlem a bizonyosságot a lemondásról, legnemesebb Bhárata. A lemondás háromféle, így hirdetik, férfi-tigris. |
| 5 यज्ञथानतपःकर्म न तयाज्यं कार्यम एव तत यज्ञॊ थानं तपश चैव पावनानि मनीषिणाम 5 yajñadānatapaḥkarma na tyājyaṃ kāryam eva tat yajño dānaṃ tapaś caiva pāvanāni manīṣiṇām 5. Az áldozás, adakozás, vezeklés cselekvéséről nem kell lemondani, ezt végezni kell; az áldozat, adakozás és vezeklés megtisztítja az igyekvőket. |
| 6 एतान्य अपि तु कर्माणि सङ्गं तयक्त्वा फलानि च कर्तव्यानीति मे पार्द निश्चितं मतम उत्तमम 6 etāny api tu karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā phalāni ca kartavyānīti me pārtha niścitaṃ matam uttamam 6. De ezt a három cselekvést is a ragaszkodásról és gyümölcsükről lemondva kell végezni, Prithá fia, ez az én legszentebb rendelésem. |
| 7 नियतस्य तु संन्यासः कर्मणॊ नॊपपथ्यते मॊहात तस्य परित्यागस तामसः परिकीर्तितः 7 niyatasya tu saṃnyāsaḥ karmaṇo nopapadyate mohāt tasya parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ 7. Helytelen a lemondás a köteles cselekvésről; ennek balgatag mellőzése sötétségből származik, így hirdetik. |
| 8 थुःखम इत्य एव यत कर्म कायक्लेशभयात तयजेत स कृत्वा राजसं तयागं नैव तयागफलं लभेत 8 duḥkham ity eva yat karma kāyakleśabhayāt tyajet sa kṛtvā rājasaṃ tyāgaṃ naiva tyāgaphalaṃ labhet 8. Aki egy tettről azért mond le, mert bajjal jár, és ő fél a testi fáradalmaktól, az szenvedélyes lemondást gyakorol, s lemondása nem terem gyümölcsöt. |
| 9 कार्यम इत्य एव यत कर्म नियतं करियते ऽरजुन सङ्गं तयक्त्वा फलं चैव स तयागः सात्त्विकॊ मतः 9 kāryam ity eva yat karma niyataṃ kriyate 'rjuna saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ 9. Ha valaki kötelességtudatból elvégzi a kiszabott cselekvést, a ragaszkodást és jutalmat elvetve, az ilyen lemondást a jóságból származtatják. |
| 10 न थवेष्ट्य अकुशलं कर्म कुशले नानुषज्जते तयागी सत्त्वसमाविष्टॊ मेधावी छिन्नसंशयः 10 na dveṣṭy akuśalaṃ karma kuśale nānuṣajjate tyāgī sattvasamāviṣṭo medhāvī chinnasaṃśayaḥ 10. Nem undorodik a kellemetlen tettől, s nem ragaszkodik a kellemeshez a jósággal eltelt, kétségeit eloszlató bölcs. |
| 11 न हि थेहभृता शक्यं तयक्तुं कर्माण्य अशेषतः यस तु कर्मफलत्यागी स तयागीत्य अभिधीयते 11 na hi dehabhṛtā śakyaṃ tyaktuṃ karmāṇy aśeṣataḥ yas tu karmaphalatyāgī sa tyāgīty abhidhīyate 11. Mert aki testben él, nem tud maradéktalanul lemondani a cselekvésről; de aki a cselekvés gyümölcséről lemond, a lemondó nevet az érdemli ki. |
| 12 अनिष्टम इष्टं मिश्रं च तरिविधं कर्मणः फलम भवत्य अत्यागिनां परेत्य न तु संन्यासिनां कव चित 12 aniṣṭam iṣṭaṃ miśraṃ ca trividhaṃ karmaṇaḥ phalam bhavaty atyāgināṃ pretya na tu saṃnyāsināṃ kva cit 12. Haláluk után tetteik háromféle gyümölcse jut osztályrészül azoknak, akik nem voltak képesek tartózkodásra: kívánatos, nem kívánatos, vegyes; de a lemondani tudóknak soha semmi. |
| 13 पञ्चैतानि महाबाहॊ कारणानि निबॊध मे सांख्ये कृतान्ते परॊक्तानि सिथ्धये सर्वकर्मणाम 13 pañcaitāni mahābāho kāraṇāni nibodha me sāṃkhye kṛtānte proktāni siddhaye sarvakarmaṇām 13. Most pedig tanuld meg tőlem, erőskarú hős, mi az az öt ok, amellyel a célhoz juttató szánkhja-tan bármely cselekvés megtörténését magyarázza. |
| 14 अधिष्ठानं तदा कर्ता करणं च पृदग्विधम विविधाश च पृदक्चेष्टा थैवं चैवात्र पञ्चमम 14 adhiṣṭhānaṃ tathā kartā karaṇaṃ ca pṛthagvidham vividhāś ca pṛthakceṣṭā daivaṃ caivātra pañcamam 14. A helyzet, a cselekvő egyén, a cselekvés különböző eszközei, a különféle, sokirányú törekvések, végül ötödikül a sors. |
| 15 शरीरवाङ्मनॊभिर यत कर्म परारभते नरः नयाय्यं वा विपरीतं वा पञ्चैते तस्य हेतवः 15 śarīravāṅmanobhir yat karma prārabhate naraḥ nyāyyaṃ vā viparītaṃ vā pañcaite tasya hetavaḥ 15. Bármely tetthez fog az ember testtel, beszéddel vagy gondolattal, legyen az helyes vagy helytelen, ez az öt ok idézi elő. |
| 16 तत्रैवं सति कर्तारम आत्मानं केवलं तु यः पश्यत्य अकृतबुथ्धित्वान न स पश्यति थुर्मतिः 16 tatraivaṃ sati kartāram ātmānaṃ kevalaṃ tu yaḥ paśyaty akṛtabuddhitvān na sa paśyati durmatiḥ 16. Ha mármost ez így van, akkor nem lát helyesen az ostoba, aki tudatlanságból kizárólag önmagát tekinti cselekvőnek. |
| 17 यस्य नाहंकृतॊ भावॊ बुथ्धिर यस्य न लिप्यते हत्वापि स इमाँल लॊकान न हन्ति न निबध्यते 17 yasya nāhaṃkṛto bhāvo buddhir yasya na lipyate hatvāpi sa imāṁl lokān na hanti na nibadhyate 17. Akinek lénye mentes az önzéstől, elméjét nem szennyezi semmi, habár az egész világot kiírtja, nem öl, és tette nem köti meg. |
| 18 जञानं जञेयं परिज्ञाता तरिविधा कर्मचॊथना करणं कर्म कर्तेति तरिविधः कर्मसंग्रहः 18 jñānaṃ jñeyaṃ parijñātā trividhā karmacodanā karaṇaṃ karma karteti trividhaḥ karmasaṃgrahaḥ 18. Háromféle indítéka van a tettnek: ismeret, megismerendő, megismerő; háromféle összetevője van a tettnek: eszközök, cselekvés, cselekvő. |
| 19 जञानं कर्म च कर्ता च तरिधैव गुणभेथतः परॊच्यते गुणसंख्याने यदावच छृणु तान्य अपि 19 jñānaṃ karma ca kartā ca tridhaiva guṇabhedataḥ procyate guṇasaṃkhyāne yathāvac chṛṇu tāny api 19. Hallgasd meg azt is: hogyan minősíti háromféle-képpen a jellegek szerinti osztályozás jellegük különbözősége alapján az ismeretet, a tettet és a cselekvőt. |
| 20 सर्वभूतेषु येनैकं भावम अव्ययम ईक्षते अविभक्तं विभक्तेषु तज जञानं विथ्धि सात्त्विकम 20 sarvabhūteṣu yenaikaṃ bhāvam avyayam īkṣate avibhaktaṃ vibhakteṣu taj jñānaṃ viddhi sāttvikam 20. Jóságból származó ismeretnek azt tekintsd, amely minden lényben egyetlen, örök létezőt lát, sokfélében az osztatlant. |
| 21 पृदक्त्वेन तु यज जञानं नानाभावान पृदग्विधान वेत्ति सर्वेषु भूतेषु तज जञानं विथ्धि राजसम 21 pṛthaktvena tu yaj jñānaṃ nānābhāvān pṛthagvidhān vetti sarveṣu bhūteṣu taj jñānaṃ viddhi rājasam 21. Szenvedélyesnek azt az ismeretet tekintsd, amely az egyes lényekben különállásuk miatt külön-külön, önálló lényeket vél látni. |
| 22 यत तु कृत्स्नवथ एकस्मिन कार्ये सक्तम अहैतुकम अतत्त्वार्दवथ अल्पं च तत तामसम उथाहृतम 22 yat tu kṛtsnavad ekasmin kārye saktam ahaitukam atattvārthavad alpaṃ ca tat tāmasam udāhṛtam 22. Sötétnek pedig azt mondják, amely korlátoltan, valótlanul, ok nélkül egyetlen dolgon úgy csüng, mintha az a teljesség volna. |
| 23 नियतं सङ्गरहितम अरागथ्वेषतः कृतम अफलप्रेप्सुना कर्म यत तत सात्त्विकम उच्यते 23 niyataṃ saṅgarahitam arāgadveṣataḥ kṛtam aphalaprepsunā karma yat tat sāttvikam ucyate 23. Jóságból származónak mondják a ragaszkodás nélkül, szenvedély és gyűlölet nélkül, jutalom reménye nélkül, kötelességszerűen végzett tettet. |
| 24 यत तु कामेप्सुना कर्म साहंकारेण वा पुनः करियते बहुलायासं तथ राजसम उथाहृतम 24 yat tu kāmepsunā karma sāhaṃkāreṇa vā punaḥ kriyate bahulāyāsaṃ tad rājasam udāhṛtam 24. Szenvedélyesnek nevezik azt a tettet, amelyet vágyaktól fűtve, vagy önzéstől hajtva, sok fáradsággal végeznek. |
| 25 अनुबन्धं कषयं हिंसाम अनपेक्ष्य च पौरुषम मॊहाथ आरभ्यते कर्म यत तत तामसम उच्यते 25 anubandhaṃ kṣayaṃ hiṃsām anapekṣya ca pauruṣam mohād ārabhyate karma yat tat tāmasam ucyate 25. Sötétnek mondják azt a tettet, amelybe görcsös ragaszkodással, rombolóan, gyűlölködéssel, erején felül, balgatagon fog bele valaki. |
| 26 मुक्तसङ्गॊ ऽनहंवाथी धृत्युत्साहसमन्वितः सिथ्ध्यसिथ्ध्यॊर निर्विकारः कर्ता सात्त्विक उच्यते 26 muktasaṅgo 'nahaṃvādī dhṛtyutsāhasamanvitaḥ siddhyasiddhyor nirvikāraḥ kartā sāttvika ucyate 26. Jóságtól indítottnak nevezik a ragaszkodástól megszabadulva, önzetlenül, elhatározása mellett kitartva, siker vagy sikertelenség iránt közömbösen cselekvőt. |
| 27 रागी कर्मफलप्रेप्सुर लुब्धॊ हिंसात्मकॊ ऽशुचिः हर्षशॊकान्वितः कर्ता राजसः परिकीर्तितः 27 rāgī karmaphalaprepsur lubdho hiṃsātmako 'śuciḥ harṣaśokānvitaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ 27. Szenvedélyesnek minősítik a heves természetű, tetteinek gyümölcsére sóvárgó, kapzsi, másnak ártó, tisztátalan, örömbe vagy bánatba merülő cselekvőt. |
| 28 अयुक्तः पराकृतः सतब्धः शठॊ नैकृतिकॊ ऽलसः विषाथी थीर्घसूत्री च कर्ता तामस उच्यते 28 ayuktaḥ prākṛtaḥ stabdhaḥ śaṭho naikṛtiko 'lasaḥ viṣādī dīrghasūtrī ca kartā tāmasa ucyate 28. Sötétnek mondják a fegyelmezetlen, közönséges, makacs, csalfa, rosszindulatú, lomha, gyáva, halogató cselekvőt. |
| 29 बुथ्धेर भेथं धृतेश चैव गुणतस तरिविधं शृणु परॊच्यमानम अशेषेण पृदक्त्वेन धनंजय 29 buddher bhedaṃ dhṛteś caiva guṇatas trividhaṃ śṛṇu procyamānam aśeṣeṇa pṛthaktvena dhanaṃjaya 29. Most hallgasd meg az értelem és kitartás hármas tagolását a jellegek szerint; egyenként, teljes egészében kifejtem, Kincs Győztese. |
| 30 परवृत्तिं च निवृत्तिं च कार्याकार्ये भयाभये बन्धं मॊक्षं च या वेत्ति बुथ्धिः सा पार्द सात्त्विकी 30 pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca kāryākārye bhayābhaye bandhaṃ mokṣaṃ ca yā vetti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī 30. Jóságból származik az az értelem, amely tudja, mit kell tenni és mit kell kerülni, mi a kötelesség és mi a tilalom, veszély és biztonság, kötöttség és szabadulás, Prithá fia. |
| 31 यया धर्मम अधर्मं च कार्यं चाकार्यम एव च अयदावत परजानाति बुथ्धिः सा पार्द राजसी 31 yayā dharmam adharmaṃ ca kāryaṃ cākāryam eva ca ayathāvat prajānāti buddhiḥ sā pārtha rājasī 31. Szenvedélyes az az értelem, amely tévesen fogja fel, mi a törvényes és törvénytelen, köteles és tilos, Prithá fia. |
| 32 अधर्मं धर्मम इति या मन्यते तमसावृता सर्वार्दान विपरीतांश च बुथ्धिः सा पार्द तामसी 32 adharmaṃ dharmam iti yā manyate tamasāvṛtā sarvārthān viparītāṃś ca buddhiḥ sā pārtha tāmasī 32. Sötét az az értelem, amelyet homály burkol, és a törvénytelent törvényesnek véli, és minden dolgot ellenkezőleg értelmez, Prithá fia. |
| 33 धृत्या यया धारयते मनःप्राणेन्थ्रियक्रियाः यॊगेनाव्यभिचारिण्या धृतिः सा पार्द सात्त्विकी 33 dhṛtyā yayā dhārayate manaḥprāṇendriyakriyāḥ yogenāvyabhicāriṇyā dhṛtiḥ sā pārtha sāttvikī 33. Jóságból származik az a kitartás, amely töretlen jógával szabályozza a gondolkozás, lélegzés és érzékszervek tevékenységét, Prithá fia. |
| 34 यया तु धर्मकामार्दान धृत्या धारयते ऽरजुन परसङ्गेन फलाकाङ्क्षी धृतिः सा पार्द राजसी 34 yayā tu dharmakāmārthān dhṛtyā dhārayate 'rjuna prasaṅgena phalākāṅkṣī dhṛtiḥ sā pārtha rājasī 34. Szenvedélyes az a kitartás, amely törvényt, szerelmet, vagyont haszonvágyón, görcsös ragaszkodással hajszol, Prithá fia. |
| 35 यया सवप्नं भयं शॊकं विषाथं मथम एव च न विमुञ्चति थुर्मेधा धृतिः सा पार्द तामसी 35 yayā svapnaṃ bhayaṃ śokaṃ viṣādaṃ madam eva ca na vimuñcati durmedhā dhṛtiḥ sā pārtha tāmasī 35. Sötét az a kitartás, amellyel a dőre eszű kapaszkodik az álomba, félelembe, bánatba, kétségbeesésbe, téveszmékbe, Prithá fia. |
| 36 सुखं तव इथानीं तरिविधं शृणु मे भरतर्षभ अभ्यासाथ रमते यत्र थुःखान्तं च निगच्छति 36 sukhaṃ tv idānīṃ trividhaṃ śṛṇu me bharatarṣabha abhyāsād ramate yatra duḥkhāntaṃ ca nigacchati 36. Most pedig hallgasd meg, Bháraták hőse, milyen a háromféle boldogság. Amely erőfeszítés után örömet okoz és véget vet a szenvedésnek, |
| 37 यत तथग्रे विषम इव परिणामे ऽमृतॊपमम तत सुखं सात्त्विकं परॊक्तम आत्मबुथ्धिप्रसाथजम 37 yat tadagre viṣam iva pariṇāme 'mṛtopamam tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktam ātmabuddhiprasādajam 37. kezdetben olyan, mint a méreg, de végül élet-ital ízű - a saját elméd derűjéből fakadó boldogságot jóságból származónak nevezik. |
| 38 विषयेन्थ्रियसंयॊगाथ यत तथग्रे ऽमृतॊपमम परिणामे विषम इव तत सुखं राजसं समृतम 38 viṣayendriyasaṃyogād yat tadagre 'mṛtopamam pariṇāme viṣam iva tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam 38. Szenvedélyesnek tartják azt a boldogságot, amely azáltal keletkezik, hogy az érzékszervek az érzékelt dolgokhoz kapcsolódnak; ez kezdetben élet-ital ízű, de végül olyan, mint a méreg. |
| 39 यथ अग्रे चानुबन्धे च सुखं मॊहनम आत्मनः निथ्रालस्यप्रमाथॊत्दं तत तामसम उथाहृतम 39 yad agre cānubandhe ca sukhaṃ mohanam ātmanaḥ nidrālasyapramādotthaṃ tat tāmasam udāhṛtam 39. Sötétnek mondják azt a boldogságot, amely álom, restség, tévhitek terméke, s kezdetben is, végül is puszta önámítás. |
| 40 न तथ अस्ति पृदिव्यां वा थिवि थेवेषु वा पुनः सत्त्वं परकृतिजैर मुक्तं यथ एभिः सयात तरिभिर गुणैः 40 na tad asti pṛthivyāṃ vā divi deveṣu vā punaḥ sattvaṃ prakṛtijair muktaṃ yad ebhiḥ syāt tribhir guṇaiḥ 40. Nincs olyan lény a földön, az égben vagy akár az istenek között, amely mentes volna ettől a természetből folyó hármas jellegtől. |
| 41 बराह्मणक्षत्रियविशां शूथ्राणां च परंतप कर्माणि परविभक्तानि सवभावप्रभवैर गुणैः 41 brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śūdrāṇāṃ ca paraṃtapa karmāṇi pravibhaktāni svabhāvaprabhavair guṇaiḥ 41. A papok, harcosok, közrendűek és szolgák kötelességei a velükszületett jellegek szerint oszlanak meg, ellenségeid ostora. |
| 42 शमॊ थमस तपः शौचं कषान्तिर आर्जवम एव च जञानं विज्ञानम आस्तिक्यं बरह्मकर्म सवभावजम 42 śamo damas tapaḥ śaucaṃ kṣāntir ārjavam eva ca jñānaṃ vijñānam āstikyaṃ brahmakarma svabhāvajam 42. Nyugalom, mérséklet, vezeklés, tisztaság, türelem, becsületesség, tudás, belátás, vallásos hit a papok veleszületett dolga. |
| 43 शौर्यं तेजॊ धृतिर थाक्ष्यं युथ्धे चाप्य अपलायनम थानम ईश्वरभावश च कषात्रं कर्म सवभावजम 43 śauryaṃ tejo dhṛtir dākṣyaṃ yuddhe cāpy apalāyanam dānam īśvarabhāvaś ca kṣātraṃ karma svabhāvajam 43. Vitézség, erő, kitartás, ügyesség, csatában nem hátrálás, bőkezűség, uralkodói jellem a harcos veleszületett dolga. |
| 44 कृषिगॊरक्ष्यवाणिज्यं वैश्यकर्म सवभावजम परिचर्यात्मकं कर्म शूथ्रस्यापि सवभावजम 44 kṛṣigorakṣyavāṇijyaṃ vaiśyakarma svabhāvajam paricaryātmakaṃ karma śūdrasyāpi svabhāvajam 44. Földművelés, jószágtartás, kereskedés a közrendű veleszületett dolga. A szolga veleszületett dolga pedig az, hogy urának szolgáljon. |
| 45 सवे सवे कर्मण्य अभिरतः संसिथ्धिं लभते नरः सवकर्मनिरतः सिथ्धिं यदा विन्थति तच छृणु 45 sve sve karmaṇy abhirataḥ saṃsiddhiṃ labhate naraḥ svakarmanirataḥ siddhiṃ yathā vindati tac chṛṇu 45. Az az ember éri el a tökéletességet, aki saját dolgait örömmel végzi. Hallgasd meg, hogyan nyerik el a tökéletességet azok, akik saját dolgukat örömmel végzik. |
| 46 यतः परवृत्तिर भूतानां येन सर्वम इथं ततम सवकर्मणा तम अभ्यर्च्य सिथ्धिं विन्थति मानवः 46 yataḥ pravṛttir bhūtānāṃ yena sarvam idaṃ tatam svakarmaṇā tam abhyarcya siddhiṃ vindati mānavaḥ 46. Aki az élőlényeket létrehozta, aki ezt a világmindenséget kifeszítette - ha azt tiszteli tetteivel a halandó, tökéletességre jut. |
| 47 शरेयान सवधर्मॊ विगुणः परधर्मात सवनुष्ठितात सवभावनियतं कर्म कुर्वन नाप्नॊति किल्बिषम 47 śreyān svadharmo viguṇaḥ paradharmāt svanuṣṭhitāt svabhāvaniyataṃ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam 47. Jobb a sikertelenség saját kötelességed teljesítésekor, mint más kötelességének sikeres végzése; aki vele-született kötelessége szerint cselekszik, sohasem terheli vétek. |
| 48 सहजं कर्म कौन्तेय सथॊषम अपि न तयजेत सर्वारम्भा हि थॊषेण धूमेनाग्निर इवावृताः 48 sahajaṃ karma kaunteya sadoṣam api na tyajet sarvārambhā hi doṣeṇa dhūmenāgnir ivāvṛtāḥ 48. Veleszületett kötelességéről akkor se mondjon le az ember, Kuntí fia, ha az bűnnel jár; hiszen minden tetthez bűn tapad, mint füst a tűzhöz. |
| 49 असक्तबुथ्धिः सर्वत्र जितात्मा विगतस्पृहः नैष्कर्म्यसिथ्धिं परमां संन्यासेनाधिगच्छति 49 asaktabuddhiḥ sarvatra jitātmā vigataspṛhaḥ naiṣkarmyasiddhiṃ paramāṃ saṃnyāsenādhigacchati 49. Akinek elméjét nem köti ragaszkodás semmihez, és legyőzte önmagát, s a kívánságok távoztak tőle, ezzel a lemondásával eléri a tettnélküliség legfelső tökélyét. |
| 50 सिथ्धिं पराप्तॊ यदा बरह्म तदाप्नॊति निबॊध मे समासेनैव कौन्तेय निष्ठा जञानस्य या परा 50 siddhiṃ prāpto yathā brahma tathāpnoti nibodha me samāsenaiva kaunteya niṣṭhā jñānasya yā parā 50. S most tanuld meg tőlem röviden, Kuntí fia, hogy aki ezt a tökélyt elérte, az hogyan éri el ugyanúgy a Brahmant is ; ez a tudás legfelső szintje. |
| 51 बुथ्ध्या विशुथ्धया युक्तॊ धृत्यात्मानं नियम्य च शब्थाथीन विषयांस तयक्त्वा रागथ्वेषौ वयुथस्य च 51 buddhyā viśuddhayā yukto dhṛtyātmānaṃ niyamya ca śabdādīn viṣayāṃs tyaktvā rāgadveṣau vyudasya ca 51. Akinek elméje megtisztult, kitartóan fékezi önmagát, lemondott a hangról és minden más érzetről, szenvedélyt és gyűlöletet elvetett, |
| 52 विविक्तसेवी लघ्वाशी यतवाक्कायमानसः धयानयॊगपरॊ नित्यं वैराग्यं समुपाश्रितः 52 viviktasevī laghvāśī yatavākkāyamānasaḥ dhyānayogaparo nityaṃ vairāgyaṃ samupāśritaḥ 52. magányba vonult, mértékletesen étkezik, szavát-testét-gondolatait féken tartja, szüntelenül jógameditációba merül, vágytalanságban él, |
| 53 अहंकारं बलं थर्पं कामं करॊधं परिग्रहम विमुच्य निर्ममः शान्तॊ बरह्मभूयाय कल्पते 53 ahaṃkāraṃ balaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ parigraham vimucya nirmamaḥ śānto brahmabhūyāya kalpate 53. önösséget, erőszakot, gőgöt, vágyat, haragot, kapzsiságot eltávoztatott magától, önzetlen, békés, - az megérett a Brahmannal egyesülésre. |
| 54 बरह्मभूतः परसन्नात्मा न शॊचति न काङ्क्षति समः सर्वेषु भूतेषु मथ्भक्तिं लभते पराम 54 brahmabhūtaḥ prasannātmā na śocati na kāṅkṣati samaḥ sarveṣu bhūteṣu madbhaktiṃ labhate parām 54. Így a Brahmannal egyesülve, derült lélekkel, nem bánkódik és nem vágyódik, minden lényre egyformán tekint, és megvalósul benne az irántam való tökéletes szeretet. |
| 55 भक्त्या माम अभिजानाति यावान यश चास्मि तत्त्वतः ततॊ मां तत्त्वतॊ जञात्वा विशते तथनन्तरम 55 bhaktyā mām abhijānāti yāvān yaś cāsmi tattvataḥ tato māṃ tattvato jñātvā viśate tadanantaram 55. Szeretete révén megismer engem, hogy valójában ki és mekkora vagyok, és ha valómban megismert, utána belém olvad. |
| 56 सर्वकर्माण्य अपि सथा कुर्वाणॊ मथ्व्यपाश्रयः मत्प्रसाथाथ अवाप्नॊति शाश्वतं पथम अव्ययम 56 sarvakarmāṇy api sadā kurvāṇo madvyapāśrayaḥ matprasādād avāpnoti śāśvataṃ padam avyayam 56. Ha bennem bizakodva, utána tovább végzi is minden dolgát, kegyem folytán elnyeri a nem-múló, örök helyet. |
| 57 चेतसा सर्वकर्माणि मयि संन्यस्य मत्परः बुथ्धियॊगम उपाश्रित्य मच्चित्तः सततं भव 57 cetasā sarvakarmāṇi mayi saṃnyasya matparaḥ buddhiyogam upāśritya maccittaḥ satataṃ bhava 57. Gondolatban reám bízd minden tettedet, egyedül velem törődj, fegyelmezd értelmedet, mindig csak reám gondolj. |
| 58 मच्चित्तः सर्वथुर्गाणि मत्प्रसाथात तरिष्यसि अद चेत तवम अहंकारान न शरॊष्यसि विनङ्क्ष्यसि 58 maccittaḥ sarvadurgāṇi matprasādāt tariṣyasi atha cet tvam ahaṃkārān na śroṣyasi vinaṅkṣyasi 58. Ha reám gondolsz, kegyemből átkelsz minden akadályon; de ha önteltségből nem hallgatsz rám, elpusztulsz. |
| 59 यथ अहंकारम आश्रित्य न यॊत्स्य इति मन्यसे मिद्यैष वयवसायस ते परकृतिस तवां नियॊक्ष्यति 59 yad ahaṃkāram āśritya na yotsya iti manyase mithyaiṣa vyavasāyas te prakṛtis tvāṃ niyokṣyati 59. Ha önteltségből így döntesz: "Nem fogok harcolni", hasztalan ez az elhatározásod, mert a Természet kényszeríteni fog. |
| 60 सवभावजेन कौन्तेय निबथ्धः सवेन कर्मणा कर्तुं नेच्छसि यन मॊहात करिष्यस्य अवशॊ ऽपि तत 60 svabhāvajena kaunteya nibaddhaḥ svena karmaṇā kartuṃ necchasi yan mohāt kariṣyasy avaśo 'pi tat 60. Veledszületett kötelességed folytán kötve vagy, Kuntí fia, s amit ostobaságból nem kívánsz megtenni, akaratod ellenére is tenni fogod. |
| 61 ईश्वरः सर्वभूतानां हृथ्थेशे ऽरजुन तिष्ठति भरामयन सर्वभूतानि यन्त्रारूढानि मायया 61 īśvaraḥ sarvabhūtānāṃ hṛddeśe 'rjuna tiṣṭhati bhrāmayan sarvabhūtāni yantrārūḍhāni māyayā 61. Az Úr minden lény szívében ott lakozik Ardzsuna, és káprázatával mozgat minden élőlényt, mint bábjátékos a bábukat. |
| 62 तम एव शरणं गच्छ सर्वभावेन भारत तत्प्रसाथात परां शान्तिं सदानं पराप्स्यसि शाश्वतम 62 tam eva śaraṇaṃ gaccha sarvabhāvena bhārata tatprasādāt parāṃ śāntiṃ sthānaṃ prāpsyasi śāśvatam 62. Nála keress oltalmat egész valóddal, Bhárata; az ő kegyelméből elnyered a legfőbb békét, az örök helyet. |
| 63 इति ते जञानम आख्यातं गुह्याथ गुह्यतरं मया विमृश्यैतथ अशेषेण यदेच्छसि तदा कुरु 63 iti te jñānam ākhyātaṃ guhyād guhyataraṃ mayā vimṛśyaitad aśeṣeṇa yathecchasi tathā kuru 63. Így feltártam előtted a titkosnál titkosabb tudást; vedd fontolóra alaposan, s utána tégy, amint akarsz. |
| 64 सर्वगुह्यतमं भूयः शृणु मे परमं वचः इष्टॊ ऽसि मे थृढम इति ततॊ वक्ष्यामि ते हितम 64 sarvaguhyatamaṃ bhūyaḥ śṛṇu me paramaṃ vacaḥ iṣṭo 'si me dṛḍham iti tato vakṣyāmi te hitam 64. Végül halld meg tőlem a mindennél titkosabb, legmagasztosabb igét; fölöttébb kedvellek, ezért javadra szólok. |
| 65 मन्मना भव मथ्भक्तॊ मथ्याजी मां नमस्कुरु माम एवैष्यसि सत्यं ते परतिजाने परियॊ ऽसि मे 65 manmanā bhava madbhakto madyājī māṃ namaskuru mām evaiṣyasi satyaṃ te pratijāne priyo 'si me 65. Mindig reám gondolj, engem szeress, nekem áldozzál, engem imádj; így hozzám jutsz el, igaz ígéretemmel ígérem, mert kedves vagy előttem. |
| 66 सर्वधर्मान परित्यज्य माम एकं शरणं वरज अहं तवा सर्वपापेभ्यॊ मॊक्षयिष्यामि मा शुचः 66 sarvadharmān parityajya mām ekaṃ śaraṇaṃ vraja ahaṃ tvā sarvapāpebhyo mokṣayiṣyāmi mā śucaḥ 66. Hagyd el minden kötelességedet, egyedül nálam keress oltalmat, s én minden bűntől feloldozlak, ne aggódjál. |
| 67 इथं ते नातपस्काय नाभक्ताय कथा चन न चाशुश्रूषवे वाच्यं न च मां यॊ ऽभयसूयति 67 idaṃ te nātapaskāya nābhaktāya kadā cana na cāśuśrūṣave vācyaṃ na ca māṃ yo 'bhyasūyati 67. Erről soha nem szabad szólnod olyannak, aki nem végez vezeklést, nem hívem, nem hallgat rám, megvet engem. |
| 68 य इथं परमं गुह्यं मथ्भक्तेष्व अभिधास्यति भक्तिं मयि परां कृत्वा माम एवैष्यत्य असंशयः 68 ya idaṃ paramaṃ guhyaṃ madbhakteṣv abhidhāsyati bhaktiṃ mayi parāṃ kṛtvā mām evaiṣyaty asaṃśayaḥ 68. De aki e legnagyobb titkot híveimnek továbbadja, végtelen áhítattal irántam, az bizonnyal hozzám jut el. |
| 69 न च तस्मान मनुष्येषु कश चिन मे परियकृत्तमः भविता न च मे तस्माथ अन्यः परियतरॊ भुवि 69 na ca tasmān manuṣyeṣu kaś cin me priyakṛttamaḥ bhavitā na ca me tasmād anyaḥ priyataro bhuvi 69. Nincs senki, aki jobban kedvemre cselekednék, mint az ilyen ember, és nem lesz a földön senki, akit nála jobban kedvelek. |
| 70 अध्येष्यते च य इमं धर्म्यं संवाथम आवयॊः जञानयज्ञेन तेनाहम इष्टः सयाम इति मे मतिः 70 adhyeṣyate ca ya imaṃ dharmyaṃ saṃvādam āvayoḥ jñānayajñena tenāham iṣṭaḥ syām iti me matiḥ 70. Aki pedig e kettőnk között lefolyt szent beszélgetést tanulmányozni fogja, azt úgy tekintem, hogy tudás áldozatával áldozott nekem. |
| 71 शरथ्धावान अनसूयश च शृणुयाथ अपि यॊ नरः सॊ ऽपि मुक्तः शुभाँल लॊकान पराप्नुयात पुण्यकर्मणाम 71 śraddhāvān anasūyaś ca śṛṇuyād api yo naraḥ so 'pi muktaḥ śubhāṁl lokān prāpnuyāt puṇyakarmaṇām 71. S aki pusztán meghallgatja, hittel, ellenvetés nélkül, az is elnyeri a megváltást, és eljut az igazak boldog világába. |
72 कच चिथ एतच छरुतं पार्द तवयैकाग्रेण चेतसा कच चिथ अज्ञानसंमॊहः परनष्टस ते धनंजय 72 kac cid etac chrutaṃ pārtha tvayaikāgreṇa cetasā kac cid ajñānasaṃmohaḥ pranaṣṭas te dhanaṃjaya 72. De te, Prithá fia, vajon minden figyelmedet erre összpontosítva hallgattad-e? Vajon téves tudásból fakadó bizonytalanságod eloszlott-e, Kincs Győztese? |
| 73 अर्जुन उवाच नष्टॊ मॊहः समृतिर लब्धा तवत्प्रसाथान मयाच्युत सदितॊ ऽसमि गतसंथेहः करिष्ये वचनं तव 73 arjuna uvāca naṣṭo mohaḥ smṛtir labdhā tvatprasādān mayācyuta sthito 'smi gatasaṃdehaḥ kariṣye vacanaṃ tava Ardzsuna szólt: 73. Kegyelmedből, Megingathatatlan, eloszlott félreértésem, visszanyertem helyes emlékezetemet vagy: felfogtam a szent hagyomány értelmét]. Kételyeim szétfoszlottak, készen állok, eleget teszek utasításodnak. |
| 74 संजय उवाच इत्य अहं वासुथेवस्य पार्दस्य च महात्मनः संवाथम इमम अश्रौषम अथ्भुतं रॊमहर्षणम 74 saṃjaya uvāca ity ahaṃ vāsudevasya pārthasya ca mahātmanaḥ saṃvādam imam aśrauṣam adbhutaṃ romaharṣaṇam Szandzsaja szólt: 74. Így hallottam Vászudévának és Prithá hőslelkű fiának csodálatos, hajmeresztő párbeszédét. |
| 75 वयासप्रसाथाच छरुतवान एतथ गुह्यम अहं परम यॊगं यॊगेश्वरात कृष्णात साक्षात कदयतः सवयम 75 vyāsaprasādāc chrutavān etad guhyam ahaṃ param yogaṃ yogeśvarāt kṛṣṇāt sākṣāt kathayataḥ svayam 75. Vjásza kegyéből hallhattam ezt a legszentebb titkot, a jógát, közvetlenül a jóga urától, Krisnától, aki maga tárta fel, |
| 76 राजन संस्मृत्य संस्मृत्य संवाथम इमम अथ्भुतम केशवार्जुनयॊः पुण्यं हृष्यामि च मुहुर मुहुः 76 rājan saṃsmṛtya saṃsmṛtya saṃvādam imam adbhutam keśavārjunayoḥ puṇyaṃ hṛṣyāmi ca muhur muhuḥ 76. s ha újra meg újra emlékezetembe idézem a Fürtöshajúnak és Ardzsunának ezt a csodálatos, szentséges beszélgetését, újra meg újra öröm jár át, király. |
| 77 तच च संस्मृत्य संस्मृत्य रूपम अत्यथ्भुतं हरेः विस्मयॊ मे महान राजन हृष्यामि च पुनः पुनः 77 tac ca saṃsmṛtya saṃsmṛtya rūpam atyadbhutaṃ hareḥ vismayo me mahān rājan hṛṣyāmi ca punaḥ punaḥ 77. S ha újra meg újra emlékezetembe idézem Hari (Krisna) minden képzeletet felülmúló, csodás megjelenését, végtelen csodálat fog el, király, s ismét, ismét öröm jár át. |
| 78 यत्र यॊगेश्वरः कृष्णॊ यत्र पार्दॊ धनुर्धरः तत्र शरीर विजयॊ भूतिर धरुवा नीतिर मतिर मम 78 yatra yogeśvaraḥ kṛṣṇo yatra pārtho dhanurdharaḥ tatra śrīr vijayo bhūtir dhruvā nītir matir mama 78. Ahol Krisna, a jóga ura van, ahol Prithá íjfeszítő fia van, ott dicsőség, győzelem, jólét, szilárd erkölcs honol, hiszem. Így hangzik A Magasztos Szózatában A lemondás és megváltás jógája című tizennyolcadik tanítás. Ezzel véget ér a legszentebb titkos tanítás, A Magasztos Szózata. |